In een Europese alliantie  met SNCF, SBB en ÖBB wil de Deutsche Bahn (DB) weer nachttreinen gaan aanbieden. Maar de DB gaat zelf geen nieuwe slaaprijtuigen aankopen. Dit blijkt, aldus Tagesspiegel, uit een reactie van de federale regering op vragen van de FDP-fractie. “DB Fernverkehr AG heeft geen slaapwagens meer en is niet van plan nieuwe slaapwagens te kopen of te leasen”, schrijft staatssecretaris Enak Ferlemann (CDU). De DB AG neemt met eigen (gewone) rijtuigen deel aan de nachttreinverbindingen van haar Europese partnerspoorwegen. Ook is de DB van plan om de reguliere ICE- en Intercity-treinen te blijven gebruiken voor het nachtverkeer binnen Duitsland.

“Een gemiste kans”, zegt FDP-verkeersdeskundige Christian Jung. “Het idee om ‘s nachts zittend te rijden is lang niet zo aantrekkelijk als een slaapwagen.” In december kondigden de spoorwegen van Duitsland (DB), Frankrijk (SNCF), Oostenrijk (ÖBB) en Zwitserland (SBB) een renaissance aan van het Europese nachtlijnennetwerk. Het was toen al duidelijk dat vanaf eind 2021 in eerste instantie alleen de Oostenrijkse Nightjet op de nieuwe verbindingen van Zürich via Keulen naar Amsterdam en van Wenen via München naar Parijs zou rijden. Dit omdat alleen de Oostenrijkse ÖBB (in samenwerking met de Zwitserse SBB) de afgelopen jaren nieuwe nachttreinen hebben besteld.

Maar nu wordt pijnlijk duidelijk dat de DB pas vanaf 2023 de nachttreinen op de lijn van Berlijn naar Brussel en Parijs zal willen ondersteunen. De DB is blijkbaar niet geïnteresseerd in een snelle uitbreiding van Europese nachttreinverbindingen. ÖBB heeft er in het verleden altijd op gewezen dat aanzienlijk meer nachtverbindingen alleen mogelijk zijn als andere spoorwegen nieuwe treinen bestellen. Toch vierde mobiliteitsminister Andreas Scheuer ‘zijn’ nachttreinalliantie in december als de intrede van de Trans-Europ-Express 2.0. In de toekomst komen er verschillende Europese sneltreinverbindingen onder de bekende retro merknaam TEE. Maar de Duitse federale overheid lijkt het proces niet verder te willen versnellen.

“Er zijn geen plannen om nachttreinverbindingen in het personenvervoer per spoor over lange afstanden te subsidiëren met federale fondsen”, schrijft Ferlemann in zijn antwoord aan de FDP. De federale regeringscommissaris voor spoorwegen ziet daarom geen mededingingsrechtelijk probleem in de nachttreinalliantie van de vier staatsspoorwegen. Een “bijna kwaadaardig antwoord”, zegt Christian Jung. De onderhandelingen over de nachttreinverbindingen werden uitsluitend gevoerd tussen de staatsspoorwegen. Ten minste één particuliere exploitant stapt nu kennelijk in de nachttreinsector. Volgens informatie van de federale overheid wil Transdev Duitsland vanaf zomer 2021 een nachttrein laten rijden tussen Berlijn, Kopenhagen en Stockholm in samenwerking met het Zweedse bedrijf Snålltåget, dat ook deel uitmaakt van de Transdev Group. Eind 2021 volgt dan een trein van Zweden naar Oostenrijk. Om het nachttreinennet te promoten hebben onder andere de Groenen sterk verlaagde prijzen voor rijpaden voorgesteld. De aanschaf van nieuwe slaapwagens zou in ieder geval financiering kunnen krijgen als onderdeel van de Europese Green Deal, meldt Ferlemann. Het gebruik van slaapwagens – en niet ICE’s met alleen zitplaaten – zou het reizen met nachttreinen veel aantrekkelijker maken.

Tijdens het Duitse EU-voorzitterschap vroegen de landen de Europese Commissie om een ​​financieringsprogramma op te zetten, zodat geïnteresseerde spoorwegen rollend materieel kunnen kopen voor grensoverschrijdend passagiersverkeer. Blijkbaar wordt het nachttrein-initiatief uit Duits perspectief overgelaten aan de drie andere landen. Frankrijk heeft inmiddels al nieuwe slaapwagens besteld, mede omdat het ‘nieuwe’ (vaak bestaande) nachtlijnen binnen Frankrijk (tot de Spaanse en Italiaans grens) weer in dienst gaat nemen.

• De DB schaft ondanks de Europese nachttrein-alliantie geen nieuwe slaapwagens aan, zoals de ÖBB wel doet voor de Nightjet. Foto ÖBB.