OV

Om het grote succes van de Waterbus op de Schelde tussen Hemiksem en Lillo (op beide oevers) bij te kunnen benen, komen er binnenkort grotere schepen voor de vele pendelaars, aldus VRT NWS. De Waterbus/Aqualiner, die in juli 2017 startte, in opdracht van het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) van het Vlaamse Gewest, naar een idee van toenmalig havenschepen en huidig havenambassadeur Marc Van Peel (CD&V), doet het opmerkelijk goed: bij de start in juli 2017 maakten in dat halfjaar 105.000 mensen gebruik van de Waterbus. In 2018, het eerste volledige jaar, steeg dat cijfer al naar 315.000, en dit jaar zijn er al 780.000 passagiers. Het aantal gebruikers stijgt jaarlijks. Alleen in coronatijd was er in 2020 een kleine terugval.

Het idee voor de Aqualiner komt uit Rotterdam waar een heel degelijk netwerk van waterbussen bestaat. Voor de Antwerpse regio is het model enigszins aangepast. “Zo is de transitie naar vergroening volop ingezet,” legt de operationeel manager van De Waterbus/Aqualiner, Thierry Van Steenbergen, uit. “De hybride schepen komen eraan en we testen momenteel ook volledig elektrische schepen. Vergeet niet dat de eerste schepen ondertussen vijf jaar oud zijn en in maart vervangen we de eerste twee schepen door grotere om aan de vraag te kunnen blijven voldoen. Die beide vaartuigen varen nog op traditionele brandstof maar zijn al voorbereid om in de toekomst te kunnen overschakelen naar elektriciteit”.

Van Steenbergen ziet nog meer mogelijkheden voor de Waterbus/Aqualiner: “Ik ben ervan overtuigd dat als er nog meer oeververbindingen komen, met meer stopplaatsen langs de beide Scheldeoevers, we een volwaardig alternatief kunnen worden voor het openbaar vervoer in en rond Antwerpen.” Momenteel vaart de Waterbus met een frequentie van 30 minuten en doet daarbij 8 stops aan.

“Heel veel Waaslanders hebben de weg gevonden naar de Waterbus en gemeenten zoals Temse zijn inderdaad vragende partij om een stopplaats te krijgen. Maar dat is momenteel operationeel onmogelijk omdat je op langere trajecten meer boten moet inzetten”.

De Waterbus is momenteel nog niet echt geïntegreerd in het reguliere Vlaamse ov, bijvoorbeeld via een abonnement van De Lijn. Al zouden de Vlaamse overheid en de stad Antwerpen dat wel graag willen. Momenteel zijn alleen een apart abonnement, een tienrittenkaart of enkele tickets mogelijk. De fiets is – zonder extra kosten – welkom op de boot.

• Succes Waterbus op de Schelde maakt grotere schepen nodig. Foto: Port of Antwerp-Bruges.

Vanaf 1 januari 2023 kunnen reizigers met klachten, waar ze met het ov-bedrijf niet uitkomen, niet meer bij OV Ombudsman terecht. Het Klachtenloket Openbaar Vervoer van de Geschillencommissie in Den Haag neemt deze taak over. De website www.klachtenloket-openbaarvervoer.nl staat bijna compleet online.

Na ruim 14 jaar wordt OV Ombudsman opgeheven. In die tijd behandelden de mensen van OV Ombudsman zo’n 72.000 klachten, bemiddelden ze ruim 2200 keer succesvol in individuele klachten, publiceerden ze 54 kwartaalrapportages en organiseerden ze twee congressen. Het jaar met de meeste klachten was 2014. Toen werd het verplicht inchecken in de trein geïntroduceerd.

Ook kon OV Ombudsman een rol spelen bij zaken die meer collectief speelden. Zo is er een andere regeling gekomen voor studenten wanneer ze te laat waren met het opzeggen van hun studentenreisproduct. Ook is er bij NS een coulanceregeling gekomen voor klanten waarbij het inleveren van de OV Fietsen verkeerd ging.

Dit alles had niet gekund zonder ruim 25 medewerkers die langere of kortere tijd voor OV loket en OV Ombudsman hebben gewerkt. In een post op LinkedIn bedankt OV Ombudsman onder andere Trudy Schippers, Tomas Bekker, Wilma de Jong, Julie-Anne S., Heleen van Keulen, Dorathé Hoentjen-Blom, Annemarie den Toom, Samira Maachi, Ries van Hemert, Paul Morsch, Jasper Carlier, Harm-Pieter Hallema, Lena Sanders, Yasmina Attokoki, Renée Damstra, Peter van den Boogaard, Bram Hansma, Rachida Hamdaoui, Jantine Reijers, Stefanie van der Sluis, Bram Hansma, Rachida Hamdaoui, Gea Landskroon, Natascha van Kommer, Niek van Schaik, Jan Bettman, Mario Scheltema, Nathalie Hettinga en Henk Weevers (helaas overleden). Verder bedankt OV Ombudsman Reizigersvereniging Rover “voor de collegialiteit en goed werkgeverschap, het ministerie van I&W voor het verstrekken van de subsidie in de afgelopen jaren en dank aan het huidige curatorium bestaande uit Jan van Selm, Annemarie Zuidberg-Tabak, Magdalena Piotrowska, Mirjam de Bok en Saskia Kluit.

“Ook dank aan de medewerkers van OV-bedrijven voor de samenwerking en het meedenken om problemen van reizigers op te lossen. Tenslotte wensen wij de medewerkers van het nieuwe Klachtenloket openbaar vervoer van de Geschillencommissie heel veel succes. Fijn dat OV-reizigers ook na 1 januari een plek hebben waar ze naar toe kunnen, als ze er niet uit komen met de vervoerder.”

• Op 1 januari neemt het Klachtenloket Openbaar Vervoer van de Geschillencommissie de taak van de OV Ombudsman over. Illustratie ROVER.

Het is de tijd van het jaar voor lijstjes. Zo ook in het openbaar vervoer. Een nieuwe studie van adviesbureau Oliver Wyman en de University of California, Berkeley, heeft wereldsteden beoordeeld op de kwaliteit van hun ov. Deze ranglijst wordt bepaald door infrastructuur, sociale impact, marktaantrekkelijkheid, systeemefficiëntie en netwerkinnovatie. Hong Kong bekleedt de eerste plaats in de Urban Mobility Readiness Index 2022 als ’s werelds beste stad voor openbaar vervoer.

Het vervoersnetwerk van Hong Kong wordt in de studie geprezen omdat het niet alleen betaalbaar is, maar ook vanwege de hoge stationsdichtheid en de goede spoorinfrastructuur. Toch is er nog ruimte voor verbetering, aldus de onderzoekers, die suggereren dat een smartphone-app zou kunnen helpen om reizigers beter door de stad te laten navigeren.

Zoals de grafiek laat zien, bevinden de meeste van ’s werelds best beoordeelde ov-netwerken zich in Europa. Zo komt Zürich op de tweede plaats, gevolgd door Stockholm (3e), Helsinki (5e), Oslo (6e), Parijs (8e), Berlijn (9e) en Londen (10e). Aan de andere kant van het spectrum staan Riyadh (57e), Nairobi (59e) en Jeddah (60e).

De onderzoekers stellen dat de kracht van het openbaar vervoersysteem van een stad een grote invloed heeft op de levensstijl van stadsbewoners. Zoals het rapport uitlegt: “Een efficiënt beheerd systeem kan niet alleen werknemers en toeristen aanmoedigen om door steden te reizen, maar kan ook meer gelijke kansen bieden voor toegang tot extra mobiliteitswijzen, banen, winkelcentra en meer.”

De pandemie heeft geleid tot een grote verschuiving naar meer mensen die vanuit huis werken en niet meer zo vaak pendelen. De schrijvers van het rapport waarschuwen dat als de vervoerssystemen sommige van die passagiers niet kunnen terugwinnen, de steden het risico lopen banen te verliezen die toelaten het ov te exploiteren, wat zou kunnen leiden tot meer privévervoer, meer verkeersopstoppingen en verkeersdoden. evenals toenemende geluids-, licht- en luchtverontreiniging.

De Amerikaanse studie analyseerde ov-systemen in 60 grote steden over de hele wereld. De subindex van het ov draagt bij aan de algemene Urban Mobility Readiness Index 2022 van het onderzoek. Volgens het bredere onderzoek zijn in totaal negen Amerikaanse steden op de Urban Mobility Readiness-lijst van in totaal 60 terechtgekomen. Deze omvatten San Francisco (1e), New York (11e), Chicago (12e), Boston (13e) Washington DC (14e), Los Angeles (17e), Atlanta (23e), Houston (27e) en Dallas (28e).

• Veel van de beste steden voor openbaar vervoer bevinden zich in Europa. Afbeelding: Urban Mobility Readiness Index 2022 – Report via Oliver Wyman Forum.

Middenin de zomer van 2022 berichtte Vlaams mobiliteitsminister Lydia Peeters dat ze de uitrol van basisbereikbaarheid wilde versnellen. En om dat mogelijk te maken krijgt De Lijn een veel grotere rol in de uitrol van die basisbereikbaarheid.Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) de regie in handen zou nemen, De Lijn was in de oorspronkelijke plannen alleen nog de interne exploitant voor het kern- en aanvullend net. De Belgische taxiorganisatie GTL had aanvankelijk graag een meer afstandelijke rol van De Lijn gezien.

De koerswijziging werd verankerd is in het OpenbaarDienstenContract 2023-2027 van De Lijn. De Lijn krijgt de rol van Beheerder van het Vervoerssysteem. Dat heeft een aantal consequenties:

• De Lijn stelt de Mobiliteitscentrale aan (een overheidsopdracht die uitgevoerd wordt door het bedrijf VIA)
• De Lijn zorgt voor de exploitatie van het vervoer op maat (naast het kern- en aanvullend net)
• De Lijn bepaalt de tarieven voor het kern- en aanvullend net, met uitzondering van de sociale tarieven. De vervoerregio’s zouden nog steeds beslissen over het vervoer op maat, maar de tarieven van De Lijn geven toegang tot de flexbussen (de opvolger van de belbus) en tot de flextaxi’s.

De rol van de vervoerregio’s en de opdeling van het vervoersnet in vier lagen (treinnet – kernnet – aanvullend net – vervoer op maat) wijzigt niet. De basis is een gelaagd vervoermodel en is opgebouwd uit vier van die lagen: de trein als ruggengraat van het ov, het kernnet (stads- en streekvervoer), het aanvullend net tussen kleinere steden en gemeenten waarin bussen voor de aanvoer naar het kernnet en het treinnet zorgen. Ook woon-werkverkeer en woon-schoolvervoer (alleen tijdens de spitsuren) kan deel uitmaken van dit net.

Dan is er nog het flexvervoer: dit kan een op afroep te reserveren Hoppinbus of -taxi(Hoppinflex) zijn, deelauto’s en -fietsen, of een ander deelsysteem. Ook Hoppinflex+valt hieronder: het aanbod voor personen met een mobiliteitsbeperking (doelgroepenvervoer).

Het is de bedoeling om deze 4 lagen optimaal op elkaar af te stemmen om tot een efficiënt vervoermodel te komen.

Volgens de tijdslijn van De Lijn wordt de marktconsultatie en aanbesteding voor het flexvervoer medio 2023 voorzien, terwijl het eigenlijke flexvervoer door de flexuitvoerders start vanaf 2024.

• Vanaf 2023 wordt basisbereikbaarheid uitgerold; aanbesteding flexvervoer in 2023; Hoppintaxi’s vanaf 2024. Illustratie Vlaamse Overheid.

Op dinsdag 20 december maakte de provincie Overijssel bekend dat het contract voor de concessie Twente gegund is aan Arriva. Dit betreft het busvervoer in de regio Twente en de treindienst Zutphen-Hengelo-Oldenzaal. Keolis zegt de provincie Overijssel “een goede en realistische bieding” te hebben gedaan, “met oog op de reiziger, medewerkers en verduurzaming van de busvloot. Helaas bleek dit niet voldoende.”

“Dit is voor Keolis een grote teleurstelling, omdat de organisatie haar gevestigde positie als vervoerder in deze regio (de laatste tien jaar) per 10 december 2023 verliest. We feliciteren Arriva met de winst van het contract Twente.” Er waren slechts twee bedrijven die inschreven voor de concessie, Arriva en Keolis.

Keolis blijft zich het komende jaar inzetten om haar reizigers de service te bieden die ze van de vervoerder gewend zijn. De aandacht van de vervoerder gaat nu eerst uit naar een zorgvuldig proces van overgang van het personeel op 10 december 2023. De OV-markt in Nederland is goed georganiseerd. De medewerkers die werkzaamheden verrichten die rechtstreeks betrekking hebben op de vervoerstaak, hebben van rechtswege een baangarantie in het nieuwe contract en bij de nieuwe vervoerder.

Alex Rentier, CEO van Keolis Nederland zegt over de uitslag van de aanbesteding: “Het verlies van het contract Twente is voor Keolis een grote teleurstelling. We zijn al jaren vervoerder in Twente en hebben als organisatie binding met de regio. Daarnaast is de goede service die we hier al jaren bieden een stabiele factor voor de tevredenheid van de opdrachtgever en reizigers. Dat blijkt wel uit het feit dat Twents in 2018 is uitgeroepen als beste streekvervoerder van Nederland.”

Keolis vertrekt niet helemaal uit de regio. De vervoerder zet de treincontracten Zwolle-Enschede en Zwolle-Kampen “vol enthousiasme” voort. Ook werkt het verder in de concessies Utrecht en Almere.

Arriva versterkt met het winnen van de concessie Twente (bus) en Zutphen-Hengelo-Oldenzaal (trein) voor de komende vier jaar (met mogelijke verlenging van een jaar) haar positie als grootste bus- en regionale treinvervoerder en “is ontzettend blij” met de winst. De totale contractwaarde bedraagt €300 miljoen euro.

Groener en slimmer, “dat is de essentie van het aanbod. De afstemming tussen bus en trein wordt beter en het netwerk slimmer, door onder meer verbeterde aansluitingen, snellere reismogelijkheden en uitbreiding van vervoer. Tegelijkertijd blijft het ov in Twente waar nodig flexibel, zodat vraag en aanbod duurzaam in overeenstemming kunnen blijven.”

Twente-ZHO vormde de nog ontbrekende schakel voor Arriva in het oosten. Deze concessie verbindt de overige concessiegebieden van Arriva in Oost-Nederland, te weten Vechtdallijnen en Achterhoek-Rivierenland. Door de winst van het gebied Twente-ZHO sluiten de beide concessiegebieden Achterhoek en Vechtdallijnen naadloos op elkaar aan.

Vanaf de start in december komt er een volledige zero-emissie vloot van 100 bussen. Op het spoortraject Zutphen-Hengelo-Oldenzaal start Arriva met een treinvloot die is te vergelijken met de huidige vloot. Arriva wil ook meer werk maken van de ‘ketenreis’

• Feest bij Arriva, droefenis bij Keolis: gemengde concessie Twente naar Arriva. Foto Keolis.

Werknemers in het regionale ov gaan vanaf morgen in staking, te beginnen in Friesland (donderdag), Groningen (vrijdag) en de lijn Zwolle-Emmen (maandag). Vakbonden FNV, VVMC en CNV Vakmensen hebben hun leden hiertoe opgeroepen. Inzet is een nieuwe cao voor de circa 1.300 werknemers in het multimodaal vervoer, het gecombineerde vervoer van bussen en treinen.

Volgens Sijtze de Bruine, onderhandelaar van CNV Vakmensen, zijn de werknemers vastberaden om actie te voeren voor hun nieuwe cao. “De succesvolle staking bij NS laat wel zien dat werknemers gezamenlijk veel kunnen bereiken. We zijn richting de werkgevers heel duidelijk geweest over wat we willen. Het ultimatum is inmiddels ruim verstreken. De werkgevers hebben helaas de kans niet gepakt om ons daarin tegemoet te komen. Dus is een staking nu de logische volgende stap.”

Wanneer en waar zijn de stakingen? Het gaat om stakingen van 24 uur, achtereenvolgens in verschillende regio’s:

• Op donderdag 15 december gaan de werknemers in Friesland als eerste in staking. Actielocatie: Oranje Hotel in Leeuwarden.
• Op vrijdag 16 december krijgt de staking een vervolg in Groningen. Actielocatie: de Puddingfabriek.
• Op maandag 19 december zijn Drenthe en Overijssel aan de beurt. Actielocatie: Stationshuiskamer Emmen.

In het ultimatum eisen de bonden onder andere een eenjarige cao, met een loonstijging die de (te verwachten) inflatie compenseert. Daarnaast willen de bonden onder meer dat de werkdruk wordt aangepakt.

De cao Multimodaal Vervoer geldt voor zo’n 1.300 werknemers van Arriva, Qbuzz en Keolis, die in verschillende regio’s van Nederland gecombineerd bus- en treinvervoer verzorgen: Arriva in het noorden, oosten en zuiden, Keolis in het oosten en Qbuzz in het westen. Daarnaast is er nog de cao Openbaar Vervoer, waar zo’n 13.000 werknemers onder vallen. De onderhandelingen over die cao zijn vorige week vrijdag begonnen.

• Werknemers regionaal openbaar vervoer gaan vanaf morgen in staking. Foto CNV Vakmensen.

Vanaf 1 januari 2023 kunnen reizigers met klachten waar ze met het OV bedrijf niet uitkomen terecht bij het Klachtenloket Openbaar Vervoer. Op die datum start de Geschillencommissie met de taken die sinds 2008 organisatorisch ondergebracht waren bij reizigersvereniging Rover.

De Geschillencommissie kent in meerdere sectoren een klachtenloket met als doel te informeren, adviseren, trends te analyseren en waar mogelijk te bemiddelen bij klachten. Dit ter voorkoming van een mogelijke geschilprocedure. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat deed in 2022 onderzoek naar de opties voor de versterking van de onafhankelijke positie van het tweedelijns klachtenloket. De Geschillencommissie scoorde daarin goed op positieve impact op de taakuitvoering en versterking van de onafhankelijkheid van het tweedelijns loket.

OV Ombudsman heeft (tot 2018 onder de naam OV Loket) de afgelopen 14 jaar een bijdrage geleverd aan beter openbaar vervoer door OV-bedrijven kritisch te volgen en van aanbevelingen voor verbetering van dienstverlening te voorzien. Vele duizenden reizigers hebben de weg naar OV Ombudsman weten te vinden en OV Ombudsman heeft voor veel reizigers succesvol kunnen bemiddelen.

Met de overgang van het klachtenloket naar de Geschillencommissie wordt voorzien in een eenduidige en onafhankelijke tweedelijns-klachtenbehandeling en is zowel de klacht- als geschiloplossing ondergebracht in één instituut. Mocht een klacht niet worden opgelost bij het Klachtenloket Openbaar Vervoer, dan kan een geschil op laagdrempelige wijze worden ingediend bij de Geschillencommissie Openbaar Vervoer. Deze commissie bestaat al meer dan 30 jaar en lost geschillen op door middel van een bindende uitspraak.

Rover blijft graag op de hoogte van wat er speelt bij de reiziger. Reizigers die zich bij het klachtenloket Openbaar Vervoer hebben gemeld met een klacht, blijven daarnaast dan ook welkom om hun OV-ervaringen ook met Rover te delen. Hiermee houdt Rover de ontwikkelingen in de gaten om tijdig in actie te kunnen komen en zich in te zetten voor verbetering. Klanten die om persoonlijke bemiddeling vragen, verwijst Rover door naar de het klachtenloket Openbaar Vervoer. Vanaf 1 januari 2023 gaat dit niet meer automatisch, maar worden klanten gevraagd zelf de bemiddelingsklacht in te dienen.

Met ingang van 1 januari 2023 is het Klachtenloket Openbaar Vervoer bereikbaar via een direct telefoonnummer en via de website www.klachtenloket-openbaarvervoer.nl. Op deze site vindt de reiziger specifieke informatie over het indienen van een klacht en over de klachtenprocedure.

• Gaat er iets mis in het ov? Klachtenloket Openbaar Vervoer per 1 januari naar de Geschillencommissie. Foto Rover.