In een rechtszaak aangespannen door FNV, oordeelde de Amsterdamse rechtbank vandaag dat maaltijdbezorgdienst Deliveroo haar fietskoeriers ten onrechte heeft gedwongen om zzp’er te worden. Volgens de rechter is er sprake van ‘schijnzelfstandigheid’ en de koeriers hebben recht op een arbeidsovereenkomst. Ook valt Deliveroo wel degelijk onder de CAO voor het Beroepsgoederenvervoer. Deze uitspraak kan ook voor Uber (Uber taxi en UberEats) en andere platformen verstrekkende gevolgen hebben.

Nog geen maand geleden kwam een Britse rechter wat Uber betreft tot dezelfde conclusie als de Nederlandse rechter nu met betrekking tot Deliveroo: Uber-chauffeurs in Groot-Brittannië zijn geen zelfstandigen, maar werknemers en hebben recht op minimumloon en betaalde vakantiedagen.

Het verdienmodel van platformbedrijven als Uber, UberEats, Deliveroo, Helplinq en Thuisbezorgd is gebaseerd op de online app. Deze bedrijven claimen echter geen arbeidsrelatie te hebben met de chauffeurs en bezorgers. In veel gevallen werken deze mensen vrijwel full-time voor het platform en worden door de app gestuurd.

In een eerdere zaak tegen Deliveroo, vorig jaar juli, aangespannen door een bezorger, oordeelde Amsterdamse rechtbank nog dat hij juist géén schijnzelfstandige is en geen recht heeft op een arbeidsovereenkomst. De rechter maakte daarbij wel de opmerking dat de huidige wetgeving misschien achterloopt bij de nieuwe verhoudingen en bedrijfsmodellen. De wetgever zou daarin maatregelen moeten nemen, oordeelde de rechter. Bovendien ging het in deze zaak puur om de schriftelijke overeenkomst tussen Deliveroo en de bezorger.

Vorig jaar besloot Deliveroo de aflopende contracten van bezorgers niet meer te verlengen en ze als zelfstandig bezorger aan de slag te laten gaan. Ze zouden daarmee ook meer vrijheid krijgen. Maar die vrijheid is uitermate beperkt – stelt ook FNV – omdat de bezorgers compleet afhankelijk zijn van de app en in de praktijk weinig bewegingsvrijheid hebben (vrij vragen, vervanging e.d.).

Op 19 december jl. verloor Uber in Groot-Brittannië het beroep tegen het eerdere vonnis van de arbeidsrechtbank, waarin werd gesteld dat Uber-chauffeurs werknemers zijn en recht hebben op minimumloon en betaalde vakantiedagen. Tegen deze uitspraak tekent Uber beroep aan bij het hoogste rechtscollege in het Verenigd Koninkrijk. Uber stelde met name dat het vonnis van de drie rechters niet unaniem was, maar 2 tegen 1 en dat duizenden taxichauffeurs dagelijks aan het werk zijn als zelfstandige ondernemers.” De zaak was aangespannen door twee chauffeurs met de steun van twee Britse vakbonden.

Opmerkelijk in het vonnis van de drie rechters was wel dat ze “een hoge mate van fictie” in Uber’s contracten vonden. Zo zouden de Uber-chauffeurs zelfstandigen zijn met zeer beperkte werknemersrechten. Interessant was dat de rechters Uber verweten dat het aan de ene kant claimde een in Londen gevestigd en zelfstandig opererend ‘private hire’-bedrijf te zijn, terwijl het daarnaast volhield “slechts een filiaal te zijn van een in Nederland gevestigde onderneming die via licenties aan tienduizenden eigenaren van kleine ondernemingen het gebruik van de Uber-software mogelijk maakt.” Deze tegenstelling, aldus de rechters, “draagt bij aan het gevoel van listigheid en kunstmatigheid waarvan de Uber-zaak doordrongen is.”

• Rechtbank Amsterdam: Deliveroo-koeriers ‘schijnzelfstandigen.’ Wat betekent dit voor platformen als UberEats, Uber en Thuisbezorgd?

Chauffeurs van straattaxi’s hebben maandagmiddag om twee uur een ingetogen en vreedzame actie gehouden bij de Passagiers Terminal Amsterdam (PTA). Ze wilden hiermee reageren op het stijgende aantal dodelijke ongevallen waarbij Uber-chauffeurs zijn betrokken. De actie was een initiatief van de Amsterdamse TTO’s (Toegelaten Taxi Organisaties) met steun van de afzonderlijke taxibedrijven. De taxichauffeurs, waarvan velen zelden bij ernstige aanrijdingen zijn betrokken, wilden hun steun en medeleven betuigen aan de slachtoffers.

Aanleiding voor de chauffeurs om stil te staan bij de dodelijke ongelukken, is de aanrijding waarbij zondagochtend een 24-jarige vrouw om het leven kwam nadat zij werd geschept door een Uber-voertuig. De aanrijding was om vier uur ‘s nachts op de kruising van de Heemstedestraat en de Poeldijkstraat. Het gaat hier om een zeer onoverzichtelijk kruispunt waar wel vaker ongelukken gebeuren. Het ambulancepersoneel heeft nog geprobeerd de vrouw te reanimeren, maar de hulp mocht niet baten. De politie vraagt getuigen die iets van het ongeluk gezien hebben hun verhaal te doen.

De General Manager van Uber voor Nederland, België en Luxemburg, Thijs Emondts, bevestigde zondagavond schriftelijk aan Het Parool dat de 21-jarige taxibestuurder die de vrouw op haar fiets aanreed, op dat moment via het taxiplatform reed. Hij is aangehouden en wordt verhoord. De politie is nog bezig met het onderzoek naar de juiste toedracht van het ongeval.

Dit ongeluk is het vierde ongeval in korte tijd waarbij een jonge chauffeur van Uber is betrokken. Uber-Manager Emondts, General Manager voor Uber in Nederland, België en Luxemburg, zegt de serie dodelijke ongevallen serieus te nemen. “We vinden het zorgelijk dat er in korte tijd meerdere verkeersongevallen zijn geweest en willen de uitkomsten van de politieonderzoeken met de autoriteiten bespreken,” vertelde hij het Parool. “Veiligheid is prioriteit, daarom bekijken wij of we nog meer kunnen doen om de verkeersveiligheid te vergroten.”

Uber zegt aan spraaktechnologie te werken waardoor chauffeurs tijdens het rijden de smartphone waarop de applicatie van Uber loopt niet meer met de hand hoeven te bedienen.

Dit is het tweede dodelijke ongeval in korte tijd waarbij een chauffeur betrokken is die voor Uber reed. Op 6 december overleed een voetganger na een aanrijding op de Rozengracht.

In maart 2017 werd op de Molukkenstraat in Oost een 22-jarige vrouw door een rijder van Uber doodgereden. Chauffeur Jasmin M. werd in november vorig jaar overigens vrijgesproken van schuld aan haar dood.

• Chauffeurs van Amsterdamse straattaxi’s staan stil bij vierde dodelijke ongeval met Uber-chauffeur.

De beursplannen van Uber Technologies en rivaal Lyft lopen wellicht vertraging op door de shutdown van de Amerikaanse overheid. Volgens persbureau Bloomberg moeten de bedrijven, die elk een taxi-app hebben, hierdoor langer wachten op een reactie van de Amerikaanse autoriteiten op hun aanvragen voor een beursnotering in New York.

Uber zou graag in het eerste kwartaal van dit jaar naar de beurs willen gaan. Beide bedrijven – die weigerden commentaar te geven op de mogelijke vertraging – zijn in een ‘beursgangrace’ verwikkeld. Lyft was net even eerder zijn beursgang aan te melden dan grote broer Uber. De waardering van Uber ligt tussen 90 en 120 miljard dollar. De waardering van Lyft is slechts een fractie daarvan.

Beurstoezichthouder Securities and Exchange Commission (SEC) stelde voordat de shutdown van kracht werd partijen nog te hebben aangemoedigd om aan te dringen op een versnelde afhandeling van lopende aanvragen. Dat laatste zou in zeker een dozijn gevallen daadwerkelijk zijn gebeurd.

In de Verenigde Staten zitten veel ambtenaren echter nog altijd thuis. Breekpunt in het overleg over het beëindigen van de shutdown blijft de bouw van de muur op de grens met Mexico. President Donald Trump wil daar miljarden voor uittrekken in de begroting. Maar de Democraten voelen er niets voor hieraan zoveel geld te spenderen.

• Vertraagt de ‘shutdown’ de beursgang van Uber en Lyft?

Uber en Lyft hebben altijd beloofd dat hun diensten mensen zouden ‘bevrijden’ van het eigendom van privé-auto’s – maar steeds meer gegevens tonen aan dat juist het tegendeel gebeurt.

Bevolkingsstatistieken tonen aan dat in de acht grote steden in de VS waar Uber en Lyft het meest geconcentreerd zijn, het totale autobezit in de afgelopen vijf jaar is gestegen – een zorgwekkende omkering van eerdere trends, schreef vervoersspecialist Bruce Schaller deze week in CityLab.

In veel steden steeg het aantal huishoudens zonder auto’s en het aantal ‘auto-light’ huishoudens tussen 2012 en 2017. Maar die verminderingen werden overschaduwd door de groei in ‘auto-rijke’ huishoudens, zoals Schaller huizen noemt met meer dan twee of meer voertuigen. Het aantal privé-voertuigen is met name gestegen in steden waar Uber en Lyft actief zijn.

“Het toegenomen autobezit in de meest ‘beloopbare’ en openbaar vervoer-georiënteerde steden van Amerika is een zeer zorgwekkende ommezwaai ten opzichte van de oude situatie”, schrijft Schaller. “Van medio 2000 tot 2012 nam het openbaar vervoergebruik toe, terwijl het autobezit langzaam groeide, of helemaal niet. Maar nu groeit het autobezit sneller dan de bevolking.”

Uber en Lyft hebben hard gewerkt om zichzelf te promoten als groene alternatieven voor autobezit. Maar de laatste gegevens maken het steeds duidelijker dat deze bedrijven juist auto’s toevoegen aan de wegen in de meest drukke steden en het openbaar vervoer belemmeren.

De enige stad die vooruitgang heeft geboekt bij het vergroten van het aantal autoloze en autoluwe huishoudens was Seattle, waar dergelijke huishoudens de afgelopen vijf jaar met 23 procent is toegenomen. De stad heeft de voorbije jaren ook een aanzienlijke toename van het OV-gebruik gekend. Dit heeft Seattle bereikt door sterk te investeren in het (light)railvervoer en door de bedieningstijden van het bussysteem dramatisch te verruimen.
Het doel van Seattle was het openbaar vervoer op een zo kort mogelijke loopafstand te brengen van bijna elk huis. Maar zelfs in Seattle groeide het aantal voertuigen sneller dan de bevolking, 14 tegenover 12 procent.

In San Francisco, Philadelphia en Chicago groeiden de autovrije en autoluwe huishoudens. Het aantal bleef ongeveer hetzelfde in Boston, New York en Washington DC. In Los Angeles is het aantal autoluwe en autovrije huishoudens zelfs afgenomen.

Natuurlijk is niet alles op het conto te boeken van Uber en Lyft. In de afgelopen vijf jaar hebben een economisch herstel en lage benzineprijzen Amerikanen met een lager inkomen aangemoedigd om auto’s te kopen. “Maar Uber en Lyft gaan ons zeker niet redden” zegt Schaller. In feite maakt de aanwezigheid van deze bedrijven het investeren in vervoersalternatieven des te dringender, zegt hij: “Tussen de vele vervoersmodi die ons kunnen helpen, moeten we ons vooral richten op één manier waarop mensen hun verplaatsing kunnen delen. Maar het is niet een nieuwe vorm van ‘gedeelde mobiliteit’. Het is frequent, betrouwbaar, veilig en comfortabel openbaar vervoer.”

• Researchproject in de VS: Uber en Lyft verminderen de congestie niet. Dat doet alleen het OV.