Bus

Na jaren van intensieve inspanningen is het dinsdagavond toch gelukt: de EU-lidstaten bereikten woensdag een akkoord over een voorlopig compromis over de Eurovignet-richtlijnen (met daarin de basis voor tolheffing op zware voertuigen zoals vrachtwagens) met het EU Parlement en de EU Commissie. Hierin staat niet langer dat er tolheffing op touringcars moet komen. De Duitse bus- en touringcarorganisatie BDO en de Belgische FBAA reageerden opgelucht na het succes.

“Onze federatie heeft zich samen met haar zusterverenigingen en de IRU steeds verzet tegen de automatische toepassing van tolheffing op alle zware bedrijfsvoertuigen,” aldus de Belgische bus- en touringcarorganisatie FBAA. “We zijn tevreden met het bereikte compromis, dat als een erkenning wordt gezien van het duurzaam karakter van het collectief passagiersvervoer. Op Belgisch niveau blijven we pleiten voor een vrijstelling van het collectief vervoer, en verdere steun voor de meest duurzame vervoersmodi.”

“Voor de touringcar- en autobussector is het compromis een stuk gunstiger dan het eerder door het Parlement gestemde voorstel. Dat voorstel stelde al vanaf 2021een kilometerheffing voor alle zware voertuigen voor. Veel lidstaten hebben zich hiertegen verzet, omdat het collectief vervoer over de weg als zeer duurzaam wordt beschouwd.”

Wel behouden de lidstaten in het compromis de vrijheid om tol te heffen op de verschillende categorieën van voertuigen. Een kilometerheffing op vrachtwagens moet dus niet langer verplicht worden toegepast op andere zware voertuigen, zoals bussen en autocars. De lidstaten behouden de vrijheid om bussen vrij te stellen.

“De verplichte tol voor bussen werd met nadruk geëist door zowel de Commissie als het EU Parlement en in het bijzonder door de Groenen en de SPD,” stelde de Duitse BDO. “Dit zou onvermijdelijk hebben geleid tot een tolheffing voor Duitsland, wat het meest klimaatvriendelijke vervoermiddel extra zou belasten. Voor de vele touringcarritten zou een tolheffing voor bussen de bedrijven gemiddeld ruim 70.000 euro per jaar kosten en in het langeafstandsvervoer zelfs meer dan 320.000 euro.”

“Het belang van dit compromis voor het MKB kan niet genoeg benadrukt worden,” voegde de BDO nog toe. “Een extra last na de coronacrisis zou voor veel bedrijven zeker het einde hebben betekend. Voor ons is het nu zaak om vooruit te schakelen, de bus eindelijk te laten zien als een elementair element van de mobiliteitstransitie en de milieuvriendelijke touringcar en bus te faciliteren en te promoten – bijvoorbeeld in de vorm van compensatie van de CO2-prijs en het verlagen van de BTW.”

• Touringcarsector bereikt (voorlopig) Europees compromis over vermijden tolheffing op touringcars. Foto BVN.

Op vrijdag 11 juni werd het nieuwe waterstoftankstation op de busstalling van Qbuzz aan de Peizerweg in Groningen in gebruik genomen. Ook kwamen er 20 nieuwe waterstofbussen bij. Samen met Qbuzz-directeur Gerrit Spijksma, directeur van het OV-bureau Wilko Mol en Lisa Montanari, Hydrogen Commercial Manager van Shell Nederland, verrichtte Gronings gedeputeerde Fleur Gräper – van Koolwijk de starthandeling.

Het nieuwe waterstoftankstation – onderdeel van het EU Horizon onderzoeks- en innovatieprogramma – is één van de grootste in Europa en maakt deel uit van een grotere ontwikkeling, het realiseren van de nieuwe waterstofeconomie in het Noorden. De inzet van deze 20 bussen op waterstof betekent een sterke toename van het gebruik van groene waterstof. Dit helpt het vliegwiel van vraag en aanbod op gang te brengen. Fleur Gräper – van Koolwijk vult aan:

“Vandaag is weer een grote stap, of beter gezegd een grote sprong, gemaakt in de invoering van groene waterstof als opvolger van fossiele brandstoffen zoals dieselolie en aardgas. Waterstof werkt, waterstof wordt normaal en wordt de toekomst van Noord-Nederland”.

Het tankstation heeft twee vulpunten. Een bus wordt in minder dan tien minuten volgetankt en kan dan zo’n 400 kilometer afleggen. De waterstofbussen kunnen worden ingezet op de langere routes in het streekvervoer waar een elektrische bus met batterijen niet altijd geschikt is. Hiermee laat Qbuzz zien hoe batterij-elektrische- en waterstof-elektrische voertuigen een waardevolle aanvulling op elkaar zijn in mobiliteit. “In Groningen staat nu een busstalling die het mogelijk maakt om compact en efficiënt over te gaan op de energiedragers van de toekomst: groene elektriciteit en groene waterstof. Een type stalling als deze is vooralsnog uniek,” aldus Gerrit Spijksma.

Shell bouwde het waterstofvulpunt en levert de groene waterstof. De waterstof wordt per trailer aangeleverd. “Voor het tanken wordt de waterstof nog gecomprimeerd en gekoeld. Dat gebeurt allemaal bij het vulpunt, dat naast het grote aantal batterij-elektrische bussen van Qbuzz staat,” zegt Lisa Montanari,  Commercial Manager Waterstof bij Shell. “We gebruiken hier groen gecertificeerde waterstof, totdat we zelf groene waterstof kunnen produceren. Daarnaast testen we het vulpunt regelmatig, om het zo optimaal mogelijk te laten functioneren. Samen laten we zien dat we niet wachten op die waterstofeconomie. We zijn gewoon gaan bouwen.”

Mol heeft al eerdere aangegeven dat het OV-bureau en Qbuzz de komende jaren nog een extra slag willen slaan in het vergroenen van alle bussen. “We willen heel graag ook een aantal Qliners op waterstof laten rijden,” zegt Mol. “Er zijn alleen nog geen touringcars die op waterstof rijden. Het zou mooi zijn als we in Groningen ook de primeur hebben van de eerste waterstof-touringcar die echt grote afstanden op één dag rijdt. Dan is 800 kilometer per dag geen uitzondering.”

• Een ‘birds eye view’ van de QBuzz-stalling en het nieuwe waterstoftankstation. Foto OV Bureau Groningen-Drenthe.

Wat zijn de gevolgen van de coronacrisis voor de sector op gebied van omzet, wagenpark en personeel? Al deze informatie en meer heeft Fonds Scholing en Ordening voor het besloten busvervoer (FSO) verzameld en overzichtelijk weergegeven in de publicatie ‘Kerncijfers 2020 van het Nederlandse touringcarvervoer’. Deze brochure verschijnt nu ieder jaar.

Sinds 31 december 2020 zijn er 260 Nederlandse ondernemingen die touringcars exploiteren. In totaal hebben deze bedrijven naar schatting 3.544 voertuigen, waarmee zij gemiddeld vergunningen hebben voor ongeveer 14 touringcars. Dit constateert onderzoeksbureau Panteia, dat tegenwoordig in opdracht van Stichting FSO de kerncijfers van onze branche onderzoekt.

Niet verrassend is de daling van het aantal medewerkers in 2020. De schrikbarende impact van de coronacrisis is goed zichtbaar: het aantal medewerkers is met ruim 1.700 mensen gedaald ten opzichte van 2019. Het effect is ook goed te zien aan de totale omzet in het besloten busvervoer. Deze kelderde met 63%, naar € 218 miljoen. Het aantal voertuigen nam met een kleine 300 af in 2020, en het totaal aantal gereden kilometers zakte van 269,9 miljoen (in 2019) naar 102 miljoen (2020).

De kerncijfers hebben betrekking op 2020. Een deel van de gegevens in deze brochure is ontleend aan de jaarlijkse statistiek uitgevoerd door Panteia in opdracht van Fonds Scholing en Ordening voor het besloten busvervoer (FSO). Deze statistiek is gebaseerd op een schriftelijke enquêtering onder alle touringcarbedrijven met personeel in loondienst.

De arbeidsmarktgegevens komen van FSO. De bron van FSO is de administratie van het Pensioenfonds Vervoer. De gegevens van het Pensioenfonds verrijkt FSO met informatie van werkgevers uit de sector. De arbeidsmarktcijfers beperken zich tot touringcarbedrijven met personeel in loondienst. Gegevens over medewerkers betreffen dus medewerkers die in loondienst zijn van touringcarbedrijven.

Klik hier voor de Brochure Kerncijfers 2020 van het Nederlandse touringcarvervoer  

• FSO presenteert kerncijfers 2020 van het Nederlandse touringcarvervoer. Foto BVN.

De afgelopen coronamaanden heeft FlixMobility (FlixBus, FlixTrain) door alle uiteenlopende coronamaatregelen de voet even van het gaspedaal genomen, maar met een succesvol afgesloten financieringsronde van ruim $ 650 miljoen (€ 537 miljoen) van bestaande investeerders en nieuwe geldschieter Canyon Partners geeft de groep flink gas voor wereldwijde expansieplannen. De waardering van de groep is hiermee ruim boven de $ 3 mrd (€ 2.46 mrd gestegen).

Met Canyon Partners heeft FlixMobility er weer een sterke partner bij gekregen voor toekomstige wereldwijde expansie in bestaande en nieuwe markten. Het Duitse tech-mobiliteitsbedrijf voor intermodale en duurzame mobiliteit gaf gisteren, gesteund door de nieuwe financieringsronde, een duidelijk signaal af voor expansie met het ontvouwen van de koers voor de toekomst.

De nieuwe waardering van het bedrijf is aanzienlijk hoger dan de waardering van de laatste financieringsronde in 2019. “De recente financiering is een sterk signaal voor de toekomst en voor onze visie om mensen over de hele wereld te voorzien van duurzame mobiliteit met FlixBus en FlixTrain”, zegt Jochen Engert, mede-oprichter en CEO van FlixMobility. “Met deze financiering zijn we goed gepositioneerd voor toekomstige groei- en uitbreidingsplannen met FlixTrain en FlixBus.”

Met verdubbelde ijver gaat het mobiliteitsbedrijf aan de slag met de nieuwe strategie. FlixMobility heeft met succes door de pandemie genavigeerd, door middel van flexibele netwerkaanpassingen, en het investeerde de afgelopen maanden met name in automatisering en aanpassingen in de technologie achter FlixMobility. Het bedrijf is gefocust op expansie in nieuwe en bestaande markten en in het bijzonder in de treinactiviteiten. Naast de uitbreiding van FlixTrain-activiteiten in Duitsland en de recente start in Zweden, vertrouwt het in ‘Het Jaar van het Spoor’ met name op de EU om een interne markt te scheppen die is gebaseerd op eerlijke concurrentie waarbij nieuwkomers meer dan nu het geval is, duurzaam collectief vervoer kunnen aanbieden.

Voor FlixBus ambieert FlixMobility marktleiderschap in de VS en in het VK, waar het nog niet zo heel lang geleden van start ging. Ook wil het zijn leidende positie in Portugal, Turkije, Frankrijk en Oost-Europa verder uitbreiden. De railplannen in Frankrijk werden verruild voor Zweden, omdat de tracékosten in het eerste land te hoog uitvielen en de Zweedse railautoriteiten veel flexibeler bleken dan de Franse.

“We zijn nu aan het overschakelen van de verdediging naar de aanval,” zegt André Schwämmlein, oprichter en CEO van FlixMobility. “Ons doel is om marktleider te worden op alle markten waarin we aanwezig zijn. Dit geldt ook voor nieuwe markten zoals het VK en zeker voor de VS – waar we momenteel nog nummer 2 of 3 zijn – en Portugal. We willen groene betaalbare mobiliteit toegankelijk maken voor zoveel mogelijk mensen. Met name de VS bieden hiervoor een enorm potentieel. We zien de VS in de toekomst als onze grootste markt. Maar we zullen ook onze marktpositie op onze grote Europese markten versterken om na de pandemie mensen de kans te geven om opnieuw te reizen. Om dit te laten gebeuren, moeten de Europese landen wel streven naar eerlijke concurrentie, gelijke markttoegang en het afbouwen van de eenzijdige voordelen van de luchtvaart.”

Afgelopen zomer ging de mobiliteitsaanbieder – na de eerste pandemiegolf in het voorjaar van 2020 – van start in zijn eerste uitbreidingsslag (naar de Baltische staten) en startte het de bouw van een netwerk in het VK en Portugal. Naast het wereldwijde FlixBus-netwerk in 36 landen, is FlixMobility sinds 2018 ook actief in lange-afstandsverbindingen via FlixTrain. Het bedrijf ziet de toekomst van collectief reizen in het samenspel tussen langeafstandstreinen en bussen. In Nederland en België is het bedrijf sinds 2015 actief.

André Schwämmlein: “Alleen al in 2019 reisden 62 miljoen mensen met ons. We hebben er alle vertrouwen in dat we op dit succes kunnen bouwen en nog meer mensen groene mobiliteit kunnen bieden.”

• FlixMobility (FlixBus) haalt $ 650 mio (€ 537 mio) op voor expansie in VS, Frankrijk, het VK en Oost-Europa. Foto FlixMobility.

De Lijn wil de eerste 60 elektrische bussen al in de tweede helft van 2022 in gebruik hebben. Die aanbesteding moet dan wel snel plaatsvinden. Op termijn wil De Lijn 350 e-bussen aanschaffen, een order goed voor 190 à 230 miljoen euro.

De Lijn, die momenteel nauwelijks elektrische bussen heeft en daarmee in Europa wat achterop hinkt qua vergroening, zoekt twee leveranciers voor die order, om daar vervolgens de order voor de overblijvende 290 bussen aan te geven. Momenteel rijden er in Leuven en Antwerpen zo’n tien e-bussen op een totaal aantal bussen van 2.337. 

Volgens het Vlaams regeerakkoord moeten alle bussen van De Lijn tegen 2035 zero-emissie zijn. Voor de centra van de Vlaamse steden – de 13 centrumsteden en de Vlaamse rand – geldt die regel al vanaf 2025. De Lijn heeft de regering al vaker laten weten dat die deadline onhaalbaar is, zeker nadat ze de plannen voor de aankoop van 970 e-bussen vorige zomer ineens had stopgezet.

De aankoop van de 350 elektrische bussen staat niet op zich. Ook de bouw van laadinfrastructuur is er onderdeel van. Hiervoor zijn in 2020 al afspraken gemaakt met netwerkbeheerder Fluvius. Het gaat hierbij om laadmogelijkheden overnight (wat betekent voldoende energie voor de garages) en voldoende laadpalen onderweg. 

• De Lijn plaatst een raamovereenkomst voor 350 nieuwe elektrische bussen bij twee leveranciers. Foto De Lijn.

Als de plannen van regionale vervoerder Keolis voor de nieuwe dienstregeling 2022 doorgaan, wordt De Veluwe een busloze zwarte vlek. Daarvoor waarschuwt reizigersorganisatie Rover Gelderland. Ook in en rond Apeldoorn, Deventer en Zwolle worden lijnen en ritten geschrapt.

Het Franse Keolis, dat in Nederland als RRReis in een noodconcessie nog twee jaar het ov regelt in Overijssel, Gelderland en Flevoland, zegt in het vervoerplan voor 2022 fors te moeten ‘afschalen’. Hoofdoorzaak is de Covid19-pandemie. “Reizigersaantallen zijn gedaald tot een historisch dieptepunt”, schrijft de vervoerder. Ondanks de coronasteun tot nu toe zijn maatregelen volgens Keolis noodzakelijk om het ov overeind te houden. “Het uitgangspunt is dat zo min mogelijk reizigers gedupeerd worden en dat er geen kernen of wijken zonder OV komen te zitten,” staat in het vervoerplan. “Maar het is helaas niet zo dat niemand er hinder van zal ondervinden.”

De samenwerkende belangenorganisaties in het openbaar vervoer (ROCOV) in Gelderland en Overijssel verzetten zich in een gezamenlijke reactie tegen de meest ingrijpende maatregelen in het vervoerplan van Keolis. Zij voorzien dat veel mensen worden gedupeerd door de afschaling. “Openbaar vervoer is een kwestie van beschaving’’, meent de organisatie. “De overheid moet ervoor zorgen dat iedereen kan meedoen aan de samenleving, ook op de Veluwe.’’ De organisaties verwachten dat meer mensen zich zullen afwenden van het busvervoer als lijnen niet, minder vaak of ‘s avonds minder lang rijden. Zij zullen andere oplossingen zoeken en niet meer terugkeren, is de verwachting.

“Vooral op de Veluwe is het echt dramatisch’’, zegt René Coveen, voorzitter van Rover-Gelderland. Zo wordt lijn 101 tussen Amersfoort en Harderwijk opgeheven. Het aantal passagiers is fors gedaald en de plaatsen die onderweg worden aangedaan liggen aan de spoorlijn Amersfoort-Harderwijk. Ook lijn 111 tussen Harderwijk en Nunspeet verdwijnt, waardoor Hierden en Hulshorst geen reguliere busverbinding meer hebben.

Op zondag verdwijnen nog meer buslijnen en avondritten. Verder worden de scholierenlijnen vanaf de Veluwe naar het Deltion College in Zwolle opgeheven. De leerlingen kunnen gebruik maken van ander buslijnen en in Zwolle overstappen, stelt Keolis. Ook rond Barneveld, Veenendaal, Ede en Arnhem vervallen lijnen en ritten. In dagblad De Stentor kwam deze reactie van het Deltion College: “Wij hebben bij Deltion veel, heel veel studenten die gebruik maken van de buslijn tussen de Veluwe en Zwolle. Ik hoor regelmatig klachten over te volle bussen. Het schrappen van deze dienst verbaast ons dus ten zeerste. Daarnaast is het uitbaten van openbaar vervoer niet alleen een kwestie van winst maken, maar ook van sociale verplichtingen. Het wegbezuinigen van lijnen is ook verkeerd management, hiermee ontmoedig je meer en meer het gebuik van het ov.”

Als de corona-staatssteun in de vorm van de Beschikbaarheidsvergoeding Openbaar Vervoer niet wordt voortgezet sneuvelen vooral op zondag nog meer buslijnen. Daardoor zijn plaatsen als Vierhouten, Elspeet, Garderen en Voorthuizen op die dag verstoken van bussen. “Er ontstaat op zondag echt een enorme zwarte vlek, een gebied zonder openbaar vervoer.’’ In Apeldoorn, Zwolle en Deventer snijdt Keolis in de stadsdienst. Op een aantal lijnen wordt minder vaak gereden en tot uiterlijk tien uur ‘s avonds. Verder sneuvelen bij het uitblijven van verdere coronasteun de lijnen 161 tussen Deventer en Zwolle en 166 tussen Raalte en Zwolle. Reizigers kunnen hier volgens Keolis ook gebruik maken van de trein. Voor Diepenveen (aan lijn 161, zonder NS-station) wordt eerst wel een andere oplossing gezocht.

In een andere reactie schrijft een boze ov-gebruiker in De Stentor: “Reizen in en met het openbaar vervoer wordt dus reizen met de ‘Franse slag’, ongelooflijk. KLM al van de Fransen. Buslijnen van de Fransen. Wanneer de NS?”

• Busloze zwarte vlek op De Veluwe door schrappen buslijnen; minder bussen en Zwolle, Deventer en Apeldoorn. Foto Keolis.