Rail

De beperkte ministerraad (Kernkabinet) van de Belgische regering heeft vandaag op voorstel van vice-premier en minister van Mobiliteit Georges Gilkinet besloten om het internationale reizigersvervoer per spoor te steunen. Voor de periode van januari tot en met juni 2021 worden hogesnelheidstreinen en nachttreinen vrijgesteld van de heffingen voor de reservatie en het gebruik van het spoornetwerk. De middelen die de federale regering vrijmaakt, helpen de sector, die zwaar door de pandemie is getroffen en cruciaal is voor de internationale mobiliteit van morgen.

“De maatregelen van de afgelopen maanden om onze gezondheid te beschermen en de pandemie te bestrijden hadden grote gevolgen voor de spoorwegen. De inperking van het aantal internationale reizen leidde tot enorme verliezen voor het spoor, een sector die van cruciaal belang is voor de toekomst van onze mobiliteit,” aldus Georges Gilkinet. “De beslissing van de federale regering is belangrijk om faillissementen te voorkomen en om de toekomst voor te bereiden. Als minister van mobiliteit ben ik ervan overtuigd dat het spoor een centrale rol zal spelen in het post-COVID-tijdperk. We laten niemand achter.”

Spoorwegexploitanten worden hard getroffen door de coronacrisis, ook voor het internationale reizigersvervoer. Het verkeer en het aantal passagiers is sterk afgenomen, terwijl het perspectief op een terugkeer naar een normale situatie nog veraf is. Het voortbestaan van verschillende operatoren wordt daardoor bedreigd. Toch speelt het spoor een belangrijke rol bij de herstart van België. De trein is ook cruciaal voor de omslag op vlak van energie en klimaat, die de federale regering en de Europese Commissie willen realiseren.

Deze tijdelijke steunmaatregelen voor het internationale passagiersvervoer omvatten de dekking van de rijpadheffingen en annuleringskosten voor de eerste helft van 2021. Het gaat dan om het effectieve treinverkeer in België tussen 1 januari en 30 juni 2021. De betrokken exploitanten zijn zowel de maatschappijen die hogesnelheidstreinen aanbieden, zoals Eurostar, Thalys, ICE en TGV, als de operatoren die nachttreinen aanbieden, zoals Nightjet.

De maatregel impliceert een automatische vermindering van de facturen van Infrabel (derdebetalerssysteem). Dat is goed voor een totaalbedrag van ongeveer 4 miljoen euro. Via een specifiek Koninklijk Besluit komt er nu, in overeenstemming met de geldende Europese regels, een compensatie voor Infrabel. Mocht de crisis aanhouden, dan zal een nieuwe raming worden gemaakt voor een mogelijke verlenging van de maatregelen tot na juni 2021.

• Belgische federale regering steunt internationale reizigerstreinen tot juli 2021 met vier miljoen euro. Foto Georges Gilkinet.

De aanbesteding in Zuid-Limburg, waar al zoveel om te doen is geweest, blijft NS achtervolgen. Kartelwaakhond ACM schreef zojuist een nieuw hoofdstuk in dit treurspel en ging bij de hoogste bestuursrechter, het College van Beroep van het bedrijfsleven (CBb), in hoger beroep tegen de uitspraak die de boete van € 41 miljoen voor NS  vernietigde. De essentie in deze zaak is, aldus het FD, de vraag of NS een machtspositie heeft op het Nederlandse spoor.

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) stelt dat het reguleren van de markt voor openbaar vervoer in gevaar komt als de rechter de miljoenenboete voor de NS definitief zou schrappen. Daarvoor waarschuwde de ACM gisteren dan ook bij het hoger beroep. De boete werd immers NS opgelegd voor het misbruik van zijn machtspositie in de aanbesteding.

NS-dochter Abellio won in 2015 de aanbesteding in Zuid-Limburg, waarbij gebruik bleek te zijn gemaakt van geheime bedrijfsinformatie die aan NS was doorgespeeld door een oud-medewerker van een concurrent in de aanbesteding. Dat leidde tot een strafzaak en de genoemde boete van de ACM. De strafzaak voor corruptie is inmiddels afgesloten. In november zag het OM uiteindelijk af van hoger beroep tegen de NS, toenmalig topman Timo Huges en enkele andere betrokken directeuren. Justitie deed er drie jaar over om tot die conclusie te komen, nadat de rechtbank in Den Bosch eind 2017 tot volledige vrijspraak kwam.

Gisteren stond het bij het College van Beroep van het bedrijfsleven (CBb) de vraag centraal of de NS wel of niet de economische machtspositie heeft die de ACM schetst in dit dossier. Juist op dat punt ging de toezichthouder eerder onderuit in deze zaak. Daarom ging de ACM in hoger beroep en wees donderdag expliciet naar interne stukken van de NS. Daaruit bleek het spoorbedrijf te vrezen voor ‘houtrot’ als Zuid-Limburg in handen zou vallen van een andere exploitant. Mocht blijken dat er met succes een andere aanbieder op een deel van het Nederlandse spoor actief kan zijn, dan zou de overheid in de toekomst mogelijk ook andere delen van het netwerk open kunnen stellen voor concurrenten. NS wilde beslist de aanbesteding winnen om zijn eigen positie – tenminste op het Hoofdrailnet (90% van alle spoorverbindingen) – veilig te stellen.

Niet alleen de ACM heeft moeite met het spoordossier, de staat (100% aandeelhouder van NS) heeft meerdere petten op en Europa stelt steeds strengere eisen aan het openstellen van het spoor voor andere operatoren om te komen tot een gezamenlijke Europese spoormarkt. De reden dat NS in beroep was gegaan tegen de boete, bleek de vrees voor ‘reputatieschade’ te zijn.

De ACM verzocht het CBb bij twijfel de vraag over de marktmacht van de NS voor te leggen aan het Europese hof of bij de Europese Commissie. De uitspraak is begin april.

• ACM: ‘Het spoor is niet te reguleren als de boete van 41 mln. voor NS vervalt.’ Illustratie redactie. 

Het coronavirus heeft gezorgd voor een instorting van het reizen bij Eurostar, de exploitant van passagierstreinen tussen Groot-Brittannië en het vasteland – en politici roepen op tot een gezamenlijke Frans-Britse redding, aldus Politico en The Guardian.  “Het verkeer van Eurostar is met meer dan 95 procent afgenomen; diensten zijn teruggebracht tot een absoluut minimum. Er is een gezamenlijke, op maat gemaakte Brits-Franse oplossing nodig om het door deze crisis heen te helpen,” aldus Huw Merriman, een conservatief parlementslid die de Transportcommissie van het Britse parlement voorzit, woensdag.

Dergelijke oproepen komen ook uit Frankrijk. De Franse regering is bereid om Eurostar te helpen en is in gesprek met het Verenigd Koninkrijk over hoe dit aan te pakken, zei de Franse minister van Transport Jean-Baptiste Djebbari gisteren. “De staat zal er zijn voor Eurostar om deze strategische verbindingen tussen de twee landen te behouden”, vertelde Djebbari tijdens een parlementaire hoorzitting. Het is een teken dat de verzoeken om hulp moeilijk te negeren zijn. “De situatie is kritiek, dankzij de gezondheidstoestand in veel landen die bovenop de Brexit komt,” vertelde Jean-Pierre Farandou, de CEO van de Franse spoorwegmaatschappij SNCF en voor 55 procent eigenaar van Eurostar, dinsdag aan France Inter Radio. Hij zei dat de enkele trein per dag die nu tussen Londen en Parijs rijdt, slechts een 10 procent bezetting heeft. “We zijn in gesprek met de Franse en Engelse regering. We hopen tot een oplossing te komen om het bedrijf te helpen,” zei hij.

Eurostar heeft geen blad voor de mond genomen. Er is een “reëel risico voor het voortbestaan ​​van Eurostar” zonder steun, zei het bedrijf in een verklaring. Het wil het soort door de overheid gesteunde leningen zien die ook aan luchtvaartmaatschappijen zijn toegekend, evenals een verlaging van de tarieven voor toegang tot het spoor. Londen houdt zijn portemonnee voorlopig op de knip. “Ik neem aan dat de Franse regering Eurostar zal steunen, maar niet als enige,” zei Yves Crozet, een transporteconoom aan de Universiteit van Lyon, tegen de Britse parlementaire commissie. “We zullen daarvoor waarschijnlijk een potje armpje drukken moeten doen tussen het VK en Frankrijk. Maar Eurostar is duidelijk een dochteronderneming van SNCF en SNCF heeft de meerderheid van het kapitaal. Het geld zal dus voor een belangrijk deel uit Frankrijk moeten komen.” Ook de Belgische minister van Mobiliteit Georges Gilkinet onderzoekt ondersteunende maatregelen, maar zei dat hij verlamd is door de Europese wetgeving. En Nederland maakt zich zorgen over het wegvallen van treinverbindingen van Rotterdam en Amsterdam naar Londen.

De reddingsacties zijn in groene, duurzame termen geformuleerd. Getlink, het in Parijs gevestigde bedrijf dat eigenaar is van de Kanaaltunnel en waarvoor Eurostar een belangrijke klant is, roept ook op tot overheidssteun voor Eurostar, en prijst de duurzame referenties van Eurostar.

• Meerdere landen lijken (voorzichtig) geïnteresseerd om de Eurostar een reddende hand toe te steken. Foto Siemens.

Op 9 achtereenvolgende weekends tussen eind januari en midden maart start het Belgische infrabedrijf Infrabel met een van de grootste vernieuwingsoperaties op het hoofdspoor in Antwerpen dit jaar. Op twee belangrijke spoorlijnen naar de haven en Nederland en in twee strategische sporenbundels worden liefst 17 wissels vernieuwd. Deze modernisering is nodig omdat de bestaande infrastructuur aan het einde van zijn levensduur is. Om de hinder voor de treinen zoveel mogelijk te beperken, levert Infrabel, in overleg met zijn klanten, wat het noemt “een logistieke krachttoer.” In totaal investeert Infrabel zo’n €4 miljoen in de Antwerpse spoorinfrastructuur.

In de schaduw van het Antwerpse Sportpaleis en de Sinksenfoor ligt het terrein Spoor Oost. Hier liggen twee strategische sporenbundels: de zogenaamde bundel ‘Carwash’ en de bundel ‘Q’. Dwars door deze bundels liggen ook twee belangrijke hoofdsporen (L27A naar de haven en L12 naar Nederland). Hier lanceert Infrabel de komende maanden een gigantische moderniseringsoperatie met de vernieuweing van 17 wissels.

In de bundel ‘Carwash’ overnacht een groot deel van de reizigerstreinen, die in en rond Antwerpen rijden, en ze worden er schoongemaakt. De bundel Q is dan weer belangrijk voor internationale goederentreinen. Bijvoorbeeld voor treinen die uit Nederland (L12) en Duitsland (via de Montzenroute) komen.

Deze investering levert heel wat pluspunten op. Door de wissels te vernieuwen, blijft de haven van Antwerpen veilig en vlot bereikbaar en ook blijven twee belangrijkebundels beschikbaar voor Infrabel’s spoorklanten. De nieuwe wissels zijn ook onderhoudsvriendelijker. De nieuwe wissels kunnen straks met de normale snelheid van 90 km/u worden bereden.

De beperkte tijd waarin alles klaar moet zijn, vormt een bijzondere uitdaging. In totaal wordt er gedurende 9 opeenvolgende weekends gewerkt. Het gaat dan om de laatste twee weekends van januari, alle weekends van februari en de eerste drie weekeinden van maart. Infrabel past dan ook delen van de bovenleiding en de seininrichting aan. Tijdens de werkzaamheden zullen de bundels ‘Carwash’ en ‘Q’ beperkt toegankelijk en bruikbaar zijn. Een deel van de activiteiten verhuist dan, in samenspraak met de spoorwegoperatoren, naar Antwerpen-Noord en Antwerpen-Luchtbal.

• Infrabel investeert 4 miljoen in een grote vernieuwingsoperatie op het Antwerpse hoofdspoor richting haven en Nederland. Hier liggen de bundels ‘Carash’ en ‘Q’. Foto Infrabel.

Een groep Londense ‘captains of industry’ heeft – volgens de BBC – de Britse regering aangespoord om financiële steun te geven aan Eurostar, dat het door de aangescherpte corona-reismaatregelen in Frankrijk, België, Nederland en het Verenigd Koninkrijk steeds moeilijker krijgt. Het aantal passagiers is sinds maart 2020 met 95% gedaald. Er rijden nog slechts twee treinen per dag tussen Londen, Parijs en Brussel.

In een brief aan het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Transport dringen de CEO’s van bedrijven zoals Fortnum & Mason  aan op “snelle actie om de toekomst veilig te stellen”. De bedoeling van de CEO’s is Eurostar ‘op zijn minst’ toegang tot staatsleningen te geven en zakelijke renteverlagingen toe te staan. De regering zegt “nauw samen te werken” met Eurostar.

De brief van de 25 ‘captains of industry’, gecoördineerd door de zakelijke campagnegroep London First, beschrijft Eurostar als een bedrijf dat “door de kieren is gevallen”. In tegenstelling tot sommige luchtvaartmaatschappijen komt het niet in aanmerking voor de door de overheid gesteunde leningen. Immers, Eurostar is geen luchtvaartmaatschappij noch een Britse spoorwegmaatschappij.

Eurostar, dat voor 55% eigendom is van de Franse SNCF en 5% van de NMBS, naast enkele particuliere bedrijven (40% in het consortium Patina Rail), heeft momenteel 1.200 mensen in dienst in het VK. Sinds de lancering in 1994 heeft het meer dan 190 miljoen passagiers vervoerd tussen Groot-Brittannië en het vasteland van Europa. “Zonder aanvullende financiering van de overheid is er een reëel risico voor het voortbestaan ​​van Eurostar, de groene poort naar Europa,” aldus een woordvoerder van Eurostar. Hij omschreef de huidige situatie als “zeer ernstig”.

Ook Christophe Fanichet, de CEO van SNCF Voyageurs, de tak van het Franse spoorbedrijf dat de Eurostar mee beheert, meldde eerder al dat Eurostar zich ‘in zeer kritieke toestand’ bevindt. Volgens de topman van SNCF Voyageurs ligt het bedrijf ‘aan het infuus’.

Een woordvoerder van het Department for Transport in Londen zei: “We erkennen de aanzienlijke financiële uitdagingen waarmee Eurostar wordt geconfronteerd als gevolg van Covid-19 en de ongekende omstandigheden waarmee de internationale reissector momenteel wordt geconfronteerd.” Hij voegde eraan toe dat de regering “regelmatig” contact had met Eurostar sinds het begin van de coronaviruscrisis en nauw zou blijven samenwerken met het bedrijf.

• Britse regering aangespoord om de toekomst van Eurostar ‘veilig te stellen’. Foto NS/Eurostar.