Rail

Reizigersorganisatie Rover heeft geen enkel begrip voor de situatie en noemt deze in een furieuze reactie “ongehoord”. Reizigers tussen beide steden komen volgens directeur Freek Bos van de belangenbehartiger “maanden in de kou te staan”. De organisatie roept ProRail en de staatssecretaris op de plannen zo aan te passen dat de verbinding in stand blijft. “De staatssecretaris heeft de ambitie dat er meer internationale treinreizen worden gemaakt en we moeten minder CO2 uitstoten. Er is een alternatief voor vliegen en dan zeggen we: fijn dat u het heeft gedaan, maar we gaan het nu even stoppen. Zonder een alternatief. Ik snap het echt niet. Zo’n verbouwing is toch te plannen?”

Wellicht kan de Kamer donderdag, wanneer ondermeer over spoorzaken en internationale treinen wordt gesproken, nog wat invloed uitoefenen. Amsterdam, dat de Eurostar als “cruciaal” ziet voor de stad, wil de rechtstreekse verbinding met Londen niet kwijt. “Het is eigenlijk niet uit te leggen dat zo’n belangrijke treinverbinding zo lang wegvalt,” zegt wethouder Melanie van der Horst bij AT5. “Zeker nu we proberen de trein aantrekkelijker te maken om het aantal korte vluchten terug te dringen.”

“Ik wil samen met het ministerie, ProRail en NS kijken of er nog manieren zijn om de tijd te verkorten”, aldus wethouder Van der Horst nu.

• Zowel in Amsterdam als in Rotterdam zijn de faciliteiten voor de paspoort- en bagagecontroles onvoldoende voor een grote groep reizigers. Foto NS.

Doorgaan, opschorten, het project aanpassen en zelfs een aantal stations schrappen, of een streep door het project? Beliris legt vier denkrichtingen op tafel voor de toekomst van metro 3 tussen het Noordstation en Bordet. Daarover moet de Brusselse regering de komende weken beslissen.

De toekomst van metro 3 komt opnieuw stevig onder druk te staan, zegt stadsmagazine Bruzz. Het federale investeringsfonds Beliris, dat ook bouwheer is van het noordelijke deel van de nieuwe metrolijn tussen het Noordstation en Bordet, stuurde begin deze week een nota door naar de Brusselse regering. Daarin legt Beliris vier scenario’s op tafel voor dat deel van de geplande metrolijn, nu blijkt dat die zogenaamde fase 2 van metro 3 veel duurder dreigt te worden dan gepland.

Voor fase 2 moet een tunnel van vijf kilometer gegraven worden die Bordet in Evere moet verbinden met het Noordstation. Op dat tracé zouden er zeven nieuwe stations gebouwd worden. Beliris vroeg vijf consortia om een offerte. Slechts twee daarvan dienden er vorige maand ook eentje in. “De offertes zijn twee tot drie keer duurder dan gepland,” zegt federaal minister Karine Lalieux (PS), bevoegd voor Beliris, in Bruzz.

Begin vorig jaar werd het deel Noord-Bordet nog geraamd op 1,5 miljard euro. Met de offertes die Beliris nu in handen heeft zou dat bedrag al oplopen tot bijna 2,5 miljard euro, waardoor de bouwheer niet kan doorgaan met de plannen. Beliris geeft de Brusselse regering dus vier mogelijkheden.

– Volgens het eerste scenario geeft de Brusselse regering Beliris het mandaat om te onderhandelen met de twee bouwbedrijven die een offerte hebben ingediend. De aannemers zouden een aantal van hun prijzen moeten herzien en Beliris zou dan ook onderhandelen over onder meer de hoge schadevergoedingen die zijn opgenomen in de offertes.

– Opschorten en onderhandelen

De tweede optie lijkt op het eerste scenario. De bedoeling is ook hier om te onderhandelen over goedkopere contracten, alleen zou het project dan tijdelijk opgeschort worden. Beliris heeft het over een opschorting van ongeveer zes maanden. Dat zou de bouwheer de tijd geven om een aantal technische problemen en “ongewoon hoge prijzen” in de offertes te analyseren. Dat zou de onderhandelingspositie van Beliris versterken.

–       Plannen aanpassen

Een derde scenario betekent het project licht tot grondig aanpassen. Zo bestaat de mogelijkheid om de openbare aanbestedingsprocedure te wijzigen, door de aanbestedingen op te splitsen in kleinere delen “met meer aanvaardbare risico’s voor de aannemers.” Een open procedure wordt ook aangehaald, maar dat ziet Beliris als minder realistisch. Daarnaast stelt Beliris voor om drie van de zeven geplande metrostations definitief te schrappen.

–       Fase 2 van metro 3 definitief annuleren

Het laatste scenario dat Beliris op tafel legt is de volledige stopzetting van het metroproject tussen Bordet en het Noordstation. Dat zou geen impact hebben op de werken in het Noordstation, dat dan de eindhalte zou zijn van de nieuwe metrolijn. “Het voordeel van dit scenario is dat we verschillende lopende contracten onmiddellijk kunnen stopzetten en de kosten van de studies die nodig zijn om te onderhandelen kunnen beperken,” staat er in de nota.

Zo is er al vijftig miljoen euro gevloeid naar studies voor dat deel van de nieuwe metrolijn (zonder het Noordstation). Dat geld gaat volgens dit scenario verloren. Daarnaast zouden er kosten verbonden zijn aan het stopzetten van de lopende contracten, momenteel goed voor in totaal zeventig miljoen euro. De schadevergoedingen zouden oplopen van 15 tot 25 procent van die contracten. Beliris vraagt de regering om een antwoord voor 15 juli. Vandaag ligt de nota op tafel bij de Brusselse ministerraad, al wordt er daar geen beslissing verwacht.

Deze regering moet trouwens nog enkele andere moeilijkheden in het metrodossier bekijken. Begin dit jaar steeg de raming voor het hele metroproject opnieuw van 2,25 naar 2,65 miljard euro, na eerdere forse stijgingen. Dat prijskaartje zal ongetwijfeld nog duurder worden.

Door problemen met de ondergrond ligt de werf aan het Zuidpaleis (voor het zuidelijke deel van metro 3 tussen het Noordstation en Albert in Vorst) stil. De kans bestaat dat het iconische gebouw tussen de Lemonnier- en de Stalingradlaan ontmandeld zal worden, maar ook daarover moet de Brusselse regering nog beslissen. Dat deel van het metroproject stopzetten is hoe dan ook geen optie voor de Brusselse regering, gaven minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) en minister van Financiën Sven Gatz (Open VLD) eerder al aan.

• Doorgaan, stations schrappen of streep erdoor? Toekomst Brusselse metrolijn 3 (Noord-Bordet) onzeker. Foto Metro3.

Conservator Erik Plomp is in zijn nopjes. Het pronkstuk van de tentoonstelling ‘Onder Hoogspanning’, het elektrische treinstel Mat’36 252, is eindelijk gearriveerd in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Het was een race tegen de klok. Plomp: “Het was nog even spannend, het oorspronkelijke transport vanuit ons depot in Blerick op 13 mei kon niet doorgaan vanwege een oververhitte glijlager. Maar de trein moest wel voor de opening van de tentoonstelling op 25 mei in Utrecht zijn. Een pak van mijn hart dat dit gelukt is.” Het Spoorwegmuseum blikt in de tentoonstelling ‘Onder Hoogspanning, elektrificatie in stroomversnelling’ terug op de elektrificatie van het spoor in 1938.

Op 15 mei 1938 kwamen in één klap 90 elektrischte treinstellen Mat’36 op het spoor. Het was het sluitstuk van een grote operatie van de Nederlandse Spoorwegen waarbij het ‘Middennet’ werd geëlektrificeerd. Stoomlocomotieven moesten plaats maken voor modern elektrisch materieel. De gestroomlijnde Mat’36 was het toonbeeld van deze vooruitgang. De treinen gingen vanaf deze dag volgens een ‘starre’ dienstregeling rijden; ze vertrokken op vaste tijdstippen. Het Spoorwegmuseum heeft, mede dankzij de STIchting tot Behoud van Af te voeren Nederlands Spoorwegmaterieel (Stibans) en de Vereniging Vrienden van het Spoorwegmuseum één exemplaar Mat’36 kunnen restaureren.

Erik Plomp: “De restauratie van de Mat’36 252 is echt een uniek project, waarbij het museum een elektrische trein vanaf nul weer helemaal heeft opgebouwd. Dit is nog nooit gedaan. Er is de afgelopen maanden keihard gewerkt om hem klaar te krijgen voor de tentoonstelling en hij ziet er prachtig uit. Als je nu de trein binnengaat dan ruikt hij weer als nieuw. Heerlijk is dat!”

De tentoonstelling ‘Onder Hoogspanning’ laat op interactieve wijze zien wat elektrificatie inhoudt. Wat is er nodig om een spoorlijn te elektrificeren, hoe werkt een elektrische trein en welke innovaties waren er? Bezoekers kunnen zelf onder de trein kijken naar de elektrische installatie en met interactieve spellen en touchscreens de werking van elektriciteit ontdekken.

‘Onder Hoogspanning, elektrificatie in stroomversnelling’: 26 mei t/m 19 november 2023.

• De Mat’36 252 (rechts) bij het vertrek uit het depot in Blerick. Het treinstel werd gesleept door de Mat’54 (op de achtergrond) en Mat’46 (links). Foto: Matthew Lommerde.