OV

Vanaf morgen, zaterdag 14 september, is het niet langer mogelijk om een kaartje te kopen bij de buschauffeur in de HTM-bus. Het vervoersbedrijf maakte dat voornemen eerder deze maand bekend. De HTM, die als laatste grote stadsvervoerder stopt met de kaartverkoop in de bus, verwacht geen problemen door het stoppen van de kaartverkoop omdat reizigers grotendeels al zijn overgestapt op een andere wijze van betaling voor OV.  

“De HTM heeft de afgelopen tijd geconstateerd dat steeds meer reizigers gebruik maken van andere manieren van betalen”, laat een woordvoerder weten. “Zo checkt zo’n 30 procent van de reizigers in met de betaalpas (OVpay) en dat aantal groeit nog steeds. Naast de OV-chipkaart, koopt men steeds vaker ook kaartjes in de nieuwe HTM app. De losse kaartverkoop bij de buschauffeur is als gevolg daarvan sterk gedaald.” 

Reizigers kunnen voortaan in de bus in- en uitchecken met hun betaalpas en uiteraard met de OV-chipkaart. Reizen kan ook met een kaartje aangeschaft via de HTM app of bij een van de servicewinkels van HTM. De HTM is de laatste grote stadsvervoerder die stopt met de kaartverkoop in de bus. In de trams blijft een kaartje kopen nog wel mogelijk in de aanwezige kaartverkoopautomaat. 

• Als laatste grote stadsvervoerder stopt de Haagse HTM morgen met kaartverkoop in de bus. Foto HTM. 

EBS, dat het busvervoer in Noordwest-Overijssel verzorgt, heeft van de drie samenwerkende provincies Overijssel, Gelderland en Flevoland een boete van 3,5 miljoen euro gekregen voor de aanhoudende problemen met de uitvoering van de dienstregeling. Het busvervoer in met name Overijssel is al tijden slecht geregeld, aldus RTV Oost. Volgens de provincie vielen afgelopen jaar zoveel ritten uit, dat EBS de ‘maximaal op te leggen’ boete krijgt over de prestaties in 2023. 

EBS verzorgt sinds eind 2022 het RRReis-busvervoer in de regio IJssel-Vecht, een uitgestrekt gebied dat naast Noordwest-Overijssel ook een deel van Gelderland en Flevoland beslaat. De 3,5 miljoen euro boete is opgelegd door de drie provincies en gaat over de prestaties van EBS in 2023. 

Want de prestaties van de vervoerder waren ondermaats, vinden de provincies. De vervoerder heeft te maken met een groot tekort aan buschauffeurs, het ziekteverzuim is hoog en daardoor vallen er veel bussen uit. Ook reed de vervoerder in 2023 een deel van de buslijnen met dieselbussen, terwijl was afgesproken dat er alleen nog elektrische bussen zouden rijden. 

Ook voor dit jaar hangt EBS een miljoenenboete boven het hoofd, omdat de dienstregeling nog altijd niet op orde is. De eerste maanden van dit jaar kwamen er ruim duizend klachten binnen van reizigers, omdat bijvoorbeeld hun bus niet kwam opdagen, veel te laat kwam of helemaal uitviel. 

De dienstregeling van EBS in IJssel-Vecht, waaronder dus ook Noordwest-Overijssel, is eerder dit jaar afgeschaald. Dat moest ervoor zorgen dat op plekken waar de bus wél rijdt, er minder bussen uitvallen. Dat blijkt niet het geval: bijna een op de tien bussen is nu uit de dienstregeling gehaald, maar de rituitval is met maar drie procent afgenomen, melden de drie provincies. 

EBS geeft tegenover RTV Oost toe dat het meer bussen uit de dienstregeling had moeten halen, ook omdat in bijvoorbeeld Zwolle vier chauffeurs meer stopten dan verwacht. De nood aan buschauffeurs is zelfs zo hoog, dat EBS nu een ’tekenbonus’ van 2000 euro geeft aan mensen die morgen nog aan de slag kunnen als buschauffeur. Ook worden er deze maand open dagen gehouden in Zwolle, komen er billboards op diverse plekken langs de snelwegen, en is er een speciale TikTok-campagne opgezet. Allemaal bedoeld om extra buschauffeurs te werven, zodat EBS vanaf december weer de volledige dienstregeling kan rijden. 

EBS verzorgt sinds eind 2022 het busvervoer in de regio IJssel-Vecht en heeft een contract met de drie provincies voor de duur van dertien jaar. De concessie heeft een waarde van in totaal 900 miljoen euro. Omdat de provincies miljoenen euro’s belastinggeld in de concessie steken, kunnen ze de vervoerder ook een boete opleggen. 

“De reizigers in Overijssel en Gelderland ondervinden veel hinder van de situatie. Dit frustreert ons en wij verwachten dat EBS dit zo spoedig mogelijk rechtzet door, met het personeel dat steeds meer beschikbaar komt, de rituitval verder te beperken”, schrijven de drie provincies in een brief aan hun Provinciale Staten. 

De vervoerder en de provincies hebben afgesproken dat maximaal 0,2 procent van de bussen mag uitvallen. Dat percentage wordt nog altijd niet gehaald, blijkt uit cijfers die EBS gedeeld heeft. Zo is het percentage rituitval in Noordwest-Overijssel dit jaar nog niet onder de 1,8 procent gekomen, met uitschieters van 8,8 procent in februari. 

Ook in Twente zijn er problemen met het busvervoer. Arriva rijdt er sinds afgelopen december met nieuwe elektrische bussen, maar de start verliep roerig. Zo bleek de dienstregeling te krap, laadden bussen niet snel genoeg op en vielen de elektrische bussen met koud weer uit. Arriva betuigde later spijt. 

De rituitval is ook in Twente al maanden veel hoger dan de norm van 0,2 procent. Voor dit jaar kan Arriva dan mogelijk ook een boete verwachten, al heeft de provincie daar nog geen besluit over genomen. 

• Miljoenenboete voor vervoerder EBS vanwege kwakkelend busvervoer; Ook boete voor Arriva in Twente? Foto RRReis.

Een groot aantal Belgische mobiliteits- en klimaatexperts deed medio juli een oproep in de krant De Standaard aan de te vormen nieuwe regeringen in het land om het Belgische openbaar vervoer, dat steeds meer rammelt en kwakkelt – wellicht met uitzondering van het OV in Brussel – eindelijk de 21e eeuw in te sleuren. Reizigersorganisatie TreinTramBus herinnerde er onlangs aan. Wij publiceren de oproep graag opnieuw, want actie in het Belgische OV, waarin de dienstverlening soms van schabouwelijke kwaliteit is, is dringend nodig.  

Opdracht voor de nieuwe regeringen: maak het openbaar vervoer aantrekkelijk door treinen, trams en bussen beter op elkaar te laten aansluiten, met één (betaalbaar) tarief. 

We staan op een keerpunt. Sinds juni 2023 was iedere maand wereldwijd de warmste ooit. Klimaatprofessor Wim Thiery (VUB) spreekt van een “klimaatnoodtoestand”. We breken ook voortdurend filerecords: volgens het Vlaams Verkeerscentrum was mei 2024 de zwaarste filemaand op de Vlaamse snelwegen sinds het begin van de metingen.  

Tegelijkertijd bevindt het openbaar vervoer zich in woelig vaarwater. De stiptheid bij de NMBS blijft ondermaats en De Lijn worstelt in alle hevigheid met de gevolgen van jarenlange besparingen. Gevolg: een letterlijk doorgeroeste spoorinfrastructuur, vervallen metrotunnels, een veel te oud voertuigenpark dat maar moeizaam vernieuwd geraakt, bussen en trams die zich in het steeds drukkere verkeer vastrijden … 

Het mobiliteitsbeleid is in ons land te versnipperd, waardoor je naar een samenhangende, duurzame, ambitieuze en moedige mobiliteitsvisie moet zoeken als naar een naald in een hooiberg. Ondanks de gezamenlijke verklaring van de sociale partners over mobiliteit, begin juni, ging in de verkiezingscampagne maar weinig aandacht naar mobiliteit in het algemeen en openbaar vervoer in het bijzonder. 

Juiste keuzes maken 

Het staat nochtans buiten kijf dat de ecologische voetafdruk van voetgangers, fietsers en gebruikers van openbaar vervoer talloze keren kleiner is dan die van een automobilist. Om de uitstoot van onze mobiliteit terug te dringen, moeten we dus de fietsinfrastructuur uitbouwen, opnieuw investeren in openbaar vervoer – zeker als dat nog sneller vergroend wordt – en resoluut voor duurzaam goederenvervoer kiezen. Dat vraagt om veel geld. Maar als men de juiste keuzes maakt, is dat geld er ook. 

Volgens het Belgian mobility dashboard bedroegen de congestiekosten – wat de files onze maatschappij en economie direct en indirect kosten – in 2023 5,1 miljard euro, of 1,08 procent van het bbp. Als de filerecords blijven sneuvelen, zal dat bedrag in 2024 verder stijgen. Het gaat niet alleen om het verlies van tijd en de devaluatie van de economische productiviteit, maar ook om slechtere luchtkwaliteit, gezondheidsrisico’s en een zware ruimtelijke belasting voor de omwonenden. Die situatie is maatschappelijk onaanvaardbaar, economisch niet te verantwoorden en menselijk hoogst ongezond. Een ommekeer is dus gewenst. 

Files kun je maar terugdringen of, nog beter, gewoon laten verdwijnen door consequent en intelligent in duurzame mobiliteit te investeren. Precies dat is de boodschap van de EU. In haar Landverslag 2024 over België beveelt de EU-Commissie aan om “de verkeerscongestie aan te pakken door een hervorming van het belastingstelsel, onder meer door middel van een slimme kilometerheffing, en door actieve mobiliteit en oplossingen voor openbaar vervoer te ontwikkelen”. Volgens de EU helpt een verbetering van het voorstedelijk openbaar vervoer om files te verminderen. Maar dan moet ons land verstandig in openbaar vervoer investeren. 

Openbaar vervoer is een mix van treinen, trams en bussen. Die mix moet en kan veel attractiever worden, als de verschillende beleidsniveaus constructief en complementair samenwerken in een systeem van geïntegreerd openbaar vervoer dat opgebouwd is rond goed gekozen knooppunten. Dat trekt niet alleen veel nieuwe reizigers aan, maar biedt ook het goederenvervoer per spoor extra rijpaden. 

Andere landen, zoals onder meer Zwitserland en Oostenrijk, hebben ons de weg al lang gewezen. Treinen, trams, bussen en metrostellen moeten vaker rijden, vroeger en later ook, stipt dankzij een duurzame doorstroming op een goed onderhouden infrastructuur en met betrouwbare aansluitingen. Dat veronderstelt een geïntegreerd tarief, dat sociaal rechtvaardig is, want betaalbaar openbaar vervoer moet elke burger deelname aan het maatschappelijk leven garanderen. 

De Belgische regeringen hoeven niet meer geld uit te geven aan mobiliteit, maar ze moeten die middelen wel heel anders inzetten. Vandaar onze oproep aan de nieuwe regeringen: werk samen en loods ons openbaar vervoer de 21ste eeuw binnen. Realiseer een echte modal shift door het aantal reizigers te verdubbelen en het goederenvervoer te verduurzamen. Met meer baten voor de burgers, de volksgezondheid, het klimaat en dus ook voor de economie. 

Deze oproep verscheen op 15 juli 2024 als opinieartikel in De Standaard en werd ondertekend door: 

Tim Buyse (Mora, in persoonlijke naam), Naomi Cambien (Bond Beter Leefmilieu), Tim Cassiers (BRAL), Heidi Degerickx (Netwerk tegen Armoede), Marijke Dheedene (Vlaamse Ouderenraad), Matthijs Driesen (ACV), Guy Hendrix (project Integrato), Michel Hubert (Université Saint-Louis), Barbara Janssens (Netwerk Duurzame Mobiliteit), Cathy Macharis (VUB), Sylvie Meekers (Canopea), Peter Meukens (TreinTramBus), Willy Miermans (UHasselt), Koen Peeters (Okra), Kris Peeters (Hogeschool PXL), Erik Quisthoudt (ACLVB), Stan Reusen (ACOD-TBM), Joeri Thijs (Greenpeace België), Miranda Ulens (ABVV), Danny Van Assche (Unizo), Els Van den broeck (Mobiel 21), Hugo Van Dienderen (Grootouders voor het Klimaat), Peter Wouters (Beweging.net). 

• “Tijd om het Belgisch openbaar vervoer de 21ste eeuw in te loodsen” Foto Ombudsrail.

De introductie van de nieuwe OV-pas, die bedoeld was om het reizen met het openbaar vervoer in Nederland gemakkelijker te maken, loopt forse vertraging op. De oorzaak ligt in een conflict tussen Translink, de organisatie achter de OV-chipkaart, en onlinebank Bunq. De partijen liggen overhoop vanwege financiële kwesties, wat ertoe heeft geleid dat de samenwerking tussen hen abrupt is beëindigd. Hierdoor zal de geplande lancering van de OV-pas, die dit najaar al beschikbaar zou zijn voor reizigers, waarschijnlijk aanzienlijk later plaatsvinden.  

Translink, bekend van de uitgifte van de OV-chipkaart, had in Bunq een partner gevonden om de technologische infrastructuur van de nieuwe ov-pas te ontwikkelen. Deze OV-pas zou niet alleen een nieuw betaalmiddel zijn voor het openbaar vervoer, maar ook gekoppeld worden aan bankrekeningen die door Bunq beheerd zouden worden. Dit innovatieve project was bedoeld om het betaalgemak voor reizigers te vergroten, door naadloos digitaal betalen mogelijk te maken. 

Het conflict tussen de twee partijen draait om geld. Volgens informatie van NRC, dat inzage kreeg in interne documenten ivan Bunq, heeft de bank extra geld gevraagd van Translink. De reden hiervoor zou zijn dat de salariskosten bij Bunq zijn gestegen, wat de kosten voor het project hoger maakte dan oorspronkelijk begroot. Translink weigerde echter om aan deze nieuwe financiële eisen te voldoen. Een woordvoerder van Translink verklaarde dat de kostenstijgingen buiten de oorspronkelijke afspraken vallen en dat de organisatie niet bereid is om meer te betalen dan was overeengekomen. 

Naast de financiële onenigheid lijken er ook fundamentele verschillen te zijn tussen de twee bedrijven. Translink heeft aangegeven dat de partijen te veel van elkaar verschillen om op lange termijn succesvol samen te kunnen werken. Dit verschil in visie en werkwijze heeft bijgedragen aan de beslissing om de samenwerking te beëindigen. De beëindiging van de samenwerking betekent dat Translink nu gedwongen is om op zoek te gaan naar alternatieve partners en oplossingen om de OV-pas alsnog op de markt te brengen. 

De vertraging van de nieuwe ov-pas komt op een ongelegen moment voor de Nederlandse ov-sector. De introductie van de OV-pas was onderdeel van een bredere strategie om het openbaar vervoer in Nederland te moderniseren en toegankelijker te maken. Reizigers zouden met de OV-pas gemakkelijk en snel kunnen betalen, zonder afhankelijk te zijn van andere betaalmethoden zoals de huidige OV-chipkaart of pinpas. Nu deze plannen vertraging oplopen, zullen reizigers waarschijnlijk langer moeten wachten op verbeteringen in het OV-betalingssysteem. 

Translink heeft laten weten dat ze de planning van de uitrol van de nieuwe OV-pas moet herzien. Hoewel er nog geen nieuwe datum is genoemd voor de lancering, is het duidelijk dat het project aanzienlijke vertraging oploopt. Dit betekent dat reizigers mogelijk tot 2025 of later moeten wachten voordat ze gebruik kunnen maken van de nieuwe betaalmethode. 

• Samenwerking Translink en Bunq mislukt: OV-pas op de lange baan.  Foto NS.

De NS zet de komende weken in Den Haag en Amsterdam bestickerde bussen en trams in die rondrijden in de geel-blauwe kleuren van de spoorwegmaatschappij. Daarmee wil de NS haar eigen app onder de aandacht brengen. Die kan voor meer dan alleen de treinreis worden gebruikt. 

Volgens de NS kent de app momenteel zo’n drie miljoen gebruikers. Het merendeel van hen gebruikt die voor het plannen van treinreizen, terwijl met de app een reis van deur-tot-deur gepland kan worden. Dat geldt dus ook voor het reizen met de bus of tram. 

In heel Den Haag rijdt zowel één tram als één bus in de NS-kleuren. Wie een ritje wil maken in de gele tram, die heeft daarvoor vier weken de tijd. De bestickerde NS-bus rijdt acht weken rond in de Residentie. Ook in Amsterdam zet de NS ook al geel stadsvervoer in. De trams moeten gelijkenissen vertonen met de dubbeldekker, terwijl de bussen worden uitgedost als nieuwe ICNG-trein (Intercity Nieuwe Generatie) van de NS. 

• NS promoot eigen app op bestickerde bussen en trams in Den Haag en Amsterdam. Foto NS/Kristel van Dijk.

De actiebereidheid onder werknemers voor een betere en permanente zwaarwerkregeling, de regeling die er voor zorgt dat mensen met zwaar werk eerder kunnen stoppen met werken, neemt in rap tempo toe. Na de aangekondigde acties van het stadsvervoer van HTM, RET en GVB, dat op 10 september tussen 04:00 en 08:00 uur zal staken, verklaren ook andere werknemers uit de sector overheid zich solidair. Dit betekent dat de impact op het dagelijkse leven van burgers voelbaar zal zijn, met stakingen gepland in verschillende sectoren door het hele land. 

De staking van het stadsvervoer in Den Haag, Amsterdam en Rotterdam op 10 september vormt het startschot van een week met een reeks acties. Eric Vermeulen, bestuurder FNV Stadsvervoer, benadrukt: “Werknemers van het stadsvervoer waren de eersten die vanaf het begin klaar stonden voor actie. Zij beseffen als geen ander hoe belangrijk een betere en permanente zwaarwerkregeling is voor hun gezondheid en toekomst. Als je een zwaar beroep hebt, moet je gewoon eerder kunnen stoppen met werken.” 

Vermeulen merkt dat er veel solidariteit is van werknemers uit andere overheidssectoren. “Zo zullen er bij onze actie ook mensen uit andere sectoren aanwezig zijn: zoals bijvoorbeeld werknemers van de gemeentereiniging en waterbedrijven. Deze solidariteit onderstreept het belang van een betere en permanente zwaarwerkregeling, die er voor zorgt dat mensen eerder kunnen stoppen met werken, voor de gehele publieke sector. Ik sluit dan ook niet uit dat er ook snel in andere sectoren acties volgen.” 

Vermeulen vervolgt: “De acties van het stadsvervoer zijn de eerste acties waar het publiek ook echt hinder van gaat ondervinden. Maar het is nodig. Een betere en permanente zwaarwerkregeling die er voor zorgt dat mensen met een zwaar beroep eerder kunnen stoppen met werken, is een zaak van rechtvaardigheid en veiligheid voor al deze werknemers.” Een dag na de stadsvervoerstaking  zijn er op 11 september stakingen bij de NS en het streekvervoer van 04:00 uur tot 08:00 uur. 

FNV roept de regering op om snel met een structurele oplossing te komen voor een betere en permanente zwaarwerkregeling. Die is essentieel voor mensen met een zwaar beroep die eerder willen stoppen met werken. De inzet van de vakbond blijft gericht op het veiligstellen van een rechtvaardige regeling voor alle betrokken werknemers. 

• FNV: Actiebereidheid behoud zwaarwerkregeling groeit; Stadsvervoer staakt ‘s ochtends op 10 september, streekvervoer en NS ‘s ochtends op 11 september. Redactiefoto. 

Vakbonden FNV en CNV houden op 11 september in de vroege ochtend landelijke stakingen bij de NS en in het streekvervoer. Deze acties, gepland tussen 04.00 en 08.00 uur, vormen het startschot voor een reeks stakingen die in de tweede week van september zullen plaatsvinden. De werknemers zijn vastberaden om het kabinet en werkgeversorganisatie VNO-NCW duidelijk te maken dat er geen concessies zullen worden gedaan op de zwaarwerkregeling (RVU). Op 11 september rijdt het stadsvervoer in de grote steden vooralsnog wel.  

“We zijn het zat dat het kabinet nog steeds niets van zich laat horen”, zegt Marijn van der Gaag, bestuurder bij FNV Streekvervoer. “De afspraak uit het pensioenakkoord van 2019 is glashelder: werknemers die zwaar werk verrichten moeten eerder kunnen stoppen. Dat de politiek deze regeling wil schrappen, is een klap in het gezicht van duizenden hardwerkende Nederlanders.” 

De vakbonden vragen de regering om ervoor te zorgen dat bedrijven geen extra belasting hoeven te betalen als ze werknemers die zwaar werk doen, eerder laten stoppen. Dat was eerder zo geregeld, maar dit dreigt op 1 januari 2025 te vervallen. Daarmee zou er een einde komen aan de zogenoemde zwaarwerkregeling. De vakbonden willen dat de regering deze regel langer laat gelden. 

De geplande acties richten zich nadrukkelijk tegen het kabinetsbeleid en de werkgeverskoepel VNO-NCW en niet tegen de werkgevers in het streekvervoer zelf. Alle streekvervoerbedrijven, waaronder Arriva, Transdev, Keolis, EBS en Qbuzz, evenals de NS, zullen op 11 september hun dienstregeling stilleggen. 

“Dit is geen vrijblijvende oproep, maar een laatste waarschuwing”, vervolgt Van der Gaag. “Als het kabinet niet snel met een structurele oplossing komt, zullen de acties alleen maar intensiveren. De werknemers staan klaar om hun rechten op te eisen en ze zullen niet terugdeinzen om door te pakken.” 

Op dinsdag 27 augustus vindt er een veiligheidsoverleg plaats tussen de vakbonden en de werkgevers om de acties zo ordelijk en veilig mogelijk te laten verlopen. De vakbonden roepen alle werknemers op om solidair te zijn en massaal deel te nemen aan de stakingen. De dienstregeling zal op 11 september stipt om 08.00 uur worden hervat en stakers wordt gevraagd om op tijd op de vestigingen aanwezig te zijn. 

De vakbonden benadrukken dat er geen sprake zal zijn van inkomstenverlies voor de stakers en dat er nadere informatie volgt na het veiligheidsoverleg. “De tijd van praten is voorbij”, vervolgt Van der Gaag. “Het is tijd voor actie. Eerder stoppen met werken is een recht, en daar zullen we voor vechten.” 

• Ochtendspits 11 september: Landelijke stakingen OV tegen afschaffen zwaarwerkregeling. Redactiefoto. 

NS en ProRail waarschuwen voor een pittig najaar met veel vertragingen. Maar Rover hekelt het feit dat er desondanks nog steeds een toeslag geldt voor de meest onbetrouwbare spoorlijn: de HSL. Wel is er een start gemaakt met een verbeterplan. 

Sinds 2023 hebben veel reizigers te maken met vertragingen en uitval van treinen. Ook voor dit jaar hebben NS en ProRail de verwachting uitgesproken de afspraken met het Rijk niet te halen. Er is inmiddels wel een start gemaakt met een verbeterplan, dat er op aandringen van Rover kwam. Zo gaan NS en ProRail aan de slag met het verminderen van het aantal defecte treinen, het beperken van hinder door werkzaamheden en het versneld oplossen van problemen op het spoor. 

Eén van de grootste boosdoeners van de slechte prestaties is de HSL, waar treinen wegens constructiefouten op meerdere plekken met beperkte snelheid moeten rijden. Reden voor Rover om herhaald te pleiten voor het tijdelijk afschaffen van de toeslag. “Het duurste treinkaartje is voor de meest onbetrouwbare lijn van Nederland, dat kun je reizigers toch niet verkopen?”, vraagt Rover-directeur Freek Bos zich af. 

Extra wrang is dat NS recent een forse prijsverhoging heeft aangekondigd die naar verwachting van Rover kan oplopen tot 11%. Rover roept de politiek op om maatregelen te nemen. “Juist nu er extra geduld wordt gevraagd van de treinreiziger is een zeer forse prijsverhoging wel een heel lelijke boodschap”, stelt Freek Bos. “Het openbaar vervoer is van groot belang om ons land in beweging te houden, de trein moet betrouwbaar én betaalbaar zijn.” 

• Rover: “Geduld treinreiziger wordt opnieuw verder op de proef gesteld”. Redactiefoto.