De voorzitter van de VDV, de Duitse ov-bedrijven, Ingo Wortmann, meldde onlangs trots dat ov-bedrijven al elf miljoen Deutschlandtickets van 49 euro per maand hadden verkocht. Tegelijk deelde hij mee dat het in het regeerakkoord beloofde uitbreidings- en moderniseringspact voor het lokaal vervoer dit jaar niet meer hoeft te worden verwacht.

Om het klimaat te beschermen zouden Duitsers in 2030 twee keer zoveel met bus en trein moeten reizen als in 2019. Wil dat lukken, dan moeten extra treinen en bussen worden aangeschaft en moet de infrastructuur zo snel mogelijk worden aangepast vanwege de noodzakelijke doorlooptijd. Maar minister van Transport Volker Wissing (FDP) aarzelt over de noodzakelijke onderhandelingen met zijn landgenoten.

Dit komt ook door het Deutschlandticket. Het kostte veel geld en politieke energie. Is het de moeite waard? Twee maanden na de lancering maakte Tagesspiegel Background de balans op. Brengt het kaartje nieuwe reizigers naar het openbaar vervoer of bevalt het alleen vaste klanten en verhindert het dat het aanbod zich over het gebied uitbreidt? Een trotse Ingo Wortmann (VDV): “Het aantal gebruikers neemt toe, het Deutschlandticket zorgt ervoor dat passagiers terugkeren”. Volgens de VDV-voorzitter zitten bussen en treinen nu bijna net zo vol als voor de coronapandemie. Volgens het Federaal Bureau voor de Statistiek maakten mensen in het eerste kwartaal van 2023 evenveel gebruik van het lokale treinvervoer als in 2007. De sterke daling is te verklaren door veranderende gewoontes. Veel mensen rijden nog steeds niet meer elke dag naar kantoor, ze werken veel thuis.

Dat betekent minder vraag. Het businessmodel van de ov-sector werkte niet meer. Want als je maar af en toe naar je werk rijdt, heb je geen duur abonnement nodig. En wie vaak onderweg flexibel werkt – in de thuisregio bij de ouders, in de stad van de langeafstandsrelatie – wil niet meer gebonden zijn aan een beperkt abonnement. De nieuwe gewoonten spreken zich uit tegen het rigide lokale ov en voor de flexibelere auto. Het Deutschlandticket is nu het perfecte antwoord. Het geldt landelijk en heeft de kosten zeker gehalveerd, vooral voor forensen uit de omliggende gebieden van de steden. Het abonnement van 49 euro is ook de moeite waard voor iedereen die maar twee of drie keer per week naar kantoor rijdt. Het ‘Netflix-effect’ maakt dat wie eenmaal zo’n ticket heeft, er zoveel mogelijk gebruik van maakt.

Maar een stap achteruit voorkomen is voor de mobiliteitsomslag niet voldoende. Dat vraagt ​​ook om nieuwe klanten die vroeger in de auto zaten. Acht procent van de kopers van Deutschlandtickets behoort volgens marktonderzoek van VDV tot deze categorie. Met elf miljoen verkochte tickets komt dit overeen met 880.000 nieuwe klanten. Is een verandering in mobiliteitsgedrag van ongeveer één procent van de bevolking drie miljard euro aan belastinggeld per jaar waard?

Als dit effect zou worden bereikt, zou Christian Böttger het heel opmerkelijk vinden. Daar gelooft de verkeerskundige van de Berlin University of Applied Sciences echter niet helemaal in. Böttger wijst erop dat veel bedrijven het ticket voor hun werknemers hebben gesubsidieerd, vaak onder de reguliere ticketprijs van 34,30 euro. De deelstaat Baden-Württemberg biedt het zijn ambtenaren bijvoorbeeld aan voor 21,55 euro per maand. Böttger: “Velen zullen het kaartje alleen gebruiken voor incidentele trips.” Het doel om het autoverkeer terug te dringen wordt zo gemist.

• Eerste impressie van Deutschlandticket: nog geen echte ommekeer in mobiliteitsgedrag, wel meer reizigers. Foto Deutschlandticket.de/Transdev.