“NMBS staat voor woeligste week onder Dutordoir,” kopte De Morgen zaterdag. De Belgische spoorwegen liggen de komende week drie dagen plat. Het personeel klaagt over

de werkdruk, achterblijvende investeringen en aftands materieel. Daarmee behoort de reeks actiedagen tot de zwaarste sociale onrust waarmee NMBS CEO Sophie Dutordoir, die inmiddels zeven jaar aan het roer staat bij de NMBS, te maken kreeg. Tot voor kort slaagde ze er in de sociale vrede bij de spoorwegmaatschappij goed te bewaren. Maar nu eisen de vakbonden concrete toezeggingen. En die kan, met de nieuwe zorgvuldig uitgedokterde beheersovereenkomst in zicht, Dutordoir niet geven.

In de aanloop naar een nieuwe beheersovereenkomst, piept en kraakt het bij de Belgische nationale spoorwegmaatschappij. Deels zijn de euvels dezelfde als die bij de NS van de noorderburen worden gevonden: een hoog ziekteverzuim, almaar meer afgeschafte treinen, een dalende stiptheid, vaak onverwacht kortere treinen, een penibele financiële toestand, een exploderende energierekening en morrend personeel.

De federale regering heeft haar goedkeuring gegeven voor de nieuwe overeenkomst met veel ambitieuze doelen. Over tien jaar moeten 10 procent meer treinen rijden, zodat het aantal vervoerde passagiers 30 procent stijgt. Maar bij de begrotingsbespreking in oktober bleek dat de daarvoor benodigde extra honderden miljoenen euro’s er niet komen, hoewel minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) voor het overleg had gezegd dat het ‘money time voor de NMBS’ was.

De NMBS kan voorlopig op 340 miljoen euro extra rekenen, terwijl ze 580 miljoen euro nodig heeft om haar ambities waar te maken. Voor de komende twee jaar komt Dutordoir dus 550 miljoen euro tekort, een enorm gat dat niet met cosmetische operaties kan worden gedicht. Dus komt er (waarschijnlijk) volgende week een afgeslankte beheersovereenkomst. Zolang dat plan niet is goedgekeurd, kan de NMBS geen nieuw sociaal akkoord sluiten met de bonden. Daarom staken de bonden, wiens geduld zo langzamerhand op is, drie dagen lang: dinsdag en woensdag staken de grote NMBS-vakbonden de socialistische ACOD en het christelijke ACV. Een dag later, op 1 december, staken de leden van de veel kleinere machinistenbond ASTB.

Door de drie actiedagen is de dienstregeling ernstig verstoord tussen maandag- en donderdagnacht. Compleet plat ligt het spoor niet, want door de sinds 2017 wettelijk opgelegde minimale dienstverlening rijden in ieder geval enkele treinen. Daarvoor maakt de NMBS een dag voor de stakingen een alternatief vervoersplan bekend, wat meestal verschillend uitpakt voor Vlaanderen, Brussel en Wallonië. De driedaagse staking bij de NMBS is een van de grootste uitingen van ongenoegen in de zeven jaar dat Sophie Dutordoir er de scepter zwaait.

• Belgische spoorwegen liggen drie dagen grotendeels plat; Ook hinder verwacht voor grensoverschrijdende verbindingen. Redactiefoto.