Mobiliteit

Tijdens de eerste 6 maanden van het jaar is het aantal verkeersdoden in België met 21% gedaald ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar (ofwel 227 doden ten opzichte van 287 vorig jaar). Buiten het covid-jaar 2021 waren er nog nooit zo weinig verkeersdoden in de eerste 6 maanden van een jaar. Dit is dus een gunstige tendens. Toch sterven nog elke week gemiddeld 9 mensen op Belgische wegen.
 
Ook het aantal letselongevallen is lichtjes gedaald (van 18.577 naar 17.944, ofwel een daling van 3%). Het aantal gewonden nam af met 4% (van 22.495 naar 21.594). Alle indicatoren vertonen dus een positieve tendens. In Wallonië daalde het aantal verkeersdoden het sterkst, van 133 naar 100 (-25%), in Vlaanderen was de daling iets minder groot (van 142 naar 122, ofwel -14%). In Brussel noteerde Vias Institute 5 doden in de eerste 6 maanden van dit jaar, ten opzichte van 12 vorig jaar in die periode.
 
Het aantal letselongevallen daalde het meest in Brussel (van 2081 naar 1898 ongevallen, ofwel – 9%). In Vlaanderen (van 11.547 naar 11.230 ongevallen, ofwel -3%) en Wallonië (van 4949 naar 4816 ongevallen, ofwel -3%) was de daling minder uitgesproken. Het aantal doden daalt in elke Vlaamse provincie, behalve in Vlaams-Brabant (van 14 naar 18 doden). In Limburg (van 24 naar 18 doden), West-Vlaanderen (van 36 naar 28), Oost-Vlaanderen (van 31 naar 28) en Antwerpen (van 37 naar 30) stelden we wel een daling vast.
 
Op nationaal vlak daalt het aantal verkeersdoden voor bijna alle categorieën. Toch valt op dat het aantal dodelijke ongevallen waarbij een bestelwagen betrokken is, hoog blijft (29 doden in het eerste semester 2023 ten opzichte van 28 in 2022). Het blijvende succes van e-commerce speelt daarin mogelijk een rol. Het aantal fietsdoden daalde wel stevig van 54 naar 37.
 
Een eerder verontrustende tendens is dat aantal doden tijdens weeknachten verdubbeld is (35 doden in  het 1ste semester van 2023 ten opzichte van 18 doden vorig jaar tijdens dezelfde periode). Meer dan een derde van die doden stelden we vast in de nacht van donderdag op vrijdag. Dat is een moment waar sommige mensen al feest gaan vieren. Het aantal letselongevallen met e-steps is eindelijk gedaald. Bijna voor alle types weggebruikers daalt het aantal letselongevallen, enkel voor de voetgangers (2116 ongevallen dit jaar ten opzichte van 2103 in 2022) en de bromfietsen (1954 ongevallen in 2023 en exact evenveel en 2022) is er geen verbetering. De meest gunstige tendens stelt Vias Institute vast bij het aantal ongevallen met elektrische steps. Er is een daling met 18%. Iets meer dan een jaar geleden zijn de regels verstrengd en mogelijk begint die verstrenging zich nu te vertalen in minder ongevallen.
 
Vias Institute merkt op dat “de resultaten van de verkeersveiligheidsbarometer voor de eerste 6 maanden van het jaar een gunstige evolutie van de verkeersveiligheid tonen in België. De twee covid-jaren buiten beschouwing gelaten was het aantal verkeersdoden op nationaal vlak nooit zo laag in België in de eerste 6 maanden van het jaar. In vergelijking met 10 jaar geleden is er een daling met 35% van het aantal verkeersdoden. Toch blijft het aantal verkeersdoden te hoog. Nog elke week komen gemiddeld 9 personen om in het verkeer in België”.
 
“Bij de gunstige tendensen valt vooral de daling van het aantal ongevallen met e-steps op. Die ongevallen stegen de laatste jaren zeer fors. De maatregelen die reeds genomen worden vorig jaar lijken nu een positief effect te hebben. Toch is er geen reden tot euforie, de gunstige tendens moet zich ook in de komende maanden en jaren verderzetten.”

Hier kan de hele barometer geraadpleegd worden:  https://www.vias.be/nl/onderzoek/verkeersveiligheidsbarometer/  

• Vias Institute: sterke daling aantal verkeersdoden in België in eerste zes maanden; ook aantal ongevallen met deelstep daalt. Redactiefoto. 

In april gaven Parijzenaars in een referendum aan dat ze de elektrische deelsteps graag uit de straten van Parijs zagen verdwijnen. Burgemeester Anne Hidalgo besloot dat de deelsteps per 1 september uit het Parijse straatbeeld moeten zijn verdwenen, vooral vanwege het grote aantal ongevallen en gewonden door vaak onoordeelkundig gebruik van de steps (zoals twee gebruikers op één deelstep).  Eén van de aanbieders, het Nederlandse Dott, haalt elke week 500 steps uit de Franse hoofdstad en distribueert ze in steden waar de elektrische deelsteps wel gewenst zijn.

Lime, Dott en Tier zijn de drie bedrijven die in Parijs actief zijn. Samen hebben ze 15.000 deelsteps in de Parijse straten.  Alle drie bedrijven zijn druk bezig met het weghalen van hun steps – een flinke operatie. “Elke week halen we rond de 500 steps weg en brengen ze naarandere steden waar we een aanbesteding hebben gewonnen, zoals Bordeaux en enkele Belgische steden”, aldus een Dott-woordvoerder. Steps van particulieren mogen wel gebruiktblijven worden in de straten van de Franse hoofdstad.

Volgens Dott is Parijs, waar de nadruk ligt op verkeersveiligheid, een uitzondering in hoe de deelstep wordt benaderd. Dott zegt recentelijk grote contracten te hebben afgesloten of verlengd in steden als Lyon, Madrid en Londen. Momenteel zijn er geen gevallen bekend van andere grote Europese steden die twijfelen aan de deelstep.

• De elektrische deelstep verdwijnt uit het Parijse straatbeeld. Foto Dott.

Een kwart minder gemotoriseerd verkeer en ruim een derde meer fietsers in de Vijfhoek: dat is de in het oog springende balans na één jaar Good Move in Brussel-stad. Schepen van Mobiliteit Bart Dhondt (Ecolo-Groen) is lyrisch in stadsmagazine BRUZZ: “De manier waarop we onze stad beleven, is volop aan het veranderen.” 

Exact een jaar geleden rolde het Brussels stadbestuur zijn versie van het gewestelijk mobiliteitsplan Good Move uit in de straten van de Vijfhoek. 

Het circulatieplan in het stadscentrum moet net zoals de 49 (veelal nog geplande) varianten elders in het Brussels Gewest het transitverkeer doen dalen, de leefbaarheid en veiligheid verhogen, en Brusselaars (en bezoekers) aanzetten om de stap te zetten naar de fiets of het openbaar vervoer. 

Na één jaar is de impact hoe dan ook voelbaar in de Brusselse straten en ook zichtbaar in de cijfers die tot stand zijn gekomen via tellingen. Daarvoor nam het stadsbestuur een extern bureau onder de arm, dat drie tellingen organiseerde: in oktober 2021, voor de lancering van Good Move, in november 2022  en tot slot in juni van dit jaar. Deze tellingen werden steeds op één dag uitgevoerd. Auto’s, ander gemotoriseerd verkeer en fietsen werden geturfd op de meeste in- en uitvalswegen van de Vijfhoek en op een veertigtal kruispunten en secties in het centrum. 

Wat het gemotoriseerd verkeer betreft, gaven de tellingen in juni 25 procent minder voertuigen aan dan in 2021. In absolute cijfers: van 111.068 wagens naar 83.008. Vooral bij de kruispunten en secties in de Vijfhoek is de daling sterk (-27 procent vergeleken met 2021 tegenover -20 procent aan de in- en uitvalswegen). 

Ook sinds november 2022, toen het circulatieplan een drietal maanden liep, zijn de dalingen van het aantal voertuigen duidelijk: -6 procent aan de in- en uitvalswegen, -11 procent bij de verschillende secties en kruispunten in de Vijfhoek. Daartegenover staat een aanzienlijke toename van het aantal fietsers: maar liefst +36 procent sinds 2021, en ook +16 procent sinds november 2022. Die stijging concentreert zich ongeveer even duidelijk in beide zones (in- en uitvalswegen enerzijds en kruispunten en secties anderzijds). De absolute cijfers zijn echter (logischerwijs) hoger binnen de Vijfhoek: van 21.155 in 2021 naar 24.728 in 2022 tot 28.685 dit jaar. Aan de in- en uitvalswegen bedragen de cijfers voor dezelfde momenten respectievelijk 4615, 5462 en 6317. 

Het mag niet verrassen dat Brussels schepen van Mobiliteit Bart Dhondt (Ecolo-Groen) in zijn nopjes is met de cijfers. “De resultaten overstijgen onze verwachtingen”, vertelt hij aan BRUZZ. “In de Vijfhoek zijn in juni een derde minder auto’s geteld dan voor Good Move. Dat is enorm. Ons doel was aangenamere, aantrekkelijkere en veiligere straten, met mobiliteit als hefboom daartoe. We zijn in ons doel aan het slagen, de modale shift gaat hard.” 

Opvallend is dat er van de 40-tal meetplekken in de Vijfhoek er in juni slechts op drie plaatsen meer voertuigen geteld werden dan voor de invoering van Good Move. Daar belooft Dhondt bijsturingen. “We willen dat er op termijn óveral minder voertuigen geteld worden.” Bij de invalswegen zijn er wat meer plekken waar het circulatieplan voorlopig niet minder, maar net meer wagens met zich meebrengt. “Ook daar zullen we aanpassingen doorvoeren.  

• Een jaar Good Move: een kwart minder gemotoriseerd verkeer en een derde meer fietsers in het Brusselse centrum, de Vijfhoek. Illustratie Stad Brussel.

“Nederland staat voor grote uitdagingen. Eén van die uitdagingen is om Nederland op een betaalbare, leefbare en duurzame wijze bereikbaar te houden, nu en in de toekomst,” begint de handreiking van Koninklijk Nederlands Vervoer aan alle politieke partijen in Nederland.

“Om de verduurzaming te versnellen hebben bedrijven extra hulp nodig, bijvoorbeeld in de vorm van aanschafsubsidies (zoals de aanZET-regeling) voor touringcars. In het zorgvervoer liggen er kansen om als opdrachtgever het goede voorbeeld te geven en voldoende budget te reserveren voor de inzet van zero-emissievoertuigen. Verder is het belangrijk dat de rijksoverheid regie houdt bij het creëren van voorwaarden voor het instellen van zero-emissiezones in de steden. Zo wordt voorkomen dat touringcar-, zorgvervoer en taxiondernemers geconfronteerd worden met een wirwar aan regels en er onnodig hoge kosten gemaakt worden. Ten slotte is van belang dat er voor het fossiele wagenpark (dat nog jarenlang dienst zal doen) voldoende brandstoffen (zoals biobrandstoffen) beschikbaar zullen zijn”.

Omdat mobiliteit steeds meer verbonden is, en veel mensen gebruik maken van live reisinformatie om de multimodale reis samen te stellen, een nationale regie en een eenduidige identiteit voor deelmobiliteitshubs. “Zo wordt voorkomen dat deelmobiliteit op plekken met veel aanbod gaat rondzwerven en dat op plekken met weinig aanbod een gat in de keten ontstaat. Stimuleer het aanbod op en rondom stations met een prominente plek voor deelmobiliteit.”

“Wordt koploper in de EU en stimuleer de ontwikkeling van een open publiek-privaat platform om aanbieders van mobiliteit met elkaar te verbinden. Voorkom daarmee ook dat er één monopolist ontstaat. Maak structureel geld vrij voor het beheer van publiek-private afspraken. Neem regie en stimuleer de harmonisatie van het vergunningenstelsel dat al in een aantal steden ontstaat rondom deelmobiliteitsaanbieders. Zo is het voor de reiziger altijd eenvoudig en voor de aanbieder niet nodeloos ingewikkeld. Stimuleer dat MaaS-apps via eerlijke en transparante doorverkoopprijzen kaartjes voor de hele multimodale reis kunnen aanbieden. Zo wordt het gebruik makkelijker en aantrekkelijker voor de reiziger.”

KNV vraagt ook aandacht voor vervoersarmoede. “Als sector zien wij dan ook een belangrijke opdracht om de kosten zo laag mogelijk te houden. Daarbij helpt het om belastingen vergeleken met het openbaar vervoer zo eerlijk mogelijk te houden. Collectief personenvervoer moet fiscaal gelijk behandeld worden met het openbaar vervoer. Voor beiden geld nu het lage btw-tarief. Het is belangrijk dat dit ook in de toekomst zo blijft. Voorkom onnodig hoge kosten voor het collectieve personenvervoer als het nieuwe betalen naar gebruik (BnG) ingevoerd wordt door het tarief voor ‘blauwe platen’ en touringcars op nul vast te stellen.”

“Kansen voor inclusiviteit en bereikbaarheid: Het doelgroepenvervoer en het ov staan (om uiteenlopende redenen) onder druk. Daarom wordt veel gesproken over de integratie van ov en doelgroepenvervoer. We zien daarbij kansen om het vervoer efficiënter en goedkoper te maken. De integratie kan echter alleen een succes worden wanneer er voldoende budgetten beschikbaar voor blijven. Voorkom dat integratie een verkapte bezuiniging wordt op het vervoer van kwetsbare reizigers.”

• Politieke partijen ontvangen beleidssuggesties van KNV. Ondermeer waar het gaat om de combinatie van ov en doelgroepenvervoer. Foto Gemeente Zaanstad.

Het Belgische Vias institute heeft alle dodelijke ongevallen op snelwegen onderzocht uit de periode 2021-2022. Uit deze nieuwe analyse blijkt dat op- en afritten van snelwegen bijzonder risicovol zijn: meer dan 1 op de 2 dodelijke ongevallen vond daar plaats gedurende deze periode. Een andere bevinding: 1 op de 10 verkeersdoden op de snelweg was een voetganger! Verder stelt Vias vast dat een groot aandeel dodelijke ongevallen plaatsvindt wanneer het donker is: bijna 1 op de 3.

Vias: “In België wordt meer dan een derde (38%) van alle voertuigkilometers op de autosnelwegen afgelegd. Het risico op een ongeval is er kleiner dan op andere delen van het wegennet, maar de ernst van de ongevallen is wel hoger. We kunnen 31 doden per 1000 letselongevallen vaststellen; dat is 3 à 4 keer meer dan in een bebouwde kom (9 doden  per 1000 letselongevallen).”

In het kader van deze studie heeft Vias institute 151 dodelijke snelwegongevallen  in de periode 2021-2022 onderzocht. Hierbij waren 483 personen betrokken. Eén dodelijk ongeval op tien (10%) gebeurde op de op- of afrit en meer dan 4 dodelijke ongevallen op 10 (44%) vond plaats in de onmiddellijke omgeving (500 m) ervan. In totaal vindt dus meer dan 1 dodelijk ongeval op 2 (54%) plaats op of nabij een op- of afrit. Het risico op een  ongeval is er dus hoger. 3% van de ongevallen vond plaats ter hoogte van een verkeerswisselaar.

Meer dan een vijfde van de dodelijke snelweg ongevallen (21%) vond plaats bij duisternis, waarbij de openbare verlichting actief was. Bij 1 ongeval op 6 (13%) in duisternis, was de openbare verlichting niet actief. Dus in totaal, vond 34% van de ongevallen plaats wanneer het donker was.
Het percentage dodelijke ongevallen tijdens de nacht (tussen 22u en 6u) is hoger op autosnelwegen (25%) dan op andere type wegen (19%).

1 weggebruiker op 10 (10%) die om het leven kwam bij een ongeval op een autosnelweg was… een voetganger. Wanneer er zich een ongeval voordoet met een kwetsbare weggebruiker is het overlijdensrisico zeer groot: 29% van de voetgangers betrokken bij een ongeval overleed. In de wagen bedraagt de mortaliteitsgraad 1,4%.

In België is meer dan 1 op de 5 weggebruikers (22%), die betrokken zijn bij een dodelijk snelweg ongeval, afkomstig uit het buitenland. Dit percentage is veel hoger voor vrachtwagens: meer dan 1 op de 2 (57%) is ingeschreven in het buitenland.

Autosnelwegen in België: 1 dodelijk ongeval op 2 vindt plaats nabij op- en afritten; 1 op 10 verkeersdoden is een voetganger.