Actueel

Groene tramhaltes zijn goed voor verkoeling en insecten. Dat ontdekte Utrecht al. Amsterdam gaat op de ‘Utrechtse’ manier aan de slag met twee begroeide tramhaltes: die op het Weteringcircuit en op het Marnixplein. Tijdelijk verkeerswethouder Laurens Ivens opende ze gisteren. Het gaat hier vooralsnog om een proef samen met reclamereus JCDecaux: als volgend jaar blijkt dat de planten op de zijkanten en het dak van de abri’s goed pakken, volgen er meer.

De nieuwe abri op het Weteringcircuit is bijzonder opvallend met een groen dak en een groene zijkant. De halte Marnixplein heeft alleen een groen dak. Het bijzondere van deze groene haltes zit ‘m vooral in deze groene daken, waarin een eigen irrigatie­systeem is verwerkt dat werkt op regenwater.

De groene daken met een mix van sedum moeten helpen bij het afvangen van fijnstof, het bergen van regenwater en zorgen voor verkoeling tijdens warme dagen. De begroeiing moet een brede mix van insecten aantrekken en de biodiversiteit stimuleren. Ook moeten ze de stenige openbare ruimte van beide plekken enigszins vergroenen.

Utrecht was de eerste stad die op brede schaal abri’s inzette in de vergroening van de stad: daar werden vorig jaar 316 bushaltes voorzien van een groen dak. In die stad komen ook bushaltes met zonnepanelen en krijgen alle haltes led­verlichting en een zitje van bamboe. De groene haltes in Utrecht zijn regelmatig te vinden op social media in het buitenland en hebben ook al elders tot vergelijkbare initiatieven geleid.

• Amsterdam experimenteert – na Utrecht – met groene abri’s. Op de halte Weteringcircuit is ook een deel van de zijkant groen. Foto Gemeente Amsterdam.

Forenzen zien het verbeteren van het openbaar vervoer als dé oplossing om de fileproblematiek aan te pakken. Dat aldus onderzoek van marktonderzoeksbureau MWM2 in opdracht van BNR Nieuwsradio. Meer asfalt en rekeningrijden zijn voor de forenzen niet de oplossing voor de files. Wel méér OV, waarschijnlijk vooral in de hoop dat ze het zelf niet hoeven te gebruiken en dat anderen als OV-overstappers de weg vrij maken voor hen.

Volgens het onderzoek staat de helft van de forenzen weleens in de file. Ze staan dan gemiddeld op een dag ruim 25 minuten vast op de weg. De files worden als een groot probleem ervaren bij werkend Nederland, zo zegt bijna twee derde van de mensen. Zij wijzen vooral de overheid aan als degene die de problematiek moet oplossen.

En wat zouden forenzen zelf doen? Zodra mensen gevraagd wordt in welk geval zij zélf de auto zouden laten staan voor de reis naar het werk, blijkt het verbeteren en goedkoper maken van het OV ineens een minder populaire maatregel. In beide gevallen zou maar een derde van de forenzen de auto dan laten staan. Dat komt doordat mensen hopen dat vooral voor henzelf de weg vrijgemaakt gaat worden, als anderen bijvoorbeeld met het OV gaan, zo zegt Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid van de TU Delft: “Mensen denken: als het openbaar vervoer maar beter wordt, dan gaan andere mensen wel met de trein, metro of bus, zodat zij zelf beter kunnen doorrijden.”

Van de werkgever verwacht slechts een kwart van de werknemers een oplossing om files te vermijden. Daar liggen nog veel oplossingsmogelijkheden. Bij ruim vier op de tien forenzen heeft hun werkgever géén maatregelen getroffen zodat werknemers hun auto thuis kunnen laten, zoals een vergoeding voor het OV, een (lease)fiets of thuiswerken. Veel reizigers voelen zich dan ook gedwongen om met de auto naar het werk te gaan, omdat een derde hun werk niet op een andere manier kan bereiken.

Een systeem van rekeningrijden waarbij je betaalt naar gebruik is zeer zeker bespreekbaar, vertelde Frits van Bruggen, directeur van de ANWB en voorzitter van de Mobiliteitsalliantie aan BNR. Maar bij een spitsheffing haakt een groot deel van de Nederlanders af, zegt hij. “Als je aan mensen vraagt of ze in de spits meer willen betalen dan buiten de spits, dan vindt een grote meerderheid dat heel oneerlijk. Maar betalen per kilometer willen we best.”

Hoogleraar vervoerseconomie Erik Verhoef van de Vrije Universiteit ziet ook mogelijkheden bij werkgevers: “Er is nog heel veel verbetering mogelijk. Dat zou niet alleen van de overheid moeten komen, maar ook van de werkgevers.” Verhoef pleit er voor dat de overheid samen met werkgevers de handen uit de mouwen steekt. Van Wee ziet mogelijkheden in het vooral aannemen van werknemers die dicht bij het bedrijf wonen.

• Onderzoek BNR: Forenzen vinden meer asfalt en rekeningrijden geen oplossing voor fileprobleem.

Volgens financieel dagblad De Tijd is het ziekteverzuim bij de Vlaamse OV-maatschappij de voorbije jaren fors gestegen. Het Vlaamse OV-bedrijf kampte in de periode van november 2018 tot en met oktober 2019 met een ziektepercentage van 11 procent. In de jaren daarvoor was het respectievelijk 7,9% en 9,2%. Dat betekent volgens de krant dat een personeelslid op 100 beschikbare dagen gemiddeld 11 dagen afwezig is wegens ziekte.

“Het is een algemene maatschappelijke trend dat het ziekteverzuim stijgt”, reageert Anneliese Meynaerts, woordvoerster van De Lijn in De Tijd. “Wij ontsnappen daar helaas niet aan.”

De Lijn wijst erop dat enkele kenmerken van het bedrijf en het personeel meespelen om een hoger ziekteverzuim te verklaren. Zo heeft De Lijn met meer dan 7.000 werknemers een grote organisatie, een ouder personeelsbestand en een groot aandeel fysiek belastende jobs en jobs waarvoor een lagere scholingsgraad volstaat.

ACV-vakbondsman Jo Van der Herten wijt de stijgende ziektecijfers vooral aan het acute personeelstekort. “Door het gebrek aan personeel raken mensen overwerkt, krijgen ze stress en kunnen ze moeilijk vakantie opnemen. Daardoor hebben we een heel moeilijk jaar gekend.”

Het afgelopen jaar trok De Lijn bijna 600 nieuwe chauffeurs aan. Maar de interne problemen rond planning, organisatie en stiptheid leiden al langer tot interne onvrede. Zo organiseerde de socialistische vakbond ACOD deze week opnieuw een staking bij De Lijn, die vooral in de grote steden voelbaar was. Vandaag, vrijdag, staakten de dispatchers – het centrale controlesysteem – in Antwerpen, waardoor De Lijn daar en buiten Antwerpen de veiligheid op het net niet kon waarborgen en alle bussen en trams binnen bleven.

Lijn-CEO Roger Kesteloot erkende eerder dat de huidige situatie tot meer zieken leidt. “Door het personeelstekort beland je in een vicieuze cirkel”, zei hij in oktober in Het Laatste Nieuws. “Van de chauffeurs die er wel zijn, vragen we extra inspanningen of we weigeren al eens een vrije dag, waardoor het voor hen soms te veel wordt. Ik kan begrip opbrengen dat zij op zulke zware momenten misschien snel naar ziekteverzuim grijpen.”

Maar Kesteloot relativeerde tegelijk de grootte van het probleem: “Het ziekteverzuim ligt niet laag, maar ook niet veel hoger dan in andere sectoren”, stelde hij. Op basis van cijfers van andere organisaties valt die stelling te betwijfelen. Zo steeg het ziektepercentage bij de Vlaamse overheid in 2018 tot net geen 8 procent. Volgens de HR-groep Securex bedroeg het ziekteverzuim in de privésector ook 8 procent, al ligt het percentage bij grote bedrijven hoger. De HR-groep SD Worx sprak in 2018 over een ziekteverzuim van 5,8 procent bij Belgische werknemers in de privésector, fors minder dan bij De Lijn.

• Ziekteverzuim bij Vlaams OV-bedrijf De Lijn schiet – ondanks 600 nieuwe chauffeurs – de hoogte in. Foto De Lijn.