OV

Er is nog geen voorzet van het Rijk gekomen naar de Vervoerregio Amsterdam om het ov in de Amsterdamse regio volgend jaar ‘gewoon’ door te laten rijden. Wel kan de regio zelf 36 miljoen ophoesten om de scherpste kantjes van de dreigende verschraling tegen te gaan.

Dat zei wethouder Melanie van der Horst (Verkeer) dinsdag tijdens een vergadering van Vervoerregio Amsterdam, het ov-samenwerkingsverband tussen Amsterdam en dertien omliggende gemeenten. Door een tekort van circa 60 miljoen euro dreigt komend jaar een bezuiniging van 20 tot 30 procent in het ov in de Amsterdamse regio.

Onderhandelingen met CDA-staatssecretaris Vivianne Heijnen (I&W) hadden gisteren voor een oplossing moeten zorgen, maar tevergeefs. Van der Horst, die tevens voorzitter is van de Vervoerregio Amsterdam, zei in Het Parool er ‘helaas’ nog niet helemaal uit te zijn. “Dat is een teleurstelling. Het gesprek is wel gaande en er lijkt wat op tafel te liggen, maar het is de vraag of we hier wat aan hebben en of de vervoerders met de voorwaarden kunnen werken.”

Afgelopen vrijdag liet de Vervoerregio Amsterdam in een brief weten dat zijzelf 36,2 miljoen euro beschikbaar kan stellen. Dat is iets meer dan de helft van het geld dat nodig is. Het bedrag komt onder andere uit het coronaherstelbudget en niet uitgekeerde bonussen aan vervoerders. Volgens Van der Horst moest de regio ook een ‘duit in het zakje’ doen om gezamenlijk iets te bereiken. Daarbij kijken ze ook of vervoerders als GVB en Connexxion kunnen bijspringen. Van der Horst: “We voeren ook het gesprek met vervoerders om te kijken wat zij kunnen doen om de verschraling tegen te gaan.”

De tijd begint te dringen om tot een akkoord te komen. Vervoerders maken doorgaans begin juli de dienstregeling voor het jaar erop. Hoe langer zij niet weten hoeveel geld zij krijgen, hoe moeilijker het wordt om alles rond te krijgen. Van der Horst erkende dat de tijd krap is, maar verwacht deze week nog duidelijkheid te krijgen. “Eigenlijk kan het niet meer. Maar als je ziet dat de onderhandelingen nog een paar dagen duren, dan wacht iedereen.”

Onder meer Kevin Kreuger (JA21) wilde weten waarom de onderhandelingen spaak lopen, maar Van der Horst kon er niet op ingaan vanwege de onderhandelingen die nog gaande zijn. “Het helpt niet om exact te vertellen waar we nu staan. We zijn er hard mee bezig.”

De afgelopen jaren hadden de ov-bedrijven, waaronder het GVB, veel minder inkomsten door de coronacrisis. Die inkomsten vallen nog steeds tegen, omdat er bijvoorbeeld minder toeristen zijn dan voor de crisis. Eerder kreeg het ov een vergoeding om deze klap op te vangen. Staatsecretaris Heijnen liet onlangs weten de regeling na december dit jaar niet te willen voortzetten.

Als reactie daarop zei Van der Horst dat het goed mogelijk is dat hierdoor ’s avonds geen metro’s meer kunnen rijden, dat er minder bussen gaan naar de randen van de stad en dat tramlijnen geschrapt moeten worden. Wellicht komen daardoor ook woonprojecten in gevaar: Amsterdam bouwt namelijk alleen als er een goed ov-netwerk ligt.

• De Vervoerregio Amsterdam zoekt een oplossing voor financiële tekorten om het ov door te laten rijden. Redactiefoto.

Het Vlaamse ov-bedrijf De Lijn zal vanaf volgend jaar zelf de prijs van de tickets mogen bepalen, zonder dat de Vlaamse regering een prijsaanpassing nog moet goedkeuren. Dat is afgesproken in de nieuwe beheersovereenkomst tussen de regering en de vervoersmaatschappij. Meer autonomie dus voor De Lijn, maar ook meer privatisering. De komende jaren zal meer dan de helft van de kilometers gereden worden door privé-exploitanten.

De Lijn werkte al enkele jaren zonder nieuwe beheersovereenkomst. De oude liep af in 2020 en werd sindsdien stilzwijgend verlengd, wat een langetermijnvisie voor het Vlaamse ov-bedrijf moeilijk maakte. Een nieuwe beheersovereenkomst – gesloten tussen de Vlaamse minister van Mobiliteit Lydia Peeters en De Lijn voor het tijdvak 2023-2027, was dus dringend nodig.

De Lijn krijgt in deze overeenkomst meer autonomie wat betreft de ticketprijzen, om sneller te kunnen inspelen op bepaalde tendensen en om een “meer duurzaam mobiliteitsgedrag te ondersteunen”. Tickets zouden op die manier eventueel duurder kunnen worden in de spitsuren en goedkoper in de dalmomenten. De sociale tarieven blijven nog wel de bevoegdheid van de Vlaamse regering. Ook qua aanbod krijgt De Lijn meer autonomie.

Tegelijk zet de Vlaamse regering – zoals eerder al aangekondigd – door met de privatisering. “De Lijn krijgt een nieuwe rol als beheerder van het vervoersysteem”, klinkt het. De Lijn zal de komende jaren zelf minder ritten mogen rijden, terwijl het aandeel van de privé-exploitanten (de ‘pachters’) toeneemt, van 29,3 procent van de totale contractwaarde tot 33 procent. Het aandeel gereden kilometers door de exploitanten zal de komende jaren stijgen van 48 tot 53 procent, wat neerkomt op 10 miljoen extra kilometers.

Ook het investeringsbudget vanuit de Vlaamse regering stijgt structureel met jaarlijks 120 miljoen euro, tot gemiddeld meer dan 260 miljoen euro per jaar tijdens de looptijd van de beheersovereenkomst. Dat geld is bedoeld voor onder meer investeringen in stations en vergroening. De basistoelage voor De Lijn blijft dan weer gelijk.

De Vlaamse oppositiepartijen Groen en Vooruit uitten bij VRT NWS  kritiek op de nieuwe beheersovereenkomst. Ze vinden dat De Lijn te weinig middelen krijgt om goed en betaalbaar openbaar vervoer voor iedereen te organiseren. “Door jarenlange besparingen knijpen ze ons openbaar vervoer dood om dan nu de kaart van de privatisering te trekken”, zegt Vooruit-parlementslid Els Robeyns.

Ook Stijn Bex, Vlaams parlementslid voor Groen, vindt dat de Vlaamse regering te weinig echt investeert in De Lijn. Hij vreest dat die noodgedwongen het geld bij de reizigers gaat halen. “Als je een hogere kostendekkingsgraad wil, moet je dan wel je ticketprijzen optrekken”, zegt hij. “Maar zo ga je geen mensen naar het openbaar vervoer lokken.”

Meerderheidspartij CD&V is blij met de nieuwe overeenkomst, maar vindt wel dat erover gewaakt moet worden dat de sociale tarieven niet omhoog gaan. En het aanbod van het vervoer op maat mag niet verschralen.

• Nieuwe beheersovereenkomst voor De Lijn: meer privatisering en de maatschappij mag zelf ticketprijzen bepalen. Foto De Lijn.

Het speciale ov-kaartje van 9 euro verlicht waarschijnlijk de drukte op straat tijdens de spits. Een actuele analyse van verkeersgegevensspecialist TomTom voor het Duitse persbureau DPA laat in 23 van de 26 onderzochte Duitse steden een afname van de congestie zien ten opzichte van de periode voor de invoering.

De gegevens “suggereren dat deze daling verband houdt met de introductie van het 9 euro ticket”, zegt TomTom-verkeersexpert Ralf-Peter Schäfer. “Forensen verloren in juni in bijna alle onderzochte steden minder tijd met het rijden van en naar het werk dan in mei.”

Concreet vergeleken de experts de files in het spitsverkeer op weekdagen in kalenderweken 20 en 25 in 26 Duitse steden. De perioden zijn gekozen om de effecten van vakanties en feestdagen te vermijden. Het resultaat is duidelijk: “In de eerste dagen na de invoering van het 9-eurokaartje lieten de gegevens van TomTom nauwelijks effecten zien van de maatregel op het autoverkeer. Inmiddels is echter in bijna alle steden in Duitsland een positief effect op de doorstroming te zien”, zegt Schäfer.

“De afname van het tijdverlies verschilt van stad tot stad”, legt hij uit. De verbetering van de congestieniveaus was vooral sterk in Hamburg en Wiesbaden. Daar daalde het congestieniveau met respectievelijk 14 en 13 punten. Dit betekent dat automobilisten op een route die 30 minuten zou duren zonder verkeer, gemiddeld 4,2 minuten minder verloren in Hamburg en 3,9 minuten minder in Wiesbaden. Alleen in Kiel en Neurenberg constateerde TomTom een ​​lichte verslechtering. In Karlsruhe bleef de congestie onveranderd.

Volgens de Vereniging van Duitse OV-bedrijven (VDV) werden in de eerste maand van geldigheid in het hele land ongeveer 21 miljoen kaartjes van 9 euro verkocht. “Samen met de ongeveer tien miljoen abonnees die automatisch het voordelige ticket ontvangen, is het aantal van 30 miljoen tickets per maand dat eerder door de branche werd berekend, niet alleen bereikt, maar zelfs iets overschreden”, aldus VDV-voorzitter Ingo Wortmann With. De cijfers hebben uitsluitend betrekking op juni.

Volgens enquêtes van de VDV zouden mensen voor juli een even grote koopbereidheid hebben aangegeven. Het ticket geeft kopers het recht om in juni, juli en augustus met het openbaar vervoer door heel Duitsland te reizen voor 9 euro per stuk. Abonnees kunnen hun abonnementsticket gebruiken als een ticket van 9 euro en krijgen het verschil voor de drie maanden teruggestort.

Het is echter moeilijker om te bepalen hoe het ticket daadwerkelijk wordt gebruikt dan de verkoopcijfers aangeven. Deutsche Bahn, die de meeste speciale tickets heeft verkocht, spreekt in juni van een passagiersgroei van 10 tot 15 procent in het eigen streekvervoer ten opzichte van het niveau voor de coronacrisis. Wel vergelijkt het volgens het bedrijf verschillende tijdsperioden, namelijk juni van dit jaar met de vraag eind 2019. De vergelijking is dus beperkt.

Feit is: bussen en treinen zaten vol, vooral op de toeristische routes. Omdat tegelijkertijd de bouwactiviteiten bij de DB op recordniveau waren, waren er op veel plaatsen herhaalde annuleringen en vertragingen. Reizigers met fietsen werden vaker geweigerd. Volgens de spoorwegen werden er meer dan een miljoen fietsen vervoerd met de eigen treinen van het bedrijf.

• Congestie in Duitse steden daalt sinds start van ‘9 euro-kaartje’; al 21 miljoen ‘Neun Euro Tickets’ verkocht. Redactiefoto.

Leden van vakbonden FNV en CNV hebben gisteren het nieuwe bod van veerbootmaatschappij TESO (Den Helder-Texel) unaniem afgewezen. Vorige week deed de exploitant van de veerverbinding nog een nieuw bod voor een nieuwe cao nadat de vakbonden een ultimatum hadden gesteld. Acties werden toen opgeschort, maar door het afwijzen van het nieuwe bod komen die weer dichterbij.

Lutz Kressin, bestuurder FNV Streekvervoer: “Het bod van de werkgever was verbeterd, onder druk van de bonden en mogelijke acties. Dat dit bod toch is afgewezen heeft heel erg te maken met het ontbreken van vertrouwen richting de werkgever. De werknemers zijn erg op hun hoede en verwachten dat er altijd een addertje onder het gras zit.”

 De huidige cao liep tot 1 januari 2020. Een onderhandelingsakkoord tussen vakbonden en werkgever werd door de leden begin 2020 afgewezen. Vanwege corona zijn de onderhandelingen pas in oktober 2021 hervat. Bij TESO werken 130 werknemers. De nieuwe cao, met een looptijd van een jaar, zou met terugwerkende kracht moeten ingaan vanaf 1 januari 2022.

• FNV: Ook nieuw bod TESO afgewezen door leden vakbonden; overleg over acties volgt. Foto FNV.  

Het kabinet heeft voor de komende 10 jaar € 7,5 miljard beschikbaar gesteld voor het bereikbaar maken van nieuwe grootschalige woningbouwlocaties. Om snel stappen te kunnen zetten, hebben de minister en staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) samen met regionale overheden versnellingsafspraken gemaakt. Het kabinet trekt nu circa € 1,2 miljard uit voor de eerste 70 voorstellen die samen leiden tot realisatie en bereikbaarheid van circa 135.000 woningen binnen nu en de komende 5 jaar.

Nederland kampt met een groot woningtekort. Tot en met 2030 wil het kabinet daarom 900.000 woningen bouwen en toegroeien naar 100.000 woningen per jaar. Dat die woningen goed bereikbaar zijn, is een belangrijke voorwaarde om er fijn te kunnen wonen, leven en werken. De investeringen van het Rijk gaan bijvoorbeeld over aanpassingen van tunnels, het aanleggen van rotondes, wegen, fietsbruggen en fietsroutes, deelmobiliteit en mobility-hubs en aanpassingen rond (bus)stations.

In bestuurlijke gesprekken met de regio’s in het afgelopen voorjaar zijn regio’s en gemeenten uitgenodigd om woningbouwvoorstellen in te dienen die bijdragen aan een snellere beschikbaarheid van betaalbare woningen. Het gaat om woningbouwprojecten die door kleine ingrepen als de aanleg van een brug, tunnel, fietspad of busstation versneld gerealiseerd kunnen worden.

Door vanuit het Rijk bij te dragen aan kosten voor mobiliteit en bereikbaarheid kunnen snel meters gemaakt worden. Het Rijk stelt dit jaar in totaal € 1,5 miljard beschikbaar voor deze zogenoemde versnellingsafspraken. Uit de ingezonden voorstellen zijn verspreid over het hele land 70 projecten gekozen. Goed voor een rijksbijdrage van ongeveer € 1,2 miljard. Op dit moment zijn 32 voorstellen zo ver uitgewerkt dat tussen het Rijk en de verschillende regio’s al concrete afspraken zijn gemaakt. Over de andere 38 plannen is het streven in het najaar afspraken te kunnen maken.

Naast deze versnellingsafspraken investeert het kabinet ook in 17 grootschalige woningbouwgebieden op het gebied van infrastructuur. Deze complexe grootschalige woningbouw brengt ook grotere bereikbaarheidsopgaven met zich mee. Daarvoor is de resterende € 6 miljard beschikbaar. Omdat de ambities en wensen altijd groter zijn dan de beschikbare middelen, wordt bekeken aan welke criteria deze plannen moeten voldoen. Zo worden voorstellen gewogen op basis van het aantal woningen dat met een investering gebouwd kan worden en de invloed van de investering in mobiliteit op de bereikbaarheid, economie en de leefomgeving. Het voornemen is om in de Bestuurlijke Overleggen MIRT dit najaar de eerste afspraken te maken over de ontsluiting van deze grootschalige woningbouwgebieden.

• Kabinet investeert 1,2 miljard in infrastructuur voor het sneller bouwen van 135.000 nieuwe woningen. Foto Provincie Utrecht.

Vanaf december 2023 verzorgt EBS het ov in de concessie Zaanstreek-Waterland. In Waterland reed EBS al, Zaanstreek wint het er bij. EBS deed samen met Transdev mee aan de aanbesteding voor Zaanstreek-Waterland. EBS won “omdat het aanbod van deze vervoerder het beste aansluit bij de wensen en ambities van de Vervoerregio Amsterdam en omdat EBS vooral uitgegaan is van de beleefwereld van de reiziger.”

Voorzitter van de Vervoerregio Egbert de Vries: “Ik feliciteer EBS met het winnen van deze mooie, nieuwe, ambitieuze, duurzame en inclusieve vervoerconcessie. Ik denk dat Vervoerregio en EBS samen de reizigers in dit gebied een heel goed en hoogwaardig openbaar vervoeraanbod bieden. Ik dank beide vervoerders voor hun inschrijving. Het getuigt van lef dat zij dit in deze onzekere tijd voor het openbaar vervoer aan hebben gedurfd.”

De nieuwe vervoerder stapt in een ambitieuze en flexibele concessie. Ondanks de inschatting dat de gevolgen van de coronapandemie nog niet volledig zullen zijn verdwenen, zal EBS starten met een hoog vervoersaanbod. Verder zal de vervoerder snel inspelen op veranderende omstandigheden als groeiende reizigersaantallen en inzetten op technologische vernieuwing, zoals betalen met andere middelen dan de OV-chipkaart en het plannen van deur-tot-deur reizen. Ook zal EBS nog meer dan in de huidige concessie inzetten op inclusiviteit, zodat alle verschillende doelgroepen optimaal van het OV gebruik kunnen maken.

De Vervoerregio heeft de ambitie om alle bussen vanaf de start van de nieuwe concessie volledig emissieloos te laten rijden. Portefeuillehouder duurzaamheid van de Vervoerregio en wethouder in Zaanstad Gerard Slegers: “Als het aan ons ligt, rijden over anderhalf jaar alle bussen in Zaanstreek-Waterland uitstootloos. Daar gaan we, ondanks enkele onzekerheden zoals de stroomvoorziening nog steeds voor. Samen met de transitiestappen van stadsvervoerder GVB en de verduurzaming van de bussenvloot in concessiegebied Amstelland-Meerlanden, zitten we dan hopelijk in december 2023 op tachtig procent zero emissievervoer in de Vervoerregio. Als dat lukt, Dan zijn we weer koploper zero emissie in Nederland. Mooi om dit met de expertise van de Vervoerregio samen met de professionals van EBS te doen.”

De huidige OV-concessies voor het busvervoer in de concessies Zaanstreek en Waterland liepen op 12 december 2021 af. Vanwege de Covid-19 pandemie is de eerdere aanbesteding stopgezet en zijn met de twee huidige vervoerders noodconcessies overeengekomen. De noodconcessies lopen tot en met 9 december 2023. In 2018 is besloten deze concessies bij afloop samen te voegen tot één concessie Zaanstreek-Waterland. Het gebied bestaat uit de gemeenten Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Purmerend (inclusief Beemster), Waterland, Wormerland en Zaanstad.

• De tevreden winnaars: EBS behoudt concessie Waterland en wint Zaanstreek. Foto Vervoerregio Amsterdam.