Rail

NS heeft haar plannen voor de dienstregeling 2021 voorgelegd aan regionale overheden en reizigersorganisaties. Volgens Rover zijn de veranderingen in de binnenlandse dienstregeling beperkt. Zowel internationaal als in het binnenland staat wel een aantal verbeteringen op het programma.

De dienstregeling 2021 gaat in op zondag 13 december 2020, maar NS is nu al druk bezig met de voorbereidingen. NS vraagt daarom regionale overheden en reizigersorganisaties zoals Rover om advies op een aantal dienstregelingsvoorstellen. Rover buigt zich hier de komende weken over.

Dankzij nieuwe infrastructuur kunnen diverse aansluitingen worden verbeterd. Sprinterreizigers tussen Tiel en Arnhem en (in één richting) tussen Naarden-Bussum en Soest krijgen een kortere overstap. Reizigers hebben hier jaren op gewacht en Rover is dan ook blij met deze verbeteringen. Deze verbeteringen betekenen wel voor een kleine groep reizigers dat de reistijd enkele minuten langer wordt. Dit dilemma is in verschillende overleggen tussen NS en consumentenorganisaties aan de orde geweest. Rover begrijpt de door NS gemaakte keuze en blijft tegelijkertijd bij het Rijk aandringen op meer investeringen in het spoor zodat reistijden verder kunnen worden verkort en frequenties verhoogd.

Tussen Nijmegen en Den Bosch wordt op zondag de frequentie van de Sprinters verdubbeld. Hiermee wordt een eerder advies van Rover gevolgd. Rover hoopt dat NS ook op andere trajecten deze keuze gaat maken. Wat Rover betreft zou ieder station in Nederland op elke dag van de week tenminste twee treinen per uur per richting moeten hebben.
Ook internationaal kan de reiziger op een aantal verbeteringen rekenen. Een aantal Thalys-treinen wordt verlengd zodat er meer treinreizigers naar Brussel en Parijs kunnen. Er gaan meer treinen naar Londen rijden. Er komt een dagelijkse nachttrein van Amsterdam, Utrecht en Arnhem naar Innsbruck en Wenen.

De reistijd van een aantal treinen naar Berlijn wordt 10 minuten korter. Om hiervoor ruimte op het spoor te maken, kunnen overstappers in Weesp te maken krijgen met een langere reistijd. Rover wil dat er haast wordt gemaakt met het besluit over extra sporen bij Weesp om te voorkomen dat dit station in de toekomst een groter knelpunt wordt.
Rover is positief over de voorgestelde verbeteringen maar wijst erop dat er ook aan de verdere toekomst gedacht moet worden. Het aantal reizigers groeit sneller dan de infrastructuur. Om overvolle treinen te vermijden, moeten er snel besluiten worden genomen over spoorverdubbeling en de aanleg van nieuwe infra.

• Dienstregeling 2021: Rover is positief over de voorgestelde verbeteringen voor 2021, maar wil ook aan de verdere toekomst denken.

Ze komen uit heel Europa en zelfs uit Australië, de modelbouwers van de Modeltrein Expo On traXS! 2020. Ook dit jaar laat het Spoorwegmuseum, in samenwerking met het modelbouwcollectief Mitropa, weer een groot aantal prachtige modelbanen zien. Er zijn modelbanen in allerlei verschillende schalen die variëren in lengte van slechts 70 centimeter tot wel 17 meter. De bouwers staan erbij om de treinen te laten rijden en uitleg te geven. Naast het bekijken van de modelbanen kunnen ook de handen uit de mouwen. Er zijn demonstraties modelbouw, zowel voor beginners als gevorderden, maar je kunt bijvoorbeeld ook een rangeerdiploma halen. Modeltrein Expo On traXS! vindt plaats van 13 t/m 15 maart 2020.

De modelbanen komen dit jaar uit Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Zwitserland, Polen en zelfs Australië. Alleen de beste bouwers krijgen een uitnodiging, dus de tentoongestelde banen zijn stuk voor stuk van de hoogste kwaliteit. Naast de modelbanen presenteren allerlei specialistische winkeliers en fabrikanten hun nieuwste producten. De fascinerende modeltreinwereld past naadloos in de wereld van de levensgrote treinen van het museum.

De Modeltrein Expo On traXS! is niet alleen een must voor de liefhebber, ook voor gezinnen met kinderen is het evenement de moeite waard. Opstapjes zorgen ervoor dat de banen ook voor de kleintjes goed te zien zijn. En omdat er altijd voorzichtig moet worden omgegaan met de prachtige maar kwetsbare modelbanen zorgt het museum ook voor een aantal leuke kinderactiviteiten.

• Voor oud en jong: Modeltrein Expo On traXS! vindt plaats van 13 t/m 15 maart 2020.

Een kopje koffie in de trein, een tosti in de stationsrestauratie of een luxe diner met truffels in de Oriënt Express. Er zijn veel verhalen te vertellen over eten en drinken in de trein en op het station. Het Spoorwegmuseum prikkelt alle zintuigen met een familietentoonstelling over dit onderwerp. ‘Tosti’s, Truffels, Treinen’ toont vanaf 19 juni t/m 15 november een prachtige collectie, waaronder enkele fraaie internationale restauratierijtuigen, serviezen, menukaarten, perronkarren, affiches, foto’s en nog veel meer.

Wie kent ze niet? De railtenders met koffie, de karakteristieke stationsrestauraties en de lauwe kroketjes uit de muur. Iedere treinreiziger heeft er wel mee te maken gehad. Tot de verbeelding sprekend zijn ook de luxe restauratierijtuigen in de internationale treinen waar de elite dineerde met kaviaar en truffels. Het Spoorwegmuseum brengt al deze onderwerpen samen in een eersteklas tentoonstelling ‘Tosti’s, Truffels, Treinen’. Een gevarieerde tentoonstelling voor jong en oud waar van alles te zien, doen en ontdekken is.

Eten en drinken is al van vanaf het allereerste begin van de spoorgeschiedenis verbonden met de trein. Toen in 1825 in Engeland de stoomlocomotief zijn eerste ritje maakte, werden de passagiers bij aankomst onthaald op hapjes en bier. In Nederland lag het eerste treinstation tegenover een herberg. Die was daarmee een voorloper van de latere stationsrestauraties. Lange tijd bleef eten en drinken iets wat alleen op het station te halen was, want in de trein zelf waren geen voorzieningen. Dat veranderde tegen het einde van de negentiende eeuw, met de uitvinding van luxe restauratiewagens. Die waren alleen voor de elite, pas in de eerste helft van de twintigste eeuw kwamen zulke voorzieningen ook binnen bereik van de middenklasse.

De inspiratie voor de tentoonstelling is de restauratie van het Plan D-restauratierijtuig uit 1951. Het rijtuig heeft schitterende interieurdetails en laat een mooi tijdsbeeld zien. De wagon stond jarenlang in het depot van het museum. Mede dankzij een bijdrage van de Vereniging Vrienden van het Spoorwegmuseum en verzekeraar Nh1816 kan het museum het rijtuig nu restaureren. De restauratie is in volle gang. Het zal, naast andere treinen uit de collectie zoals het dinerrijtuig van de Oriënt Express en restauratierijtuig De Blauwe Roemeen, één van de pronkstukken zijn van de tentoonstelling.

De eigen collectie van het Spoorwegmuseum wordt voor de gelegenheid aangevuld met een aantal binnen- en buitenlandse bruiklenen. Van de ZLSM in Limburg komt het Pullmanrijtuig. Dit vooroorlogse rijtuig reed ooit in de internationale trein Etoile du Nord tussen Parijs, Brussel en Amsterdam. De Trans Europa Express (TEE) is nog zo’n beroemde internationale trein die sinds 1957 diverse Europese steden met elkaar verbond. Van het DB Museum in Koblenz komt een TEE Speisewagen uit de jaren ‘70. Hetzelfde museum stelt ook een Mitropa restauratierijtuig ter beschikking. De Belgische Spoorwegen haakt aan met het in de jaren ‘90 gebouwde restauratierijtuig Resto I10.

• De catering op station Amersfoort, diep in de vorige eeuw. Foto Spoorwegmuseum.

De NMBS werkt aan een ‘groot toiletplan’, schrijft De Standaard. Tegen de zomer zou er een uniform toiletbeleid komen voor elk type station. Zo zou er altijd een toilet open moeten zijn, ook buiten de kantooruren. Nu is dat vaak niet het geval.

In de grotere stations moet dat toilet onderhouden en geopend worden door het personeel, in kleinere stations kan het gaan om toiletten met automatische poortjes die tegen betaling open gaan. “We willen ook dat de toiletten toegankelijk zijn voor iedereen”, vertelde NMBS-woordvoerder Dimitri Temmerman de krant. “Er komen genderneutrale toiletten, en we voorzien in de dames- én herentoiletten een uitrusting om baby’s te verzorgen.”

• NMBS’ ‘groot toiletplan’: genderneutrale en toegankelijke toiletten in elk station in België.

‘De Maaslijn van de toekomst, comfortabel en op tijd’ staat er nog op de website van het ‘Opwaardering Maaslijn’-project. Maar vandaag werd bekend dat door financiële perikelen rond de elektrificatie van de langste, drukste enkelsporige lijn in Nederland tussen Roermond en Nijmegen, deze niet eind dit jaar, maar pas in december 2024 opgeleverd kan worden als volledig elektrische lijn.

Daarom tast de provincie in de beurs en compenseert het Arriva met € 49 mio. en een verlenging van de concessie met enkele jaren. Op 7 februari moet het Limburgs Parlement groen licht voor de deal geven. En ook Europa moet (voor de concessieverlenging) nog zijn akkoord geven.

Door de vertraging wordt Arriva op hogere kosten gejaagd: de huidige (geleasde) dieseltreinen blijven voorlopig. Die zijn een stuk duurder in onderhoud en brandstofverbruik. Niet alleen moeten de huidige diesels langer geleased worden, ook het uitstellen van de levering van de bestelde elektrische treinen kost geld. Daarnaast leidt het in dienst houden van het minder snelle en minder aantrekkelijke dieselmaterieel tot minder passagiersgroei dan was verwacht.

Toch lijkt iedereen tevreden – behalve de reiziger natuurlijk. Hoe kan dat? De provincie Limburg geeft Arriva een langere afschrijvingsperiode van alle treinen (van 25 naar 30 jaar). Dat levert het bedrijf € 15,2 mio. op. Vervolgens stort de provincie binnenkort € 33,8 mio. op de rekening van Arriva. Aan beide zijden blijven de beurzen gesloten.

Dat gedeputeerde Carla Brugman óók tevreden is en geen extra geld hoeft uit te geven, komt omdat het provinciebestuur de Arriva-concessie na 2031 wil verlengen. Zo krijgt Arriva nu een soort voorschot, kan Arriva de winst compenseren die het nu misloopt en is Limburg minder kwijt aan de nieuwe concessie. Daarvoor moet Europa wel zijn fiat geven. En die verlenging mag hooguit 7,5 jaar zijn. Waarschijnlijk wordt de periode korter. Zoals gezegd: iedereen is tevreden, behalve de dagelijks 20.000 reizigers, die er op de drukke 85 km lange lijn qua dienstverlening de komende twee jaar niet op vooruit gaan.

Gedeputeerde Carla Brugman (Openbaar Vervoer): “In een situatie met zulke grote financiële belangen wilden noch de provincie noch Arriva in de positie komen dat we in lange juridische procedures met elkaar terecht zouden komen. Dat zou zeker ten koste van de reiziger zijn gegaan.”

Anne Hettinga (Voorzitter van de raad van bestuur van Arriva Nederland): “Er zijn vele zakelijke en constructieve gesprekken gevoerd. Door het belang van de reiziger én ons partnerschap met de Provincie daarin voor ogen te houden, zijn we eruit gekomen.”

• Elektrificatie Maaslijn vertraagd tot 2024; Limburg compenseert Arriva met € 49 mio. inclusief verlenging concessie.

Bijna de helft van de treinreizigers vergeet soms uit- en opnieuw in te checken wanneer zij op een andere vervoerder overstappen. Dit concludeert reizigersorganisatie Rover in een rapport naar aanleiding van een enquête. Wanneer treinreizigers een fout maken bij het ‘omchecken’ en dit niet zelf herstellen, kunnen zij flink op kosten gejaagd worden. Rover wil dan ook dat er (eindelijk) een oplossing komt voor dit al jaren aanslepende probleem dat een gevolg is van een ontwerpfout in het OV-chipkaartsysteem.
Rover vroeg 1425 treinreizigers naar hun ervaringen met het ‘omchecken’: het tijdens sommige overstappen verplichte in- en uitchecken wanneer op een andere vervoerder wordt overgestapt. Veel reizigers geven aan dat het omchecken een bron van stress is. Tijdens het overstappen moeten zij hun aandacht al richten op de looproute, bagage en reisinformatie waardoor zij dreigen de extra in- en uitcheckhandeling te vergeten.

Van de geënquêteerden stelt 39,1% weleens bij de verkeerde vervoerder te hebben ingecheckt bij een overstap. 45,2% van de ondervraagden vergat zelfs helemaal een omcheckhandeling te verrichten. Wanneer een reiziger de fout niet tijdig inziet, kan de rekening van de reis onverwacht hoog uitvallen omdat het verkeerde bedrag geïncasseerd wordt. Bovendien riskeert de reiziger een boete bij het spoorbedrijf waar hij is vergeten opnieuw in te checken.

Het tussentijds in- en uitchecken kan ook voor vertraging zorgen: 42,2% van de respondenten laat aan Rover weten nogal eens hun overstap te missen omdat zij voor het ‘overstapmeubel’ in de rij moesten staan. Het omchecken vraagt dus duidelijk om een oplossing. OV-bedrijven denken aan een app met GPS-bepaling. Niet alle reizigers reageren hier enthousiast op: 56,2% van de ondervraagden is niet bereid privacy op te geven door vervoerders inzage te geven in GPS-gegevens. Rover vraagt vervoersbedrijven daarom om ook andere oplossingen te onderzoeken.

• ‘Omchecken’ speelt bijna de helft van de overstappende treinreizigers parten.

Met toepasselijke muziek (‘Nighttrain’) en een waaier aan prominenten (waaronder federaal mobiliteitsminister François Bellot en NMBS-chef Sophie Dutordoir) verwelkomde Brussel Zuid vanochtend rond 11.00 uur de eerste Nightjet van de ÖBB uit Wenen. De nachttrein was óók gevuld met een flink aantal – 400 – prominente reizigers, waaronder veel Europarlementariërs (op weg naar de eerste zitting van het Europarlement) plus  CEO Andreas Matthä van de Oostenrijkse spoorwegen ÖBB, de geestelijke vader van het nieuwe nachttreinennet. “We hebben in 14 uur net 1.200 km afgelegd door het hart van Europa en we zijn hier ‘pünktlich’ aangekomen,” vertelde hij elke journalist glunderend.

De nieuwe Nightjet, die Brussel en Wenen tweemaal per week met elkaar gaat verbinden, is de eerste nieuwe nachttrein sinds de laatste nachtverbinding uit Brussel verdween, in 2003. Eind dit jaar, in december, wordt ook Amsterdam volgens Matthä aangesloten op het Nightjet-net. De Europese Nightjets die de ÖBB op 27 trajecten laat rijden, profiteren vooral van de gunstige ‘klimaatwind’. Die treinen vervangen al 12.000 korte-afstandsvluchten. Een luchtreiziger tussen Brussel en Wenen zorgt voor 410 kg CO2-uitstoot, terwijl die voor een treinreiziger op deze route slechts 40 kg is.

Steeds meer reizigers willen ecologisch verantwoord door Europa sporen, ook wanneer het boeken van sommige verbindingen bij de diverse spoorbedrijven soms een helse toer is. Ook Greenpeace was daarom aanwezig om met een spandoek ‘More night trains for Belgium’ te pleiten voor meer klimaatvriendelijk vervoer.

Voor de nieuwe verbinding – in feite Wenen/Linz/Innsbruck via München, Nürnberg en Passau en Brussel – heen op zondag en woensdag en terug op maandag en donderdag – werkt ÖBB samen met de Belgische spoorwegmaatschappij NMBS. De NMBS levert op het Belgische traject de locomotief plus conducteurs en machinisten. Tickets voor Brussel-Wenen starten op € 29,90 voor een zitplaats. Er vertrekken vier rijtuigen uit Wenen plus vier uit Innsbruck: 4 rijtuigen met couchettes, 2 slaaprijtuigen en 2 zitrijtuigen.

NMBS-chef Sophie Dutordoir ziet Brussel zich verder ontwikkelen tot “dé Europese draaischijf voor internationale treinverbindingen” en wil het spoorvervoer uitbouwen tot “de echte ruggengraat van de Europese mobiliteit over de korte en middellange afstand.” Ze onderstreepte dat dit een globaal project is waarbij alle mobiliteitsspelers betrokken zijn, zowel de industrie, de infrastructuurbeheerders, de wetgevers, onze overheden, als de Europese verantwoordelijken.”

• De eerste Weense NightJet van ÖBB arriveert in Brussel: “Pünktlich” glundert ÖBB-CEO Andreas Matthä tegen de ORF-TV.