Rail

Steeds vaker en steeds luider worden er kritische noten gekraakt wanneer het gaat om de Lelylijn, het door de provincies Flevoland, Fryslân en Groningen gesteunde spoorlijnproject dat Lelystad via Heerenveen en Drachten moet verbinden met Groningen.

In een opiniebijdrage schreef het Friesch Dagblad onlangs dat “De hiele Lelylinelobby is as in goedkeap stikje kaugom, it liket earst hiel wat mar nei twa kear kôgjen smakket it net mear|” (De hele Lelylijnlobby is net als een goedkoop stukje kauwgom. Het lijkt eerst heel wat, maar na twee keer kauwen zit er geen smaak meer aan). De opiniebijdrage bekritiseerde de bestuurlijke lobby waardoor de Lelylijn als onderdeel van het ‘Deltaplan voor het Noorden’ is opgenomen in het landelijke coalitie-accoord en waarvoor in principe drie miljard euro is uitgetrokken.

Het vakblad voor de bouwsector, Cobouw, noemde de Lelylijn zelfs de “Zuiderzeelijn in een nieuw jasje” en voorspelde zelfs dat ook deze er nooit zou komen: “Te simplistisch, gefundeerd op wensdenken en voor je het weet dubbel zo duur. De Lelylijn stevent af op een deceptie, waarschuwen wetenschappers en Kamerleden. “Dit is gevaarlijk.”

De regio is enthousiast over de 120 km lange Zuiderzeelijn-achtige spoorlijn tussen Lelystad en Groningen, die je in een uur van Schiphol naar Groningen kan brengen. Als tegenprestatie beloven de vier provincies (Groningen, Fryslân, Flevoland en Drenthe) 220.000 woningen te bouwen – 100.000 meer dan al ingetekend staan. In meerdere opzichten – zeker de tracékeuze – lijkt het Project Lelylijn sterk op dat van de Zuiderzeelijn. Oud-minister van Verkeer en Waterstaat, Camiel Eurlings, trok na laren lobbyen door de noordelijke provincies in 2007 – na meerdere onderzoeken – de stekker uit het project.

“Het stond in zes regeerakkoorden op rij”, kijkt een nog altijd verbouwereerde Hans Haerkens – destijds secretaris van VNO-NCW in Noord-Nederland en gezien als ‘campagneleider’ van de Zuiderzeelijn – terug op die “historische misser”. “Op basis van mesjogge argumenten werd het project om zeep geholpen door Haagse rekenmeesters die te modelmatig met cijfers omgingen.”

Haerkens was woest toen er een streep door de lijn ging. “In ruil kreeg het Noorden een compensatie van twee miljard euro. Die tweede prijs hebben we echter nooit nagestreefd.”

Nu, vijftien jaar later is de Zuiderzeelijn terug van weggeweest. “Zelfs het traject is nagenoeg hetzelfde. Alleen de naam is anders”, zegt onderzoeker Manus Barten, eigenaar van Studio Bereikbaar. Zijn adviesbureau deed in 2020 een haalbaarheidsstudie naar de Lelylijn voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Zijn belangrijkste aanbeveling? Bezint eer begint. Hij is bezorgd over de verstedelijking van de polder, de impact en de wenselijkheid daarvan. “Zit Heerenveen te wachten op een soort Zuidas in de gemeente? Beseft Drachten dat de gemeente qua aantal huizen zal verdubbelen?”

Ook bij nut en noodzaak van de Lelylijn heeft Barten zijn bedenkingen. “De geschiedenis leert dat dit gewoon een dure verbinding is. Spoorlijnen zijn altijd duur, maar hier weegt zwaar mee dat er niet zoveel mensen in Noord-Nederland wonen. Met een klassieke maatschappelijke-kosten-batenanalyse kom je dan nooit uit en dat leidt al snel tot twijfel. Precies op dat punt ging het de vorige keer mis.” Hij betwijfelt ook of drie miljard euro voldoende is voor de aanleg van de Lelylijn.

Emeritus-hoogleraar Systeeminnovatie Ruimtelijke Ontwikkeling aan de TU Delft, Hugo Priemus, was als onderzoekscoördinator van de Tijdelijke Commissie Infrastructuurprojecten in 2003 en 2004 indirect verantwoordelijk voor het afblazen van de Zuiderzeelijn drie jaar later. “We onderzochten de overschrijdingen van grote infrastructurele projecten, zoals de Betuwelijn en de HSL. Maar we keken ook met speciale aandacht naar de Zuiderzeelijn. ‘Niet doen’, concludeerden wij. ‘De nadelen voor het Zuiden zijn groter dan de voordelen voor het Noorden’.”

Nog altijd plaatst hij kanttekeningen. Vooral de manier waarop het project uit het niets weer komt bovendrijven, baart hem zorgen. “Ik vind het gevaarlijk hoe makkelijk dit kabinet drie miljard euro reserveert voor dit project”, zegt Priemus. “De indruk bestaat al vrij snel dat we er alleen nog even wat geld bij moeten vinden. Geld zoekt bestemming, luidt een bekende uitdrukking, terwijl je eerst moet nagaan of een project überhaupt wenselijk en haalbaar is.”

Is de Lelylijn gedoemd te mislukken? Onderzoeker Barten van Studio Bereikbaar vindt die conclusie te kort door de bocht, maar ook hij heeft nu al zijn bedenkingen. “Laat ik het zo zeggen: de politieke lobby was de afgelopen twee jaar sterker dan de inhoudelijke argumentatie voor de lijn”.

Priemus blijft liever met beide benen op de grond staan. Hij adviseert de ministers Hugo de Jonge en Mark Harbers niet over een nacht ijs te gaan. “Het plan voor de Lelylijn, zoals het nu wordt voorgesteld, is te simplistisch. De minister zou zaken als mobiliteit, woningbouw, ICT, stikstof, de zeespiegelrijzing en de aansluiting op bestaande stedelijke netwerken in samenhang moeten bezien.” Haerkens dringt juist aan op tempo. “Over deze lijn is al zoveel bekend. We hoeven zeg maar niet bij Adam en Eva te beginnen.”

• Stevent de Lelylijn-lobby af op een deceptie? Foto totstrakslelylijn.nl.

Sinds deze week is het mogelijk om bij de aankoop van een KLM-vliegticket ook een treinkaartje van Schiphol naar Amsterdam Centraal (en terug) aan te schaffen. De service is vooral bedoeld voor buitenlanders die met KLM naar Schiphol vliegen en in Amsterdam verblijven. Zo kunnen reizigers op één plek hun reis plannen en boeken en hoeven ze niet ter plekke in de rij te staan voor een treinkaartje.

Waar KLM haar reizigers eerder al de mogelijkheid bood om bij het boeken van hun vliegtickets ook een auto te huren of een taxi te bestellen via het boekingsplatform CarTrawler, is daar nu de mogelijkheid van de trein aan toegevoegd. Deze optie is bedoeld om reizigers te ontzorgen tijdens het boeken van hun reis en het reizen met de trein aan te moedigen. Na het boekingsproces ontvangen reizigers de treinkaartjes van NS per e-mail.

NS en KLM willen reizen met trein en vliegtuig makkelijker op elkaar aan laten sluiten. Zo zullen de komende maanden meer binnenlandse NS-bestemmingen van en naar Schiphol beschikbaar worden gemaakt in het boekingsplatform van CarTrawler bij KLM.

• Bij KLM nu niet alleen autohuur of taxi te boeken, maar ook treinkaartje naar Amsterdam. Foto NS.

Vanaf maandag gaan de Rotterdamse metro’s minder rijden in verband met hoog coronaverzuim onder het RET-personeel. Er zijn te weinig bestuurders beschikbaar om de metro’s volgens de normale dienstregeling te laten rijden. Dat meldde ov-bedrijf RET aan de lokale omroep Rijnmond.

“We balen ervan, want als bedrijf willen we er zijn voor onze reizigers,” zegt RET-directeur Maurice Unck. “Tegelijkertijd is het met het huidige verzuim op de afdeling metro simpelweg niet meer mogelijk om de diensten rond te krijgen. Daarmee zouden we te veel vragen van degenen die nog wel werken. Met de huidige reizigersaantallen is afschalen verantwoord als het gaat om drukte in de voertuigen.”

Naast besmettingen onder het personeel, zijn er ook veel metrobestuurders die in isolatie zitten omdat ze in contact zijn geweest met een persoon die later besmet bleek te zijn. Het kabinet heeft die isolatieregels vorige week aangepast. Mensen die geen klachten hebben, en daarnaast óf in de afgelopen 8 weken zijn hersteld van een besmetting, óf langer dan een week geleden een booster hebben gekregen, hoeven niet in isolatie na contact met een besmet persoon. Blijkbaar is ook die wijziging voor RET niet genoeg om de roosters rond te krijgen.

Hoe lang de alternatieve dienstregeling gehandhaafd moet worden is nog onduidelijk. “Als het verzuim daalt, hebben we ongeveer een week nodig om weer op te schalen naar de huidige dienstregeling. Bij tram en bus lukt het op dit moment wel om de huidige dienstregeling te rijden.” De RET verwerkt de nieuwe dienstregeling donderdag in de loop van de dag in de reisplanner.

• Corona zorgt voor minder RET-personeel en vanaf maandag voor minder metro’s in Rotterdam. Foto RET.

Het Amsterdamse Station Sloterdijk krijgt in een nieuwe fietsenstalling ruimte voor tenminste 4.000 fietsen. De nieuwe stalling moet een plaats krijgen naast het station, tussen de Changiweg en de Teleportboulevard. Eerder was een plek onder het spoorviaduct bedacht als nieuwe ruimte voor fietsen. Dat plan komt te vervallen. Mogelijk komen er in de toekomst op dezelfde plek nog 2.000 stallingsplekken bij.

Het Amsterdamse college van B&W keurde de plannen deze week goed. De stalling krijgt twee verdiepingen en komt onder een nieuw woongebouw met daarin 325 huurwoningen. Het is de bedoeling om in 2023 met de bouw te beginnen en in 2025 de deuren van de nieuwe fietsenstalling te openen.

De Vervoerregio Amsterdam wil door ‘adaptief’ te bouwen in de toekomst uitbreidingsruimte houden voor de extra 2.000 plekken. “Het heeft even geduurd, maar we hebben straks dan ook echt een goede stalling”, zei Amsterdams wethouder Egbert de Vries, voorzitter van de Vervoerregio, in een persbericht. “Met de komst van deze fietsenstalling zetten we weer een belangrijke stap in het duurzaam en laagdrempelig bereikbaar maken van de stad, voor de hele regio”. Opmerkelijk: In 2017 werd de fietsenstalling op station Sloterdijk in een onderzoek van de Fietsersbond nog het slechtst beoordeeld door treinreizigers, ondermeer vanwege de klantonvriendelijke zelfservicestalling.

De Vries zei ook te anticiperen op de toekomstige ontwikkelingen in het gebied rond Sloterdijk: “Het wordt een comfortabele, veilige stalling. Geen open en ongezellig veld met fietsen in de buitenlucht zonder garantie op een plek.” Zo is de huidige situatie.

De gemeente Amsterdam ontwikkelt de nieuwe fietsenstalling in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, ProRail, NS en de Vervoerregio. De gemeente, het ministerie en de Vervoerregio dragen samen ruim 16 miljoen euro bij aan het project.

• Nieuwe fietsenstalling voor Station Sloterdijk: plaats voor tenminste 4.000 fietsen en een latere uitbreiding met 2.000. Schets Vervoerregio Amsterdam. 

Twee opmerkelijke gevallen van metrogeweld binnen één dag op twee verschillende continenten: in New York kwam een vrouw om het leven nadat ze door een man op de metrosporen was geduwd. In Brussel gebeurde zaterdag iets gelijkaardigs. Daar overleefde de vrouw.

Zaterdagochtend rond 09.40 uur duwde een 61-jarige man in het metrostation Times Square in hartje New York een 40-jarige Aziatische vrouw op de sporen, net toen de metro het station binnenreed. De vrouw werd geraakt door het metrostel en kwam om het leven. Het zou hier om een willekeurige aanval gaan. De dader, mogelijk een dakloze man met mentale problemen, was al eerder in aanraking geweest met het gerecht. Hoewel de politie dit ontkend, zou er een link kunnen bestaan met de sterke toename van haatmisdrijven tegen Aziaten sinds de start van corona.

Vrijdagavond om 19.45 uur was er een vergelijkbaar incident in het Brusselse metrostation Rogier, in het centrum van de stad. Daar duwde een 23-jarige man eveneens een vrouw op de sporen toen een metrostel arriveerde. De metrobestuurder kon via een noodstop op tijd remmen. De vrouw raakte slechts lichtgewond en kon dezelfde dag na behandeling het ziekenhuis verlaten. De dader werd aangehouden. De man, afkomstig uit Frankrijk, werd door de onderzoeksrechter aangehouden voor poging tot doodslag. Ook moet hij een psychiatrisch onderzoek ondergaan. Wat de daders in New York en Brussel bezielde, is nog onduidelijk.

Het incident in het metrostation Rogier werd op de veiligheidscamera’s vastgelegd. Duidelijk is te zien hoe de man wacht op het binnenrijden van het metrostel voordat hij de vrouw op de sporen duwt. De vrouw valt op de sporen en belandt met haar hoofd op de rails. De dader liep snel weg en wist via de metrosporen te ontsnappen naar metrostation Brouckere, waar hij – dankzij de snelle verspreiding van de veiligheidsbeelden van metrostation Rogier – kon worden gearresteerd.

“De bestuurder remde toen hij de persoon op de sporen zag en stopte op tijd”, legt An Van hamme, woordvoerster van de MIVB, uit in De Standaard. “De bestuurder heeft zeer goed gereageerd, maar hij was wel in shock en de vrouw ook”.

• Twee ov-reizigers op de metro-sporen geduwd in korte tijd: ov-reiziger in New York overlijdt, ov-reiziger in Brussel overleeft. Foto MIVB.

Ondanks de enorm moeilijke omstandigheden en tijdelijke sluiting, kon Train World vorig jaar maar liefst ruim 150.000 bezoekers verwelkomen. Een historisch goed resultaat! 2021 was dan ook een toonaangevend jaar voor Train World met heel wat tentoonstellingen, waaronder drie hoofdexpo’s. Door de enorme verscheidenheid aan thema’s was er voor ieder wat wils.

Train World verwelkomde in 2021 het meeste aantal bezoekers sinds de opening in 2015. Met maar liefst 151.440 bezoekers zette het treinmuseum van de NMBS – ondanks corona – een historisch goed resultaat neer. Dat de kaap van 150.000 bezoekers werd overschreden, is volgens directeur Piet Jonckers niet alleen te verklaren door de grote honger naar cultuur, maar is ook het resultaat van ieders inspanningen en het brede aanbod: “Hoewel 2021 een heel lastig jaar geweest is, zetten we met vereende krachten een prachtig resultaat neer. De stijging van bijna 5% in het bezoekersaantal zie ik dan ook als een bekroning van ons harde werk en een goed doordachte programmatie.

Dankzij de goede samenwerking met de vele bruikleengevers in binnen- en buitenland, en met de diensten van de NMBS en de teams van Train World, hadden we dan ook heel wat te bieden voor een heel divers publiek.”

2021 was een toonaangevend jaar voor Train World met heel wat tentoonstellingen, waaronder drie hoofdexpo’s. Zo konden bezoekers in de wereld van chocolade duiken met de tentoonstelling “Choco Loco”, konden ze het onbekende epos “Van Peking tot Hankow: een Belgisch avontuur in China” ontdekken, en tot slot ook op een mythische reis vertrekken aan boord van de tot de verbeelding sprekende trein die synoniem staat voor luxe en avontuur: de Oriënt-Express. De gelijknamige expo opende de deuren voor het grote publiek op 26 oktober 2021 en is nog te bezichtigen tot en met 17.04.2022.

Ook in 2022 staat er opnieuw heel wat op het programma, zoals onder meer de tijdelijke tentoonstelling ‘Royals and Trains’. Deze start op 10 mei 2022.

Voor wie Train World (naast het station van Schaarbeek) nog niet kent: Train World is het nationale treinmuseum van de NMBS, de Nationale Maatschappij van de Belgische Spoorwegen. Het is het  uitstalraam van de spoorwegen van gisteren, vandaag en morgen. In een rijk historisch kader brengt Train World niet alleen de waardevolste locomotieven en rijtuigen van het Belgische spoorwegerfgoed bijeen, er zijn ook tal van spoorwegobjecten, unieke archiefstukken, foto’s en filmpjes te vinden. Alles is zorgvuldig ondergebracht in een spectaculaire scenografie van de bekende tekenaar François Schuiten, in samenwerking met ExpoDuo en de dienst Historisch Erfgoed van NMBS.

Train World ontving ondertussen meer dan 850 000 bezoekers sinds de opening op 25 september 2015. Dankzij een geslaagde combinatie van enkele van de meest prestigieuze stukken uit de NMBS-collecties en de uitzonderlijke, interactieve scenografie herbeleefden ze de geschiedenis van de Belgische spoorwegen.

Momenteel staat Train World op TripAdvisor op de 5de plaats van de meest aanbevolen attracties in Brussel en op de 3de plaats van in totaal 127 Brusselse musea.

• Train World boekte met 151.400 bezoekers in 2021 beste bezoekersresultaat ooit. Foto Train World.