Rond diezelfde tijd werd ook duidelijk hoe vernietigend de tender was die Van Hool in 2021 had gewonnen voor de levering van 36 elektrische stadsbussen aan De Lijn. De marges hierop waren flinterdun en door de inflatie sinds 2022 zelfs volledig weggesmolten. Ook de opstart- en onderzoekskosten wogen zwaarder door dan verwacht en er waren heftige prijsverhogingen voor diverse onderdelen. Het totale verlies dat Van Hool op die tender boekte, was 4,5 miljoen euro. “Die opdracht voor De Lijn heeft ons heel veel geld gekost”, zegt een bron. “Het slechtste wat Van Hool kon overkomen, waren nog meer opdrachten voor De Lijn. Reken op 100.000 euro verlies dat erbij kwam per bus.” 

Nochtans was jaren geleden beslist om stadsbussen links te laten liggen en zoveel mogelijk te focussen op touringcars, die de bread and butter waren van het bedrijf. Maar toen de orders voor touringcars tijdens corona bijna tot nul werden herleid, draaide Filip Van Hool die beslissing om en begon het bedrijf weer aan publieke tenders voor stadsbussen mee te doen. Met alle gevolgen van dien. 

Het was dan ook geen toeval dat het bedrijf op 9 oktober 2023 kosten noch moeite spaarde om zijn nieuwste touringcar – een veelbelovende winstkampioen – voor te stellen op de internationale vakbeurs Busworld in Brussel. Kostprijs van de showcase: 1 miljoen euro. Ook daar bleef Filip Van Hool een optimistische boodschap uitzenden. “De markt herstelt zich, dat is een verademing.” 

Eenzelfde boodschap werd ook over­gebracht aan de banken en Gigarant, het vehikel waarmee de Vlaamse overheid een groot deel van de Van Hool-schulden waarborgde. Tijdens een presentatie op 26 oktober 2023 in het hoofdkantoor in Koningshooikt kregen zij van de CEO te horen: “We zijn het laatste deel van de ‘erfenis’ van bestellingen uit covid aan het wegwerken, en dit weegt op het huidige resultaat. Maar de kentering is ingezet.” 

Nog opmerkelijker. Op die vergadering werd een nettoverlies van 20,2 miljoen ­euro over de eerste jaarhelft van 2023 aan de banken meegedeeld, terwijl de geconsolideerde cijfers een nettoverlies aangaven van 29,6 miljoen euro. De presentatie was door Filip Van Hool en zijn echtgenote, samen met PwC, voorbereid en tijdens de sessie was ook een medewerker van de consultant aanwezig. 

Omdat vanuit de dienst boekhouding de vraag werd gesteld om dat verschil toe te lichten, stuurde de CFO Philippe Bonamie – die nog maar sinds september aan de slag was nadat zijn voorganger met pensioen gegaan was – hierover op 3 november een mail naar Gruwez. Hij vroeg om de nodige uitleg: “Ik zou dit nog willen verwerken voor EY (de bedrijfsrevisor, red.) volgende week komt. Maar zonder onderbouw lukt dit momenteel niet.” 

Uiteindelijk werd de kloof dichtgereden door in de geconsolideerde rekening onder meer voor 4,9 miljoen euro aan kosten ­terug te nemen. Die werden als additionele onderzoekskosten geboekt in de post im materiële activa. Daarnaast werd 2,8 miljoen euro omschreven als uitzonderlijke, eenmalige kosten die een jaar eerder geboekt hadden moeten worden. Er werd ook voor ruim 1 miljoen euro aan provisies geschrapt of gecorrigeerd. Van Hool ging failliet voordat EY die cijfers kon toetsen bij de afsluiting van het bedrijfsjaar. Vraag is ook in hoeverre de raad van bestuur van die creatieve boekhouding wist. Veel argwaan of onrust was er ook niet bij de bestuurders.  

• Terugkeer naar productie stadsbussen; Vernietigende tender van De Lijn, terwijl touringcars de ‘bread and butter’ van het bedrijf waren. Redactiefoto.