Uit de nieuwste Gelderse cijfers blijkt dat de komende jaren het tekort voor het openbaar vervoer oploopt tot bijna 30 miljoen per jaar in 2027. Deze stijging wordt grotendeels veroorzaakt door het verschil tussen de indexering voor het provinciefonds en de kosten voor het openbaar vervoer. Staatssecretaris Vivianne Heijnen erkent het probleem en zegde toe aan de Tweede Kamer om met een oplossing te komen. Die oplossing kan echter niet meer wachten anders dreigt schrappen en snijden in buslijnen zowel in de Gelderse steden als het platteland.

Het lijkt een ingewikkeld boekhoudprobleem, maar de verschillende indexaties maken straks het verschil of er wel of geen bus rijdt. De provincie krijgt via het provinciefonds geld van het rijk voor openbaar vervoer. Het provinciefonds wordt geïndexeerd volgens de consumentenprijsindex. (CPI) Voor 2022 zo’n 3%. Voor de vergoeding die de provincie echter moet betalen aan de vervoerders geldt een andere index: de Landelijke Bijdrage Index (LBI) Deze wordt bepaald door brandstofprijzen, loonkosten én inflatie. Deze lag in 2022 tussen 10-20%. Dit verschil leidt nu tot grote tekorten. En dit moeten de vervoerders straks vertalen in de nieuwe vervoerplannen voor 2024. Dat leidt onvermijdelijk tot snijden en laten vervallen van buslijnen. 

“We hebben de laatste jaren al heel veel geld uit onze eigen portemonnee bijgelegd,” zegt Jan van der Meer, Gelders gedeputeerde openbaar vervoer. “Zowel eenmalig voor de noodconcessies als structureel. Dat gaat om meer dan 120 miljoen euro (voor 4 jaar). Meer kan echt niet. Mobiliteit is de bloedsomloop van de samenleving en ov is een belangrijke slagader daarin. De indexverschillen lopen nu uit de rails. Het rijk moet ingrijpen, anders zakt het regionaal openbaar vervoer door de bodem.”

Het indexatieprobleem is een landelijk probleem dat ook op diverse overlegtafels ligt. Gelderland wordt nog eens extra hard geconfronteerd hiermee omdat in het grootste vervoergebied Arnhem/Nijmegen veel bussen op gas rijden. Toen een duurzame oplossing, nu wordt de provincie geconfronteerd met de extreem hoge gasprijzen. Daarnaast moest Gelderland juist tijdens de corona-pandemie nieuwe concessies uitschrijven. Aangezien de markt daar toen geen belangstelling voor had of het risico niet aandurfde was de provincie gedwongen duurdere noodconcessies af te sluiten. 

De provincie liet een onderzoek doen op verzoek van Provinciale Staten of het openbaar vervoer nog efficiënter zou kunnen. Daaruit bleek dat er nog nauwelijks besparingen mogelijk zijn. De laatste jaren is al fors gewerkt aan verbetering en efficiënter maken van het openbaar vervoer door strekken van lijnen en andere vormen van mobiliteit te stimuleren of de lijnbus te vervangen door vraagafhankelijk vervoer. Nog meer snijden tast het openbaar vervoer als basisvoorziening voor studenten, scholieren, forensen en sociaal-maatschappelijke bezoeken aan. 

• Het openbaar vervoer is steeds efficiënter geworden. Verder bezuinigen gaat ten koste van de bereikbaarheid, waarschuwt de provincie Gelderland. Foto Provincie Gelderland.