De suggestie is niet nieuw: een eigen OV-bedrijf oprichten omdat de concessiehouder er een potje van maakt. De kwestie speelde al in Flevoland, Overijssel en Gelderland (RRReis). Nu willen enkele partijen in de Provinciale Staten van Zuid-Holland dezelfde weg bewandelen. Overigens is uit de eerdergenoemde provincies de laatste tijd niets meer vernomen over de alternatieve OV-plannen. De initiatiefnemers in Zuid-Holland willen, na de stortvloed van klachten over de nieuwe vervoerder Qbuzz, onderzoeken of een provinciaal busbedrijf mogelijk is. 

De problemen bij Qbuzz stapelen zich op, volgens het AD dat er dagelijke over bericht in een speciale artikelserie, en kunnen nog wel even duren voordat ze opgelost worden. Intussen ervaren reizigers dagelijks de nodige overlast door bussen die te laat aankomen, verkeerde routes nemen en soms helemaal niet rijden. Het provinciebestuur is er klaar mee en wil Qbuzz een boete opleggen. Een aantal partijen wil er definitief mee kappen en zelf een ov-bedrijf opzetten. 

GroenLinks-PvdA in Zuid-Holland trekt aan de bel over de voortdurende chaos in het OV in de Alphense en Goudse regio’s. De partij omschrijft de situatie als “een pure puinhoop” en “rampzalig voor de aantrekkelijkheid van het ov”. Zij wil dat het geld van de opgelegde boete terugvloeit naar de reizigers in de vorm van korting of het verbeteren van het OV. 

Daarnaast pleit de fractie voor een heel andere organisatie van het openbaar vervoer in de provincie. Statenlid Lars Klappe: “Het idee achter marktwerking in het openbaar vervoer was dat concurrentie zou leiden tot meer kwaliteit en lagere kosten. De realiteit laat iets anders zien. In de praktijk botst de druk om winst te maken met de publieke taak van het openbaar vervoer om betrouwbaar, toegankelijk en duurzaam vervoer te bieden.” 

Elke nieuwe aanbesteding begint met gouden beloften maar eindigt met rituitval, een tekort aan chauffeurs en gebrekkig materieel, zegt Klappe. “Het huidige systeem piept en kraakt en de reiziger is de dupe.” GroenLinks-PvdA wil daarom onderzoeken wat nodig is om een provinciaal ov-bedrijf op te richten. Dat wil ook de SP. 

Statenlid voor de SP, Iris van de Kolk, vindt dat het OV anders georganiseerd moet worden. Dat betekent afstand nemen van de marktwerking, stelt zij. “Het OV moet weer in overheidshanden komen. Wij onderzoeken op dit moment de mogelijkheden, bekijken wat er fout is gegaan en hoe het anders en vooral beter kan.” Anne-Marie Mineur doet voor de Statenfractie van de SP het onderzoek. Zij heeft al veel uitgezocht maar moet het een en ander nog aan het papier toevertrouwen. Voorzichtig kan zij er wel wat over zeggen: “We kunnen wel aantonen dat de marktwerking simpelweg niet werkt. Er werd gedacht dat de kwaliteit van het OV door die concurrentie zou verbeteren, maar dat is niet zo.” 

Worden de problemen dan wél opgelost als de provincie in het vervolg het OV organiseert? Zijn er dan waarschijnlijk ook niet onvoldoende chauffeurs te vinden? Mineur denkt van niet en wijst er op dat een provinciale ov-organisatie niet het gehijg van aandeelhouders voor winstmaximalisatie in de nek voelt. Daarnaast, aldus Mineur, hebben de chauffeurs vaste contracten omdat er dan geen sprake is van een concessie van hooguit tien jaar, zoals nu wel het geval is. 

Gelukkig, zo stellen beide partijen, gaat het in andere gemeenten wel goed. In Rotterdam zorgt de RET voor het openbaar vervoer en in Den Haag de HTM. Deze bedrijven zijn eigendom van de gemeenten. Echter, ook de RET kent de nodige probleempjes. Het bedrijf kampte vorig jaar met een verlies van 6,4 miljoen euro. Uit het laatste jaarverslag van deze vervoerder blijkt bovendien dat het aantal reizigers nog niet op het niveau van voor de coronacrisis is. 

SP’er Van de Kolk hoopt dat er in de Provinciale Staten, op basis van het onderzoek, opnieuw over andere mogelijkheden voor beter OV wordt gesproken. Zoals het er nu voorstaat, is er geen meerderheid in de Staten voor het opzetten van een eigen busbedrijf. “Maar dat kan veranderen”, zegt Van de Kolk. 

• Na de RRReis-provincies, gaan er ook in de Provinciale Staten van Zuid-Holland stemmen op om concessiehouder Qbuzz te vervangen door een provinciaal bedrijf. Foto Sabine Schipper-Wellink.