België pakt schijnzelfstandigheid harder aan. Dat is tenminste de bedoeling van een wet en een actieplan sociale fraude dat de regering afgelopen vrijdag heeft goedgekeurd, aldus het FD. Of het ook gaat helpen, is een tweede. “Eerst zien en dan geloven,” is de reactie van Martin Willems van ACV United Freelancers, de zzp-tak van de grote christelijke vakbond ACV.

De diverse inspectiediensten die controleren of bedrijven zich aan de sociale wetgeving houden, krijgen er 168 controleurs bij, de grootste uitbreiding ooit volgens de regering. De nieuwe inspecteurs moeten onder meer op kinderarbeid en het omzeilen van de sociale wetgeving toezien.

Ook bezorg- en taxiplatformen als Deliveroo en Uber kunnen hun borst nat maken. Sinds 1 januari zijn in België nieuwe regels van kracht, die min of meer vooruitlopen op de Europese platformwet waar EU-landen en het Europees Parlement momenteel nog aan werken.

Dat België de regelgeving en de controle op schijnzelfstandige bouwvakkers, maaltijdkoeriers of schoonmakers aanscherpt, is opmerkelijk, omdat de Belgische autoriteiten meer greep op dit probleem leken te hebben dan de Nederlandse. Zzp-bemiddelaars wijzen er vaak op dat de situatie in België wél goed is geregeld. CDA-minister Karin van Gennip van Sociale Zaken speelde even met de gedachte om dat Belgische model te kopiëren. In het najaar liet ze echter weten dat ze daarvan afziet.

De Belgische wet maakt net als de Nederlandse onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen, met de gezagsverhouding als belangrijkste element. Maar in zeven sectoren met een groter risico op onderbetaling en uitbuiting — bouw, bewaking, vervoer, schoonmaak, landbouw, tuinbouw en nu dus ook de platformen — ligt de lat hoger. Werkenden gelden als werknemer, tenzij uit een aantal specifieke kenmerken — zoals het lopen van financieel risico of prestatiegebonden beloning — blijkt dat het ondernemers zijn.

Voor de platformsector zijn de criteria nog specifieker. Wie drie van in totaal acht vakjes kan aanvinken, heeft recht op een arbeidsovereenkomst. Vijf daarvan komen rechtstreeks uit de Europese ontwerprichtlijn. De nieuwe wet moet als kapstok fungeren, maar Deliveroo en Uber Eats zijn alvast van mening dat de nieuwe wet niet op hen van toepassing is. Maaltijdbezorgers hebben een speciaal statuut in België. Ze betalen geen sociale premies, maar bouwen ook geen voordelen op.

• België gaat harder optreden tegen uitbuiting en omzeiling van sociale wetgeving door platformen. Foto FNV.