Bij ‘piepend en krakend’ NS vallen tientallen treinen uit door een tekort van zo’n 500 machinisten en conducteurs. In totaal wachten bij het spoorbedrijf 1.100 vacatures op invulling. Vaak gaat het om machinisten of conducteurs. Daar bovenop komt dat de reizigersaantallen blijven tegenvallen, vergelekn met de periode voor corona. Het spoorbedrijf trekt met dit dramatische plaatje naar Den Haag voor extra financiële steun.

Elke dag meldt NS – dat merkt elke regelmatige reiziger – wel treinuitval op een of meerder lijnen. Er rijden minder IC’s en stoptreinen in een van tijd tot tijd versoberde dienstregeling. Dat is het gevolg van een schrijnend personeelstekort. Daar komt op het laatste moment vaak nog treinuitval bij door ziektegevallen  en andere roosterproblemen. NS kampt met een relatief hoog ziekteverzuim.

“Het piept en het kraakt bij de NS”, constateert Freek Bos van reizigersorganisatie Rover in het FD. “Er is momenteel heel veel uitval.” Daarnaast worden treinen soms verkort zodat er maar één conducteur op de trein hoeft in plaats van twee. Ook zo’n korte trein geeft reizigers het gevoel dat er minder capaciteit beschikbaar is.

De NS, die op zoek is naar een vervanger voor Marjan Rintel die deze week ceo wordt van KLM, geeft aan dat er al langer problemen zijn om de dienstregeling sluitend te krijgen. Op sommige trajecten is het aantal IC’s structureel met twee per uur verminderd, op andere trajecten rijden minder stoptreinen. Op dagbasis wordt gekeken of er verder moet worden afgeschaald.

Werving van nieuwe medewerkers is lastig op de krappe arbeidsmarkt. Momenteel probeert NS – via NS’ers die nog in dienst zijn – bijvoorbeeld gepensioneerden te bewegen terug te keren en zo de 1.100 vacatures in te vullen. “We hebben 500 opleidingsplekken beschikbaar en zijn druk aan het werven. Er zijn gelukkig meer aanmeldingen dan anders’, zegt een NS-woordvoerder. De vakbond heeft een andere kijk op de personeelsproblemen bij NS: “NS stuurt al jaren op krapte”, zegt bestuurder Henri Janssen van FNV Spoor in het FD. “De reservecapaciteit die het spoorbedrijf altijd had, is tot een minimum teruggebracht. Het tekent het rendementsdenken bij de onderneming.” Janssen stelt dat door de werkdruk het ziekteverzuim is opgelopen tot 12%.

Twee jaar geleden zette de NS-directie nog een reorganisatie in gang om het aantal werknemers met 2.300 te verminderen. De operatie zou vier jaar duren en €1,4 mrd aan kostenbesparingen opleveren. NS had op dat moment 20.000 mensen in vaste dienst. Terwijl deze operatie nog loopt, heeft de spoorvervoerder een recordaantal van 1.100 vacatures. Was die reorganisatie wel verstandig? De NS vindt van wel. Het gaat deels om een krimp die samenhangt met de hoge leeftijd van veel werknemers. “Bij die reorganisatie hebben we ook een werkgarantie afgegeven”, zegt de NS-woordvoerder. Honderden medewerkers werd aangeboden van functie te veranderen. Het ging met name om functies in de ondersteuning zoals servicemedewerkers op stations.

Tegelijk verkeert NS in zwaar weer. De nettoschuldpositie is met €1 mrd toegenomen. Donderdag gaat het railbedrijf een beroep doen op de Tweede Kamer om de generieke steunverlening aan de ov-sector te verlengen. De huidige steunregeling die NS honderden miljoenen per jaar oplevert, loopt eind dit jaar af.

Ook vraagt NS de overheid om rekening te houden met lagere reizigersaantallen. Op dit moment zitten er vooral minder zakelijke reizigers en abonnementshouders in de trein en dat zijn juist de groepen die het meeste bijdragen aan het resultaat.

Dat betekent dat de gebruikersvergoeding die NS jaarlijks betaalt voor het gebruik van het zogeheten hoofdrailnet, omlaag moet. Ook een btw-heffing op tickets kan wat NS betreft beter worden afgeschaft.

Wel denkt NS dit jaar – dankzij de genereuze overheidssteun – break-even te draaien. Alleen zijn de reizigersaantallen met 80% van het voor-coronaniveau, nog lang niet terug op het oude niveau. Pas in 2025 of 2026 denkt het spoorbedrijf het niveau van voor corona te hebben bereikt.

• Bij ‘piepend en krakend’ NS blijven treinen uitvallen door personeelstekort: 1.100 vacatures staan open. De wervingscampagne loopt. Foto NS.