Ondanks de ‘verbeterstraat’ blijven de bussen met problemen kampen. Op 20 december 2021 sprak RTV Oost met diverse Keolis-chauffeurs die op elektrische bussen reden, die inmiddels bijna een jaar in bedrijf zijn. “Er gaat geen dag voorbij zonder dat een bus iets mankeert. Door het trekken en trillen van het stuur heb ik bovendien lichamelijke klachten,” zegt een chauffeur. “Deze week had ik tweemaal een bus waarbij ineens de voorste deur niet meer open wilde. Vorige week kwamen weer bussen binnen zonder voldoende batterijpercentage om een rit uit te rijden. Er is veel, zeer veel rituitval.” Een tweede chauffeur vat de klachten het beste samen: “Iedereen doet zijn stinkende best, maar dit is zulk slecht materieel.”

“De mensen zijn het zat. Er zijn collega’s die als gevolg van de problemen met de bussen met lichamelijke klachten thuis zitten. Dat kan echt niet,” zei Dirk Groenveld, voorzitter van de Keolis OR tegen de regionale zender. Op 10 januari 2022 meldt RTV Oost dat Keolis de chauffeurs thermokleding aanbiedt om de kou te bestrijden: de problemen met de busverwarming blijven aanhouden, er zit niets anders op. Omdat het ov-bedrijf boze reacties van chauffeurs verwacht, schrijft Keolis een prijsvraag uit. Met een ‘ludieke kreet’ kunnen chauffeurs een cadeaubon van vijftig euro winnen. Reactie van een chauffeur: “Dit slaat helemaal nergens meer op.”

Het aanhoudende slechte nieuws is voor Overijssel, Gelderland en Flevoland reden om druk op de ketel te zetten: Keolis krijgt tot eind maart 2022 om de mankementen aan de chauffeurscabine en de klimaatbeheersing op te lossen. Lukt dat niet, dan volgt een boete van 5.000 euro per bus. Op 1 maart komen 119 bussen niet door een keuring van instituut TÜV. Op 13 juli leggen de provincies Keolis een boete op van 595 duizend euro. Volgens een goed ingevoerde interne bron is Keolis – ondanks de side letter – bezig de volledige schade op BYD te verhalen.

Tegenover Follow the Money houdt BYD vol dat de problemen het gevolg zijn van de veel te korte testtijd die het bedrijf van Keolis kreeg. “Het is altijd het beleid van BYD om e-bussen uitgebreid onder de ware operationele omstandigheden te testen voordat ze worden geleverd,” meldt een woordvoerder. Een tweede probleem was de eis van Keolis om alle bussen in een keer te leveren: “Dat maakte het ons onmogelijk om aanpassingen aan de bussen te doen voordat ze de dienstregeling ingingen.”

Dat niet alle bussen gelijk zijn bedraad, komt volgens BYD doordat ze in verschillende fabrieken zijn gemaakt. “Ook zijn we constant bezig om onze bussen te ontwikkelen en te verbeteren om zo onze klanten de modernste technologie te leveren.”

Dat BYD-bussen na oplevering nogal wat gebreken vertonen, had Keolis kunnen weten. In mei 2018 publiceerde de Los Angeles Times een groot onderzoek naar de elektrische BYD-bussen, die toen al negen jaar in Zuid-Californië reden. Ze bleken plotseling heuvelop stil te vallen, moesten vaker in revisie dan dieselbussen en bleken op hun accu minder ver te rijden dan BYD had voorgespiegeld. Het resultaat: veel rituitval en passagiers die van een gestrande bus moesten overstappen in een werkende bus.

In 2016 bestelde de Amerikaanse stad Albuquerque achttien elektrische stadsbussen bij BYD. Al snel kwamen grote problemen aan het licht: ook hier bleek de accu minder krachtig dan beloofd, sprongen deuren tijdens het rijden spontaan open, werkten remmen slecht, bleek de bedrading niet in orde (soms lagen draden gewoon bloot) en raakte de accu snel oververhit. Tot overmaat van ramp bleken sommige bussen helemaal niet oplaadbaar. Na enkele maanden trok het stadsbestuur de stekker uit het project en daagde BYD voor de rechter.

En hoe staat het inmiddels met de ‘blunderbussen’? In augustus 2020 besloten Overijssel, Gelderland en Flevoland om Keolis de concessie te ontnemen, vanwege de geheime afspraken met BYD. Er werd een nieuwe aanbesteding opgezet, die gewonnen is door EBS, eigendom van het Israëlische bedrijf Egged Holding. EBS is verplicht om de elektrische bussen van Keolis – eigendom van de drie provincies – over te nemen. Ook Qbuzz was in de race voor die concessie, maar verloor. Eind mei werd bekend dat Qbuzz de gunning in EBS aanvecht. In een intern document, dat in handen is van De Stentor , zegt Qbuzz-bestuurder Annemarie Zuidberg-Tabak: ‘Het enorme verschil waarmee EBS heeft gewonnen verbaasde ons.’

• Uiteindelijk geen gelukkig huwelijk: BYD en Keolis. Foto BYD.