Niet alleen de uitgebreide renovatie van het Nederlandse spoor die op verschillende plaatsen tegelijk door ProRail wordt uitgevoerd is een probleem dat aldus de topman van ProRail John Voppen en NS-CEO Wouter Koolmees “tot een voor de reizigers pittige herfst” zal leiden met veel treinuitval en vertragingen. Vooral de problemen op het HSL-traject met de dagelijkse vertragingen als gevolg van constructiefouten bij de aanleg zijn momenteel het grootste pijnpunt. Hier moet bij negen viaducten tenminste twee jaar lang funderingswerk worden verricht. Tijdens dit herstel zal de HSL enkele weken niet gebruikt kunnen worden. 

Het voorstel van NS om het treinkaartje in 2025 fors duurder te maken, zorgt bij reizigers voor woede. Binnenkort moet het kabinet besluiten om van die gewenste prijsverhoging een deel bij te passen en de pijn voor reizigers te verzachten. Deze thema’s kwamen gisteren aan de orde op een persconferentie van ProRail en NS, over de situatie op het Nederlandse spoor, de lage scores op punctualiteit en de wens van spoorbeheerder ProRail om met het vele onderhoud tot blijvende verbeteringen te komen.  

NS-directeur Koolmees bevestigde dat de problemen met de HSL voorlopig niet zijn opgelost. De roep van reizigers om de HSL-toeslag te schrappen omdat de trein in de praktijk geen hoge snelheid maakt, wuifde de NS gemakshalve weer weg. Een prijsverlaging zou de treinen nog voller maken dan nu, aldus de spoorvervoerder. “Bovendien is de toeslag terecht, omdat de HSL nog steeds sneller is op het traject Amsterdam-Breda dan een gewone trein en we hebben ons te houden aan contracten,” aldus Koolmees, die sowieso “een pittig najaar” verwacht voor de spoorreizigers in Nederland. “Er is minder ruimte om tegenvallers op te vangen.”  

Behalve problemen met de HSL zal er veel onderhoud aan het spoor nodig zijn bij Amsterdam, Tilburg en Rotterdam, en in Duitsland begint de aanleg van het zogeheten derde spoor voor vrachttreinen uit Nederland. De werkzaamheden in Duitsland duren tachtig weken en hebben tot gevolg dat vrachttreinen richting Duitsland veel vaker over Brabant rijden. “Daarmee komen ze over spoor dat voor passagierstreinen bestemd is” en is de kans op vertragingen groot.  

Koolmees ging gisteren ook in op de aanzienlijke commotie die ontstond na de aankondiging eerder deze zomer dat het verlieslatende spoorbedrijf de tarieven in 2025 met bijna 9% plus inflatie – dus waarschijnlijk rond de 11% – zal verhogen. De NS kreeg veel kritiek vanuit de politiek en van reizigersorganisaties die stellen dat de tarieven wel fors stijgen, maar de prestaties van NS steeds meer achterblijven. NS verdedigt zich steeds door te stellen dat een financiële bijdrage van de overheid in 2025 wegvalt en dat het geen andere keuze heeft dan het treinkaartje duurder te maken. Overigens voorziet het spoorbedrijf nog jaren van verliezen. 

“Die boodschap van vertragingen en een prijsverhoging ligt mij zwaar op de maag”, zei Koolmees tijdens de persconferentie. “We zijn nog in gesprek met de staatssecretaris over een oplossing. Op 1 november moeten wij als bedrijf de tarieven voor 2025 vaststellen.” Koolmees hoopt dat Den Haag met een oplossing komt.  

Wel zitten, aldus NS, de reizigersaantallen weer wat in de lift. Na de coronapandemie zakte het aantal treinreizigers sterk (van 80% naar 90% van de reizgersaantallen van 2019) maar steeg inmiddels naar 95%. De toeloop zorgt voor nog meer drukte in de spitstreinen op dinsdag en donderdag, twee dagen dat veel mensen op kantoor werken. Op vrijdag is het erg rustig in de trein. 

• Nog zeker twee jaar vertragingen op Hogesnelheidslijn (HSL); onduidelijkheid over forse verhoging treinkaartjes. Foto NS.