Na een inschrijftraject won het plan van Qbuzz de Friese busconcessie, die eind dit jaar start, maar mede-inschrijver Arriva bestreed gisteren in een hoorzitting van de commissie van bezwaar- en beroepschriften van de provincie Fryslân het oordeel van het provinciebestuur. Zelfs Qbuzz tekende om strategische redenen bezwaar aan tegen de eigen winst: het oordeel zou op sommige opunten niet goed genoeg uitgevallen zijn. De bedrijven vlogen elkaar in de haren, maar reiziger en buschauffeur blijven, aldus Omrop Fryslân, buiten beeld.  

Arriva heeft uiteindelijk bezwaar ingediend: het bedrijf, dat ook het provinciale treinvervoer verzorgt, verliest een grote concessie en wil er alles aan doen om dat besluit nog om te draaien. Volgens ingewijden doet het verlies van Fryslân flink pijn bij de vervoerder. Het Arriva-hoofdkantoor staat immers in Heerenveen. En een groot deel van de organisatie, inclusief baas Anne Hettinga, heeft Friese roots.  

Maar de hoorzitting waar de bezwaren besproken worden, vervalt al snel in een ‘welles-nietes’-discussie. Arriva vindt dat het proces niet goed is gegaan, de provincie en Qbuzz vinden van wel. Arriva denkt dat Qbuzz z’n plannen – meer ritten en en verbindingen – niet kan waarmaken, omdat het bedrijf niet voldoende chauffeurs zou kunnen vinden. Qbuzz vindt van wel en zegt dat Arriva hetzelfde probleem heeft. Enzovoort.  

Het is geklaag dat FNV-regiobestuurder Edwin Kuiper al vaker heeft gehoord, vertelt hij Omrop Fryslân. Hij voert gesprekken met de vervoerders uit naam van de buschauffeurs. “Het gaat heel veel over procedures en juridische zaken. Maar de woorden ‘reiziger’ en ‘buschauffeur’ hoor je eigenlijk niet. En daar gaat het om.” Toch is Kuiper wel verbaasd over hoe de meningsverschillen bij de bezwaarcommissie naar voren komen. 

“Het gaat hier wel hard tegen hard. Ik heb het gevoel dat de partijen er alles aan gelegen is om elkaar zwart te maken en de concessie binnen te halen.” En dat is niet goed voor de reiziger en de buschauffeurs, zegt Kuiper. “Wij willen als vakbonden graag met de nieuwe vervoerder om tafel om de nieuwe arbeidsvoorwaarden te bespreken. Voor reizigers is het belangrijk dat alles startklaar wordt gemaakt voor het startpunt in december. Hoe sneller de vervoerder de dienstregeling op kan zetten, hoe beter.” 

Kuiper wil graag dat de buschauffeurs duidelijkheid krijgen. “Je gaat ervan uit dat ze gaan zorgen voor een soepele overgang van de buschauffeurs”, zegt hij twijfelend. “Ik heb net het traject gehad in Twente, daar ging de overgang van de concessie ook stroef. Ik hoop dat dat niet gebeurt in Fryslân.” 

Maar deze bijeenkomst belooft niet veel goeds, ziet de vakbondsbestuurder. “Nee, nee, nee. We zaten hier met een aantal mensen in de zaal en hebben elkaar regelmatig aangekeken. ‘Wat gebeurt hier allemaal?’ Daar krijg je wel een beetje twijfel van. Laten we hopen dat het snel afgetikt wordt.” 

Waarschijnlijk ligt er begin juni een advies van de bezwaarcommissie, waar het provinciebestuur dan weer een besluit over neemt. Met een beetje tegenslag ligt er pas tegen juli dus een definitief besluit. Terwijl al in oktober bekend is gemaakt dat Qbuzz de vervoerder wordt. 

Er moet snel iets gebeuren, vindt ook Willem Albert Roos van reizigersorganisatie ROCOV Fryslân. “Ze moeten nieuwe bussen hebben, de nieuwe dienstregeling opstellen en genoeg chauffeurs aannemen. Als je dat niet tijdig hebt, wordt de reiziger daar de dupe van. Maar ze moeten ook met ons adviestrajecten in gaan. De tijdsdruk is hoog.” 

Qbuzz – dat ook in Groningen en Drenthe actief is – heeft voor 40 miljoen euro aan bussen besteld – een deel daarvan bij Van Hool. En de organisatie zegt al een eind op weg te zijn met het aantrekken van genoeg chauffeurs. Maar ROCOV is nog niet in gesprek met de vervoerder. “Wij willen weten hoe ze het gaan doen en wat voor ons de plussen en de minnen zijn”, zegt Roos. Want op dit moment is er over de plannen niet veel duidelijkheid. De plannen zijn nog geheim, omdat het proces nog niet klaar is. 

“Inhoudelijk weten we nu nog niks”, zegt Roos. “Bij de gunning is gezegd dat Qbuzz meer biedt dan wat er nu rijdt. Als ze dat waarmaken, is dat goed voor de reiziger. We willen zien hoe ze dat doen.” Het lijkt er in ieder geval op dat Qbuzz de concessie wel zal houden. En dat maakt met name voor Arriva de druiven zuur. Bij het inleveren van de plannen is de vervoerder namelijk één A4’tje vergeten. Cruciaal, zegt de vervoerder. Anders was de beoordeling beter geweest. Maar de beoordelingscommissie van de provincie is er duidelijk over: te laat is te laat. “Maar juist op deze pagina stonden belangrijke ‘winners’,” zei advocate Claire Lombert namens Arriva tijdens de hoorzitting. Een hoorzitting waarbij Qbuzz, de winnaar van de busconcessie, hard uitviel naar Arriva. 

Arriva verklaarde dat het pas na de gunning medio oktober geattendeerd was op de blanco pagina. Het  neemt het de provinciale beoordelingscommissie kwalijk dat het niet eerder bij hem aan de bel heeft getrokken. Advocaat Gijs Verberne stelde namens de provincie Fryslân dat dit niet is toegestaan. ,,We mogen dit om mededinging technische redenen niet doen. Wat dan die ‘winners’ waren van Arriva, werd tijdens het openbare gedeelte van de hoorzitting niet duidelijk. 

• Qbuzz en Arriva vechten over Fries busvervoer, maar ‘reizigers en chauffeurs blijven buiten beeld’, aldus FNV; Lege bladzijde nekt Arriva-bod. Redactiefoto.