Na het spoordebat van afgelopen dinsdagavond moet NS zijn huiswerk over de spitsheffing overdoen. Maar het kabinet weigert halsstarrig de heffing definitief van tafel te halen. Uiteindelijk krijgt de Tweede Kamer – waarschijnlijk pas in 2026 (daarvoor wordt de heffing zeker niet ingevoerd) – het laatste woord. Dat beloofde althans demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen van IenW. Er komt ook een onderzoek naar een klimaatticket – wellicht naar Oostenrijks of Duits model (Deutschlandticket) – om reizigers in de daluren goedkoop te laten reizen. In Oostenrijk kunnen reizigers bijvoorbeeld voor een goedkoop jaar-klimaatticket kiezen.  

Van tevoren was al bekend dat het plan voor een spitsheffing van NS van maximaal € 2,50 in de spitsuren op brede kritiek kon rekenen, zeker met de verkiezingen in aantocht. Maar staatssecretaris Heijnen weigert halsstarrig de stekker definitief uit de nieuwe concessie te halen. Over die concessie was er overigens Kamerbreed ontevredenheid . De spitsheffing is misschien het heetste en meest prominente politieke en publieke hangijzer, maar er heerst bij de Tweede Kamer veel meer onvrede over de aantrekkelijke voorwaarden waaronder NS tot 2034 op het 5.000 kilometer lange binnenlandse spoor mag blijven rijden. Het gevoel is dat NS-chef Wouter Koolmees wel erg goed heeft onderhandeld met het kabinet en dat dit zich wel erg toegeeflijk heeft getoond naar NS. Met name concurrenten als Arriva zijn niet te spreken over de zachte voorwaarden waaronder NS de concessie onderhands door het kabinet wordt toegeschoven.   

Heijnen stelt dat de NS komende jaren middelen in handen moet krijgen om minder reizigers in de superdrukke spits te laten rijden. Verschil in tarieven gedurende de dag of de week – ‘tariefdifferentiatie’ aldus NS-chef Koolmees – is daarvoor een geschikt middel. “Het is op sommige piekmomenten zo druk in de trein dat niets doen een onaantrekkelijk perspectief is,” klinkt het refrein uit Utrecht en Den Haag unisono. 

Tegelijk accepteert Heijnen de wens van de overgrote meerderheid van de Kamer. Daarom laat ze NS een nieuw plan ontwikkelen waarin de kritiek uit de Kamer wordt meegenomen. Daarin moet een goede oplossing worden gevonden voor alle beroepsgroepen die de spits eenvoudigweg niet kunnen mijden. Een externe partij gaat onderzoek doen naar de tariefdifferentiatie, zo belooft Heijnen. Niet alle partijen hebben evenveel vertrouwen in de toezeggingen van het demissionaire kabinet.  

• Spitsheffing op de lange baan (tenminste tot 2026), na druk van de Kamer, maar niet definitief van tafel volgens het kabinet. Foto Tweede Kamer.