De ‘Uber Files’ beslaan een periode waarin Uber van een moedige startup naar een wereldwijde kolos ging. De ‘Files’ zijn een schat aan documenten die naar de Britse krant The Guardian zijn gelekt, en werpen licht op de activiteiten van het bedrijf op het hoogtepunt van zijn wereldwijde opkomst. Uber heeft wetten overtreden, de politie en vergunningverleners op een dwaalspoor  gezet en in het geheim gelobbyd bij regeringen.

De ‘Uber Files’ zijn een wereldwijd onderzoek naar een schat aan 124.000 vertrouwelijke documenten van het technologiebedrijf Uber. De gegevens laten zien hoe Uber de wet heeft overtreden, de politie heeft misleid, geweld tegen chauffeurs heeft uitgebuit en in het geheim heeft gelobbyd bij regeringen over de hele wereld.

Het lek bestaat uit e-mails, iMessages en WhatsApp-uitwisselingen tussen de hoogste leidinggevenden van de Silicon Valley-gigant, evenals memo’s, presentaties, notitieboekjes, briefingpapieren en facturen. De dossiers beslaan maar liefst 40 landen en gaan over de periode 2013 tot 2017, de periode waarin Uber van een moedige start-up naar een wereldwijde kolos ging, zich bruut een weg baande naar steden over de hele wereld zonder rekening te houden met de bestaande taxiregelgeving.

Om een ​​wereldwijd onderzoek mogelijk te maken, deelde The Guardian de gegevens met 180 journalisten bij meer dan 40 mediaorganisaties via het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ). En wat ontdekten ze? De cache van meer dan 124.000 interne Uber-bestanden legt de ethisch twijfelachtige praktijken bloot waarmee het bedrijf zich een weg baande naar nieuwe markten, vaak waar bestaande wet- of regelgeving zijn activiteiten illegaal maakten, voordat het agressief lobbyde om diezelfde wet- of regelgeving te wijzigen in Uber-vriendelijke wetgeving.

Een aantal opmerkelijke bevindingen: als minister van Economische Zaken deed Emmanuel Macron buitengewoon veel moeite om Uber en zijn campagne om de Franse taxisector open te breken, te ondersteunen, en vertelde het bedrijf zelfs dat hij een “deal” had gesloten met zijn tegenstanders in het Franse kabinet.

Bij invallen in Uber-vestigingen moesten de computers zo snel mogelijk op zwart. Senior executives bij Uber hebben regelmatig het gebruik van een ‘kill-switch’ bevolen om te voorkomen dat politie en regelgevers toegang kregen tot gevoelige gegevens tijdens invallen in Uber-kantoren in ten minste zes landen. Door toepassing van deze ‘kill-switch’ gingen de beeldschermen in de betreffende vestiging – bijvoorbeeld in Amsterdam – op zwart en kon de politie niet (meteen) bij de Uber-gegevens.

Twee van Barack Obama’s meest senior campagneadviseurs voor de presidentsverkiezingen, David Plouffe en Jim Messina, bespraken het helpen van Uber om toegang te krijgen tot leiders, functionarissen en diplomaten. En de voormalig vicevoorzitter van de Europese Commissie, Neelie Kroes, hielp Uber enthousiast in het geheim bij het lobbyen bij een reeks Nederlandse toppolitici, waaronder de premier, Mark Rutte. Haar relatie met het bedrijf was zo gevoelig dat Uber’s Europese toplobbyist waarschuwde dat het “zeer vertrouwelijk was en niet buiten deze groep mocht worden besproken”.

Waarom is de periode van het lek van belang? De periode van vijf jaar die door de gegevens wordt gedekt, besloeg een cruciale periode voor de expansie van Uber. Toen de app in 2010 voor het eerst publiekelijk werd gelanceerd in San Francisco, konden Uber-klanten alleen gereguleerde huurauto’s of taxi’s bestellen. De introductie in het jaar daarop van UberX, waarmee chauffeurs passagiers in hun eigen auto konden ophalen (later UberPop in Europa), won snel aan populariteit en begin 2013 was de service actief op meer dan 30 locaties, voornamelijk in de VS.

Het was rond dit punt dat Uber snel naar het buitenland wilde uitbreiden. De periode die door de gelekte gegevens werd bestreken, werd gekenmerkt door een waanzinnige groei, aangezien Uber zijn recordinvesteringen in durfkapitaal gebruikte om ritten in steden over de hele wereld te subsidiëren. In juni 2017, toen de controversiële mede-oprichter Travis Kalanick ontslag nam als CEO, was Uber actief op meer dan 600 locaties.

De vervanger van Kalanick, Dara Khosrowshahi, wilde de aandeelhouders bewijzen dat het bedrijf winstgevende groei kon realiseren. Vijf jaar later biedt Uber – nu gewaardeerd op $ 45 miljard – on-demand vervoer in meer dan 10.000 steden, maar maakt het nog steeds geen reële winst, behalve via boekhoudkundige trucjes.

• Wat zijn de ‘Uber Files’? Een gedetailleerde gids voor de meedogenloze expansietactieken van Uber.