Sinds Qbuzz dinsdag verrassend de aanbesteding van het Friese busvervoer (2024-2035) won en Arriva even verrassend zijn verlies moest toegeven, zijn de speculaties over de winst van Qbuzz – niet alleen in de media – niet van de lucht. Verwacht werd dat Arriva koste wat kost zijn positie zou verdedigen.  

Belangrijk gegeven is alvast dat de dochter van het Italiaanse railbedrijf FS heeft ingezet op het stoppen van de verschraling in het Friese busvervoer, dat gaandeweg met name in de dunner bevolkte gebieden steeds meer is uitgekleed. Even voor de uitkomst van de aanbesteding bekend werd gemaakt, leverden (bus)reizigers een lijvige petitie in die het belang van de bus op het platteland moest onderstrepen. Een belanghebbende zei zelfs dat ze vanwege het afkalvende ov uit Hemelum was verhuisd naar Leeuwarden.  

Elf jaar liet Arriva de bussen rijden in Fryslân, waar het trouwens ook het regionale spoorvervoer verzorgt. Het kende en kent de regionale ov-markt tot in detail en heeft zijn hoofdkantoor trouwens in Heerenveen. Iedereen ging er van uit dat Arriva deze tandem van bus en rail in stand wilde houden, en in de media stelde Arriva ook er alles aan te hebben gedaan, met “een geweldig en maximaal bod. Maar kennelijk is dit onvoldoende gebleken.” Arriva gaat nauwkeurig bekijken op welke punten Qbuzz volgens de provincie beter scoorde alvorens te overwegen in beroep te gaan tegen de gunning aan Qbuzz. 

Voordat Qbuzz de definitieve gunning in zijn zak heeft, wil het bedrijf begrijpelijkerwijs weinig kwijt over wat nu het verschil maakte tussen het bod van Arriva en Qbuzz. Gedeputeerde Matthijs de Vries (CU) lichtte een tipje van de sluier op door in de Friese en Groningse media te zeggen “dat Qbuzz fors meer openbaar vervoer aanbiedt dan nu het geval is.” Hij boegde daar aan toe: “Ten opzichte van dit jaar zal het aantal dienstregelingsuren met maar liefst 20 procent toenemen en ten opzichte van 2019, het jaar voor de corona-uitbraak, met 6 procent. Daarnaast heeft Qbuzz de ambitie om meer reizigers te winnen voor het openbaar vervoer, ook op platteland en in de dorpen. Dat is geweldig! We hopen nu eindelijk de verschraling van het openbaar vervoer te keren.”  

De forse toename van het aantal dienstregelingsuren is inderdaad opmerkelijk. De financiële bijdrage van de provincie verandert immers niet: jaarlijks gemiddeld 40,8 miljoen euro. Volgens commercieel en operationeel directeur Annemarie Zuidberg denkt Qbuzz veel vervoerswinst te kunnen boeken met het opzetten van efficiëntere buslijnen. Daarbij speelt ook een rol dat het bedrijf al opereert in de provincie en stad Groningen en in de provincie Drenthe, dus grensoverschrijdende inter-provinciale combinaties zijn zeker mogelijk. Zuidberg: “We hebben een analyse gemaakt van de Friese reiziger. Waar komt men vandaan, waar wil men naar toe? Daar hebben we op ingespeeld door het opstellen van kortere en dus goedkopere busroutes. We denken zodoende forenzen uit de auto in de bus te kunnen krijgen.” 

Daarbij gaf ze als voorbeelden lijnen als Dokkum-Holwert, Sneek-Heerenveen en Heerenveen-Groningen (in de avonduren en weekenden). Nadere details wilde ze met het oog op de definitieve gunning en een mogelijk beroep niet prijsgeven.  

Zuidberg gaf ook aan dat voor de Italiaanse FS-dochter Busitalia niet alleen rendement telt. “Nederland loopt voorop met openbaar vervoer wat betreft duurzaamheid, IT-systemen en wet- en regelgeving. Die kennis kan onze Italiaanse moeder ook elders benutten.” 

• Winst voor Qbuzz in Fryslân en verlies voor Arriva leidt tot uitgebreide media-speculatie. Redactiefoto.