“Het concept basismobiliteit wordt basisbereikbaarheid.” Eén zin, vijf woorden. En niemand die ze echt begreep, toen ze in 2014 opdoken in de regeerverklaring van de nieuwe Vlaamse regering Bourgeois. 9 jaar later is duidelijk wat die vijf woorden teweeg hebben gebracht,” schreef TreinTramBus-voorzitter Peter Meukens op 14 juli in een opiniebijdrage in De Standaard. Wij publiceren zijn scherpe analyse opnieuw.  

Sinds 1 juli is fase 1 van de basisbereikbaarheid een feit. Een succes is het niet echt. Niet dat er niets aan het Vlaamse stads- en streekvervoer verbetert, maar globaal genomen overheerst een beeld van onzekerheid, weinig ambitie en zelfs chaos. Dat kan ook moeilijk anders, als je ziet hoe deze omwenteling aangepakt is.  

Voormalig mobiliteitsminister Ben Weyts (N-VA) had dan wel bijna 5 jaar nodig om het onvoldragen decreet basisbereikbaarheid op de valreep door het parlement te jagen, hij zette de compleet door mekaar geschudde Vlaamse openbaarvervoerwereld onder een immense en onrealistische tijdsdruk: op welgeteld anderhalf jaar tijd moesten de Vlaamse administratie MOW en de gemeenten voor hetzelfde geld veel beter openbaar vervoer gaan organiseren dan De Lijn. Want die was in ongenade gevallen. Pakte dat even anders uit.  

Midden 2022 gooide huidig mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open VLD) het roer noodgedwongen drastisch om en kondigde ze aan dat het een big bang in schijfjes zou worden. Plotseling moest De Lijn, voordien verguisd en na eindeloze besparingen en een zware interne reorganisatie verzwakt, dan toch de meubelen redden. Maar die was daar niet op voorzien en het oorspronkelijke opzet van de basisbereikbaarheid evenmin. 

Tussen wat minister Peeters aankondigt en wat ze daadwerkelijk realiseert, gaapt een diepe kloof. Vorig jaar richtte de Vlaamse regering een autonome vervoersautoriteit op. Maar die heeft de regering inmiddels alweer afgeschaft. Een gemiste kans, want het openbaarvervoerlandschap dreigt erg te versnipperen, onder meer omdat het vervoer op maat door alle 15 vervoersregio’s apart georganiseerd wordt. Elke kritiek op de basisbereikbaarheid wordt gepareerd met een verwijzing naar vervoer op maat. Dat zou alles moeten oplossen – wat TreinTramBus vooralsnog niet gelooft – maar het is nog steeds niet operationeel. Voor de boeking ervan staat de mobiliteitscentrale – tegenwoordig Hoppincentrale genoemd – in, maar die is nog steeds niet in heel Vlaanderen uitgerold. In 2019 kondigde minister Peeters voor heel Vlaanderen ruim 2000 Hoppinpunten aan. Van deze multimodale overstappunten, een conditio sine qua non voor het gelaagd systeem dat basisbereikbaarheid wil zijn, zijn er … 85 of ca. 4 % gerealiseerd. Een heel zware buis dus! 

• Opinie: ‘Basisbereikbaarheid: bestemming nog lang niet bereikt’. Foto De Lijn.