“Het innovatieminnende Amsterdam is een dankbare kweekvijver voor ‘disruptors’ als Airbnb, Uber, Flick en Gorillas,” schreef Het Parool enkele maanden geleden. “Minder vanzelfsprekend is een stevig én snel antwoord van de stad op de onvermijdelijke negatieve excessen.” Amsterdam beweegt niet mee met die negatieve ontwikkelingen, zoals bij Uber. Inmiddels bereidt de stad zich voor op de volgende disruptor: de drone.

Afgelopen vrijdag verscheen een nieuw onderzoek – het zoveelste in opdracht van de gemeente – over de Amsterdamse taxi- en platformmarkt. Al jaren zoekt de gemeente naarstig naar nieuwe regels voor die markt. Uit het onderzoek blijkt vooral dat taxichauffeurs die voor Uber rijden niet beloond worden voor hun ondernemersrisico. Van de voor Uber zo profijtelijke zzp-constructie, die van hen ‘schijnzelfstandigen’ maakt, worden zij niets beter.

Onderzoeker Joost Poort stelt dat de chauffeur niet mee profiteert van de groeiende taximarkt. “Uber weet efficiency te realiseren: er worden veel meer taxikilometers gemaakt. Een substantieel deel van de extra opbrengsten gaat naar Uber, een substantieel deel naar de klant, door de lagere ritprijs, maar slechts een zeer beperkt deel komt terecht bij de chauffeur,” vertelt hij Het Parool.

De chauffeur wordt niet beloond voor het ondernemersrisico dat hij loopt, zegt de onderzoeker: “Terwijl we onderzoek hebben gedaan naar de cijfers van 2019, het beste jaar ooit voor de taxibranche. Als er dan slechte jaren volgen, raakt dit de chauffeurs direct en hard in hun portemonnee. Dit wijst op een aantal dingen in onze arbeidsmarkt die niet oké zijn.”

De Amsterdamse wethouder verkeer en vervoer Egbert de Vries, wil daarom dat de Arbeidsinspectie strenger gaat optreden. “Hun recente onderzoek over flitsbezorgers gaat grosso modo over dezelfde casussen. Ik hoop dat zij scherper worden als het gaat om schijnzelfstandigheid.”

Dat kan leiden tot hogere prijzen, zegt Poort. “Uber gaat nooit mensen in dienst nemen, dat zit niet in hun model. Ze willen niets met de Nederlandse arbeidswetgeving te maken hebben, vanuit Californië. Als de wetgeving over zelfstandigheid wordt aangedraaid, gaan ze chauffeurs minder uren laten rijden zodat het nog past binnen de regels. Dat betekent dat het aanbod aan chauffeurs afneemt, met name in de luwe uren, waardoor de prijzen van Uberritten zullen stijgen.”

De Vries valt Poort hierin bij: “Ondernemerschap moet lonen en dat doet het niet: de inkomsten van een Uberchauffeur zijn ongeveer gelijk aan die van een chauffeur in loondienst.” Maar de veel lagere prijs van een Uber-ritje heeft ook de markt vergroot. Meer mensen pakken sneller een taxi – met name een Uber. Ook dat zit de wethouder dwars: “Want we proberen zoveel mogelijk actieve mobiliteit te steunen en geen automobiliteit: minder auto’s in de stad, niet méér. Het verdienmodel van Uber is erop gebaseerd zoveel mogelijk omzet te draaien. Er zijn veel nieuwe klanten bijgekomen.”

Volgens het onderzoek groeide Uber inderdaad razendsnel in gebruik tussen januari 2016 en december 2019. In het begin maakten net geen 1.300 chauffeurs in Amsterdam er gebruik van, vier jaar later waren dat er al dik 5.000. Het aantal gereden ritten werd in die periode bijna negen keer zo groot en het totaal aantal afgelegde kilometers vier keer zo groot.

De Amsterdamse wethouder pleit voor meer regulering, zodat de stad grip kan krijgen op hoeveelheid taxi’s op bepaalde plekken, zoals in de binnenstad. “We kunnen als gemeente regels stellen. We gaan naar taxiluwe zones, waarin je als chauffeur alleen maar komt als je er besteld bent om iemand op te halen. Bijvoorbeeld in het Wallengebied. Of je kan denken aan taxihotspots waar je een vastgesteld aantal chauffeurs toelaat.”

Maar De Vries wijst naar de rijksoverheid voor de belangrijkste maatregelen: “Dit onderzoek geeft munitie bij het rijk om te zeggen: er zal meer regulerend moeten worden opgetreden, we moeten naar een vergunningensysteem. De wet die over taxivervoer gaat is 22 jaar oud, die gaat gemoderniseerd worden. Nu is het zaak dat de nieuwe wet goed wordt.”

• Amsterdam worstelt met ‘disruptors’, zoals Uber: iedereen profiteerde van de komst van het taxiplatform, behalve de chauffeurs. Foto Amsterdamtips.