De Spaanse treinbouwer CAF was klaar om te onderhandelen over de levering van nieuwe treinstellen voor de NMBS. Onder politieke druk werd de toewijzing uitgesteld. “Je kan de regels niet plots veranderen aan de finish”, zegt een verbaasde (en boze) CEO Javier Martinez Ojinaga in De Standaard. 

“Ik ben lang discreet geweest”, zegt Ojinaga. Maar de CEO van de Spaanse treinconstructeur CAF wil niet langer zwijgen, nu politici de druk verhogen op de NMBS om niet in zee te gaan met zijn bedrijf voor de levering van nieuwe treinstellen. Eind februari werd CAF door het NMBS-bestuur nog unaniem aangeduid als ‘voorkeursbieder’ om de onderhandelingen op te starten voor een bestelling van minstens 1,7 miljard euro, en mogelijk 3,4 miljard. 

Maar na protest van het Franse Alstom, een procedure bij de Raad van State en de waarschuwing van vakbonden die voor banenverlies in de Alstom-fabrieken van Brugge en Charleroi vrezen, zetten politici de door hen aangestelde NMBS-bestuurders onder druk om de toewijzing alsnog tegen te houden. Op de laatste raad van bestuur kon daardoor geen beslissing worden genomen, en werd die uitgesteld tot ergens midden juli. 

“Het is verrassend wat hier gebeurt”, zegt Ojinaga. “Zo’n verzet heb ik nog nooit meegemaakt. Ook niet in landen als Duitsland en Frankrijk, de thuisbasis van concurrenten Siemens en Alstom, waar we bijvoorbeeld al aan de SNCF hebben geleverd.” 

“Het is niet abnormaal dat in zo’n aanbesteding, waar heel veel geld op het spel staat, de andere partijen zo’n procedure aanspannen. Maar de NMBS is tegemoetgekomen aan de opmerkingen van de Raad van State. Ze heeft een nieuwe evaluatie gemaakt, alles verduidelijkt, en nog een onafhankelijk advies ingewonnen. Daarbij kwamen we opnieuw als beste kandidaat uit de bus. Dat politici nu plots op het einde de spelregels willen veranderen, is ongezien. Meer nog: ze willen nieuwe regels die tegen de Europese rechtsstaat ingaan.” 

“Natuurlijk begrijp ik de bezorgdheid. Maar bij een openbare aanbesteding mag lokale tewerkstelling gewoon geen criterium zijn. Uw minister (van Mobiliteit, Jean-Luc Crucke (Les Engagés), red.) heeft dat ook nog eens duidelijk gezegd. Trouwens, geen enkele van de drie kandidaten (CAF, Siemens en Alstom) heeft in zijn offerte beloofd om hier te produceren. Dat mag gewoon niet.” 

“Kijk, CAF heeft ondertussen 16.000 mensen in dienst. We produceren niet alleen in Spanje, en hebben ook fabrieken in Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Polen, waar duizenden mensen werken. Sinds 2004 groeit ook onze aanwezigheid in België, waar we werken met lokale toeleveranciers, zoals Televic. Als de toewijzing is gebeurd, staan we open voor initiatieven om hier verder te groeien, en kunnen we praten over welke zaken we eventueel in België willen doen. Assemblage? Waarom niet, daar kunnen we over discussiëren. Maar bij een aanbesteding zitten we in een strak wettelijk kader en mag dat geen rol spelen.” 

Alstom kon tot 100 miljoen goedkoper leveren. Waarom viel dan de keuze op CAF? “Prijs is niet het enige criterium in zo’n aanbesteding. Wij scoorden dan weer beter op het vlak van energie-efficiënte, kwaliteit of onderhoud van de treinstellen. Als u naar de stroomfactuur van de NMBS kijkt (zo’n 200 miljoen euro per jaar, red.) , begrijpt u dat zuinigere treinstellen ook een groot verschil in kosten kunnen maken.” 

Wat verwacht u van de beslissing? “We hebben er alle vertrouwen in dat we gewoon bevestigd worden als voorkeursbieder. Die beslissing werd na een rigoureus en transparant proces genomen, en ze is ook in het publieke belang. Dit land heeft nieuwe treinen nodig. Dat zullen reizigers in oude treinstellen ook ondervonden hebben tijdens de jongste hittegolf. Maar treinen die nu worden besteld, rollen pas ten vroegste binnen vijf jaar van de band. Als je de aanbesteding helemaal opnieuw uitschrijft, ben je weer snel vier of vijf jaar verder (de aanbesteding werd al in 2022 uitgeschreven, red.). Dan rest gewoon een puinhoop.” 

• CAF-CEO Ojinaga: “Zo’n verzet als in België heb ik nooit meegemaakt” Foto CAF.