Bus

Van Hool was een Belgisch onafhankelijke constructeur van bussen, touringcars en industriële voertuigen, gevestigd in Koningshooikt. Het bedrijf werd opgericht in 1947. Het overgrote deel van de productie was bestemd voor Europa en Noord-Amerika. Van Hool telde zo’n 4.100 medewerkers wereldwijd, waarvan het grootste deel in de productievestigingen in Koningshooikt (België) en in Skopje (Noord-Macedonië). 

Wat de VDL Groep betreft: de basis van VDL Groep, is ‘kracht door samenwerking’ van verschillend geaarde bedrijven. Het internationale hoofdkwartier van dit industriële familiebedrijf staat in de Brainportregio Eindhoven. Opgericht in 1953, staat sinds 2017 de derde generatie van de familie Van der Leegte aan het roer. VDL Groep is met ongeveer 15.000 medewerkers actief in 19 landen. De groep omvat meer dan 100 werkmaatschappijen, elk met een eigen specialisme, die onderling intensief samenwerken. De activiteiten van deze bedrijven zijn samen te vatten in de ‘vijf werelden van VDL’: Hightech, Mobility, Energy, Infratech en Foodtech. De gecombineerde jaaromzet is in 2023 uitgekomen op 6,354 miljard euro.  

GRW, partnerbedrijf van Schmitz Cargobull, is de toonaangevende fabrikant van tankwagens en koeltrailers in Zuid-Afrika, met export naar Sub-Sahara Afrika, Europa, het Verenigd Koninkrijk, het Midden-Oosten en Australië. GRW is een familiebedrijf dat werd opgericht in 1996, en in 2018 verwierf Schmitz Cargobull een belang van 39% in GRW. GRW produceert jaarlijks 1.200 tankwagens met een personeelsbestand van 630 werknemers. 

Schmitz Cargobull is de toonaangevende fabrikant van trailers voor temperatuurgecontroleerd vrachtvervoer, algemene lading en bulkgoederen in Europa. Schmitz Cargobull werd opgericht in 1892 in Münsterland, Duitsland. Het familiebedrijf produceert jaarlijks ongeveer 60.000 voertuigen met meer dan 6.000 werknemers en genereerde een omzet van ongeveer 2,6 miljard euro in het boekjaar 2022/23. Het internationale productienetwerk omvat momenteel tien fabrieken in Duitsland, Litouwen, Spanje, Engeland, Turkije, Slowakije en Australië.  

• Profielen van Van Hool en z’n overnemers: VDL Groep, Schmitz Cargobull en zijn partner GRW.

Afgelopen donderdag waarschuwden de vakbonden voor ‘zwaar jobverlies’ bij een overname door VDL-Schmitz. VDL zal de Van Hool-fabriek in Noord-Macedonië en het belang in de Amerikaanse busverdeler ABC inlijven, dat toegang geeft tot de bus- en touringcarmarkt in de VS. VDL zal vrijwel zeker geen bussen produceren in Koningshooikt, nu ze een nieuwe fabriek voor e-bussen in Roeselare heeft. Wellicht komt er in Koningshooikt een research- en ontwikkelingsafdeling en willen VDL en Schmitz de fabriek in Koningshooikt moderniseren, wat mogelijk uiteindelijk 1000 arbeidsplaatsen zou kunnen opleveren.  

Wat het verhaal van het Duitse Schmitz Cargobull betreft: het komt in het bezit van de trailerproductie in Koningshooikt. Daarbij is marktleider in trailers Schmitz vooral geïnteresseerd in de productie van tankwagens. “Maar daar werken geen honderden mensen aan. Ik kan me dus voorstellen dat het jobverlies veel hoger zal liggen dan de 1.100 uit het plan-Zwaaneveld’, zegt ACLVB-secretaris Christophe VanAudenhove. 

Niet alleen de productievennootschap Van Hool zal failliet gaan, maar ook het vehikel Immoroc, waarin een deel van het vastgoed is ondergebracht. Immoroc zit in een besloten voorbereiding van het faillissement en zal op hetzelfde moment failliet verklaard worden als Van Hool. Omdat de waarde van alle aandelen dan op nul komt te staan, verliest de familie-Van Hool de greep op beide vehikels. 

De contouren van de overname zijn al duidelijk, maar crisismanager Zwaaneveld, de curatoren, de banken en VDL-Schmitz werken dit weekend verder, zodat ze de werknemers maandag een principe­akkoord kunnen voorstellen. Wanneer het faillissement maandag is aangevraagd bij de ondernemingsrechtbank in Mechelen nemen de curatoren de zaak over om de verkoop uit te voeren. Door het faillissement kunnen de ontslagen werknemers niet rekenen op een opzegvergoeding, maar op maximaal 30.500 euro uit een overheidsfonds. 

De komende weken bekijkt de Vlaamse regering nog hoe ze de overnemers financieel wil ondersteunen. Ze zou bereid zijn garanties op bankleningen te verschaffen via haar waarborgvehikel Gigarant en opleidingssteun te geven voor werknemers van de trailerdivisie. 

• Familie Van Hool verliest grip op productievennootschap en vastgoedvennootschap Immoroc. Illustratie Van Hool.

Tijdens de persconferentie over de resultaten over 2023 op 5 april jl. bevestigde VDL dat het definitief interesse heeft in de Belgische bus- en touringcarbouwer Van Hool. Willem van der Leegte, president-directeur van VDL, bevestigde vrijdag eerdere berichten in de media. VDL verwacht meer vraag naar bussen voor het openbaar vervoer.

Volgens Belgische media zou VDL samen met partner Schmitz Cargobull € 200 miljoen over hebben voor het in financiële nood verkerende Van Hool, dat net als VDL een familiebedrijf is. Van der Leegte wilde echter niet op de inhoud van de gesprekken ingaan. De interesse van de Brabanders in de bus- en touringcarfabrikant uit het Belgische Koningshooikt (Lier) is desalniettemin opvallend. Veel busbouwers in Europa hebben het momenteel financieel lastig en er wordt een concentratieslag verwacht op de Europese bus- en touringcarmarkt.  

Ook de bussendivisie van VDL (VDL Bus & Coach) is verlieslatend en de omzet is afgelopen jaar met 33% gedaald naar € 304 miljoen. De belangrijkste verklaringen hiervoor zijn vertragingen van leveringen door materiaaltekorten voor de nieuw ontwikkelde en in 2023 in productie genomen stadsbus VDL Citea. “Het klopt dat de bussenbouwers met name in Europa het heel lastig hebben”, erkent Van der Leegte. “We krijgen de toeleveringen nog steeds niet op orde. Daarnaast is er een enorme inflatie in de prijs van de onderdelen die we niet door kunnen rekenen aan de klant. Je moet je voorstellen dat je een contract ondertekent met een klant voor de levering van een bepaald aantal bussen tegen een bepaalde prijs. Op het moment dat je die bussen kunt bouwen, zijn de onderdelen alweer duurder geworden.” 

Toch verwacht Van der Leegte dat het aantal bussenbouwers in Europa zal afnemen en Van Hool daarmee een interessante prooi kan zijn voor VDL. “Ik denk dat er in de huidige markt een consolidatie plaats gaat vinden. Een overname kan alleen als je ook synergie kunt creëren. Verder verwacht ik dat de toelevering beter op orde komt, de marktvraag naar bussen blijft groeien en de marktprijs ook zal stijgen.” VDL verwacht dat de omzet van de bussendivisie voor de openbaarvervoersector zal stijgen. Het bedrijf heeft de productie opgeschaald en kan in 2024 extra bussen afleveren. Binnenkort opent VDL de fabriek voor e-bussen in het Vlaamse Roeselare.  

De gecombineerde jaaromzet van VDL is in 2023 uitgekomen op een record van  € 6,4 miljard, een stijging van 10% op jaarbasis. De nettowinst maakte echter een forse duikeling van € 298 miljoen in 2022 naar € 82 miljoen afgelopen jaar. Ondanks de sluiting van VDL Nedcar, waar van de 4500 werknemers nog maar 450 medewerkers in dienst zijn doordat de autoproductie voor BMW is gestopt, is het totaal aantal werknemers bij VDL met slechts 247 mensen gedaald naar 14.973. 

De winstval komt volgens Van der Leegte door de hoge kosten van het sociaal plan bij VDL Nedcar en de situatie bij de bussendivisie. VDL wil desondanks alle zeilen bijzetten om de investeringen op peil te houden. “De organische omzetgroei van 2023 is een bevestiging dat onze forse en jarenlange investeringen in innovatie – € 229 miljoen in panden en bedrijfsmiddelen en € 181 miljoen in onderzoek en ontwikkeling – overduidelijk effect sorteren.” 

Van der Leegte zegt nog steeds in gesprek te zijn met mogelijke nieuwe klanten voor VDL Nedcar. Daarnaast stelt Van der Leegte eventueel bereid te zijn om in Born meer te gaan produceren voor defensie. In Born bij de divisie special vehicles bouwt VDL nu al voertuigen voor onder meer het leger, brandweer en politie. 

Door het wegvallen van de omzet bij Nedcar zullen de inkomsten van VDL over 2024 iets zullen teruglopen. Zonder die autoassemblage verwacht het familieconglomeraat dit jaar een organische omzetgroei van tussen de 5 en 10% te boeken. Ook net nettoresultaat zal weer stijgen, “tot iets onder de €150 miljoen”, verwacht Van der Leegte. 

• VDL bevestigde interesse in Van Hool: “Ik denk dat er in de huidige markt een consolidatie plaats gaat vinden. Een overname kan alleen als je ook synergie kunt creëren,” aldus VDL CEO Willem van der Leegte. Foto VDL Groep.

Als straks een deal uit de bus komt voor een doorstart bij het noodlijdende Van Hool, is die op het conto te schrijven van crisismanager Marc Zwaaneveld (62), aldus De Tiojd, die het Dossier Van Hool de laatste weken van nabij volgde: “Een saneerder die goed ligt bij de vakbonden, een duidelijke leider zonder haantje-de-voorste-trekken, en een keiharde onderhandelaar zonder profileringsdrang. ‘Als hij genoeg tijd had gekregen, had hij het schip van koers kunnen doen veranderen.’” 

“Neem vooral ook foto’s van die mooie bussen daar.” Het is maandag 25 maart en de zon schijnt in een ruime fabriekshal van de Lierse busbouwer Van Hool.  Zwaaneveld (62) maakt zich op om de pers toe te spreken over het lot van het nood­lijdende bedrijf. De Nederlander laat zich niet op stang jagen door de overweldigende media-aandacht voor het dossier. Even wijzen naar een gloednieuwe touringcar en hup, spanning ontmijnd. 

Toch gaat het er ernstig aan toe als hij even later het woord neemt, voor het eerst publiekelijk sinds zijn aanstelling als crisismanager bij Van Hool. “Het herstelplan dat ik heb uitgetekend, kan onmogelijk uit­gevoerd worden”, zegt hij kalm maar vastberaden. “Een erfrechtelijk geschil tussen de familiale aandeelhouders blokkeert alle gesprekken, waardoor het faillissement de enige optie is.” 

Een dikke twee maanden werd Zwaaneveld benoemd als co-CEO, naast de huidige CEO Filip Van Hool. Meteen was duidelijk dat de situatie ernstig was. Zwaaneveld heeft een trackrecord van saneringen bij bedrijven die in ademnood kwamen door een te hoge schuldenberg. Zowel bij de afvalverwerker Van Gansewinkel (intussen Renewi) als de groente- en fruithandelaar Green­yard maakte hij schoon schip door verlieslatende delen af te stoten en jobs te schrappen. 

“Marc is als een arts op de spoedafdeling”, zegt Koen Hoffman, de voorzitter van Greenyard, waar Zwaaneveld tussen 2019 en 2022 succesvol een herstructurering doorvoerde. “Als daar een zwaargewonde patiënt wordt binnengebracht, moeten de dokters zeer rustig blijven en onmiddellijk handelen, hoe erg de situatie er ook uitziet. Het is een gave om dan onder grote druk helder te kunnen blijven redeneren en knopen door te hakken. En die heeft Marc. Hij is geen harteloze herstructureerder, maar hij windt er ook geen doekjes om.” Anderen die met Zwaaneveld samenwerken onderschrijven dat beeld, aldus De Tijd. “Een nuchtere, doodkalme man die snel een analyse kan maken en zegt waar het op staat.” 

• Een dikke twee maanden werd Zwaaneveld benoemd als co-CEO, naast de huidige CEO Filip Van Hool. Meteen was duidelijk dat de situatie ernstig was. Foto Van Hool.