OV

Vanochtend raakten via het CBS de nieuwste (voorlopige) inflatiecijfers bekend: 17,1%. Hiermee lijken niet alleen de energieprijzen en die van de boodschappen de hoogte in te gaan, maar ook die van het ov. RTL Nieuws zei een (mogelijke) verhoging van 7% voor bus, tram- en metrotickets te verwachten en 3% voor die van de NS.

Over de tariefstijging in bus, tram en metro is al overeenstemming bereikt tussen DOVA – dat is een samenwerkingsverband van de 12 provincies, de Vervoerregio Amsterdam, de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en het OV Bureau Groningen Drenthe – en het regionaal overleg consumentenorganisaties. De politieke besluitvorming hierover moet echter nog plaatsvinden.

Voor de tariefstijging zorgen vooral de stijgende loonkosten (+ 3,8%) en in mindere mate de gestegen diesel-, gas- en elektriciteitsprijzen, die respectievelijk met 33%, 79% en 65% omhoog gaan.

De regionale consumentenorganisaties “kunnen instemmen”, maar noemen een tariefsverhoging van 7 procent “fors en daardoor verontrustend”. “Iedere verhoging werkt tegendraads om reizigers na de coronapandemie terug te winnen en nieuwe reizigers aan te trekken”, aldus voorzitter Johan Kruithof van de landelijke overleggroep van de regionale consumentenorganisaties.

Bij NS is de tariefsverhoging beperkter. De spoorwegen bereikten onlangs een akkoord met de vakbonden over een nieuwe, dure cao, maar heeft een langlopend elektriciteitscontract dat pas in 2024 vernieuwd hoeft te worden.

De meest verkochte treinkaartjes mogen door afspraken die gemaakt zijn met de overheid niet duurder worden dan de verwachte inflatie voor 2023 plus een doorbelasting van de gebruiksvergoeding die NS aan ProRail betaalt om over het spoor te mogen rijden. Die stijging lijkt op 3% uit te komen.

Reizigersorganisatie Rover is alvast niet te spreken over een zo’n verhoging. “Die ruim 3 procent zit op een beperkt deel van de kaartjes die NS verkoopt, het zogenoemde beschermde deel”, zegt Freek Bos van Rover. Het gaat daarbij om enkele tweedeklas reizen in het binnenland zonder korting, tweedeklas jaar- en maandtrajectkaarten en het NS-deel van een OV-jaarkaart. “Maar wij zijn erg bezorgd dat de dure cao die NS bereid is af te sluiten doorberekend gaat worden in het niet-beschermde deel, waaronder alle kortingsabonnementen bijvoorbeeld.” Rover wil dat de prijzen helemaal niet omhooggaan, omdat de dienstverlening in 2023 duidelijk minder zal zijn dan die in 2022.”

Dat komt door personeelskrapte, waardoor de NS zich gedwongen zag de dienstregeling te versoberen. “Waarom zou de reiziger meer moeten betalen voor minder?”, vraagt Bos zich hardop af.

Qua inzet van personeel en treinen wordt 2023 een jaar dat volgens Bos te vergelijken is met 2001. “Toen was er veel ziekteverzuim en vielen relatief veel treinen uit. De treinkaartjes werden toen in 2002 0 procent duurder. Dat zou in 2023 ook zo moeten zijn.” In 2022 was nog sprake van een prijsverhoging van 1,8 procent.

• Komt er volgend jaar een fikse verhoging van ov-prijzen? Foto Provincie Utrecht.

Sinds maandag kunnen Bravo-reizigers in Brabant behalve met hun OV-chipkaart, ook in- en uitchecken met een contactloze betaalpas of creditcard – ook op een mobiel. De busdiensten van Bravo worden verzorgd door Arriva en Hermes (Transdev). Om de introductie van OVpay voor alle 2,5 miljoen Brabanders zo overzichtelijk mogelijk te maken, startten beide OV-bedrijven tegelijk met OVpay. 

In steeds meer provincies en regio’s is deze nieuwe betaalvorm beschikbaar.
Doordat de OV-chipkaart een opvolger krijgt en er nieuwe betaalvormen bijkomen, kunnen reizigers straks zelf bepalen hoe zij willen betalen. Deze nieuwe betaalvormen worden door de gezamenlijke ov-bedrijven en Translink landelijk ingevoerd onder de overkoepelende naam OVpay. In- en uitchecken met een betaalpas of creditcard is een van die nieuwe betaalvormen. Dit is in steeds meer regio’s in Nederland mogelijk.

In- en uitchecken met een contactloze betaalpas of creditcard is inmiddels al mogelijk in Lelystad, Gooi en Vechtstreek, Zwolle, Zaanstreek, Haarlem-IJmond, Haaglanden (inclusief Delft), Voorne-Putten & Rozenburg, Amstelland-Meerlanden, Haarlem-IJmond, Groningen-Drenthe, Noord-Holland Noord, Twente en Brabant.

• Ook bij Bravo in Brabant in- en uitchecken met contactloze betaalpas of creditcard mogelijk.

Hoe verder weg van het centrum, hoe vaker gezinnen een auto hebben. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van Brussels statistiekbureau Bisa. Waar in de Vijfhoek maar een kwart van de gezinnen een eigen auto heeft, is dat in de Brusselse rand ruim drie keer zoveel. “Met beter openbaar vervoer kan je het grensverschil verkleinen,” zeggen de onderzoekers. Dat  ‘grenseffect’ met Vlaanderen zijn “de verbindingen tussen Brussel en de rand die niet zo goed zijn als ze zouden kunnen zijn,” zegt Thomas Ermans, mede-auteur van de studie. “Als je die verbetert, kan je het grensverschil verkleinen en misschien ook het gemotoriseerd verkeer in de rand verlagen.”

De gegevens komen van Statbel, dat de inschrijvingen van voertuigen koppelde aan het Rijksregister en fiscale aangiftes. Het gaat telkens om cijfers voor het jaar 2019. Van de bijna zes miljoen ingeschreven auto’s in België waren er toen er net geen half miljoen van Brusselaars. De meerderheid, zo’n 60 procent, zijn privéwagens. De rest staat op naam van een bedrijf, hetzij als dienstwagen, hetzij voor werknemers. Zo is een tiende van alle auto’s in Brussel een salariswagen (leaseauto). Een onderschatting, zegt Bisa, omdat fiscale aangiftes van bedrijfswagens niet altijd volledig zijn. Maar procentueel komt het cijfer wel overeen met het aantal salariswagens in het hele land.

Binnen Brussel zijn de verhoudingen meer uiteenlopend. Naarmate iemand verder van de Grote Markt woont, zal die vaker een eigen auto hebben. Binnen de Vijfhoek heeft maar een kwart van de gezinnen een auto en zijn er amper bedrijfswagens. In de eerste kroon, het gedeelte tussen de Kleine Ring en de Middenring, heeft al zo’n 38 procent van de gezinnen een auto, in de tweede kroon, het gebied tussen de Middenring en de gewestgrens met Vlaanderen, al ruim de helft. Die Middenring bestaat uit grote lanen zoals de Auguste Reyerslaan en Generaal Wahislaan in het oosten, de Churchilllaan in het zuiden en de spoorwegen in het westen. Wie nog verder gaat, tot net over de grens met Vlaanderen, telt gemiddeld zo’n acht op de tien gezinnen met een eigen auto. In sommige buurten van de Brusselse rand is dat zelfs voor 96 procent van de gezinnen zo. Het Bisa spreekt over een echt ‘grenseffect’.

“Dat grenseffect hangt duidelijk samen met het inkomen,” zegt socioloog Thomas Ermans, mede-auteur van de studie in Bruzz. “In de Brusselse rand liggen de inkomens hoger, hebben gezinnen vaak kinderen en zijn er ook veel mensen van boven de 65 jaar met een auto.” In bijna geen enkele Brusselse wijk vind je dezelfde percentages autobezit als in de stadsrand, blijkt uit de analyse.

Terwijl binnen de Vijfhoek maar drie procent van de gezinnen meerdere wagens heeft, is dat net over de grens met Vlaanderen veertig procent. Gezinnen in de Brusselse rand hebben ook vaker bedrijfswagens: ruim een zesde van de gezinnen rijdt ermee rond. Ter vergelijking, in heel België is dat maar een tiende en in Brussel nog minder.

• Half miljoen auto’s in Brussel, maar vooral in de randwijken; “OV kan het grensverschil met Vlaanderen verkleinen.” Foto De Lijn.

De mobiliteitsministers van de Duitse deelstaten zijn het erover eens dat de deelstaten meer geld van de federale overheid moeten krijgen opdat er een landelijk ov-kaartje kan komen.

In een bijzondere zitting van de conferentie van mobiliteitsministers van de deelstaten, spraken ze af hoe het verder moet met de zo vurig gewenste opvolger van het Neun Euro Ticket, dat vanaf 1 juni tot en met augustus veel reizigers naar het (regionale) ov lokte. Er is een werkgroep opgericht die moet werken aan zo’n vervolgticket. Verwacht wordt dat de federale overheid met een nieuw aanbod op hun vraag naar hogere financiering zal inspelen. De bedoeling is dat het kaartje tussen de 49 en 69 euro gaat kosten. Onduidelijk is of ook het bovenregionale ov (IC en ICE) er onderdeel van is.

Er moet snel een brede werkgroep komen, waarin deskundigen op het gebied van collectieve onderhandelingen en mobiliteit zullen worden betrokken. Deze werkgroep moet het kader voor een vervolgticket en de financiering ervan specificeren en een of meer modellen voor een definitieve beslissing presenteren. Tegelijkertijd moet het wettelijk kader voor een landelijke ov-ticket worden ontwikkeld. De resultaten moeten beschikbaar zijn op de volgende conferentie van mobiliteitsministers op 12 oktober. De federale overheid moet – om het vervolgticket mogelijk te maken – dan wel een hoger financieringsbod voor de regionaliseringsgelden neerleggen bij de deelstaten. Daarbij gaat het om het compenseren van de algemene prijsstijgingen sinds 2019, de coronaschade en de energieprijsstijgingen als gevolg van de oorlog in Oekraïne.

Federaal mobiliteitsminister Volker Wissing (FDP) was na afloop van het congres “ervan overtuigd dat we tegen de jaarwisseling een landelijk eenvoudig digitaal te boeken ticket kunnen aanbieden tegen een aantrekkelijke prijs”. Iedereen is het erover eens “dat het vervolgticket een belangrijke stap kan zijn op weg naar een aantrekkelijk aanbod voor het openbaar vervoer”. Daarnaast wordt gewerkt aan een uitbreidings- en moderniseringspact dat het openbaar vervoer aanzienlijk handiger en aantrekkelijker moet maken.

Overigens heeft het Verkehrsverbund Berlin Brandenburg al besloten om van oktober tot en met december een nieuw goedkoop ov-kaartje in te voeren als overbrugging naar het nieuwe landelijke ov-ticket. Het nieuwe maandticket kost € 29 en is geldig in de grote AB-tariefzones in Berlijn. Wie al een abonnement voor de AB-zones heeft, wordt gecompenseerd.

• Nieuw goedkoop landelijk ov-kaartje van 49 of 69 euro in Duitsland? De afspraken over randvoorwaarden zijn gemaakt. Foto Berlin.de.

Net als in België, waar mobiliteitsminister Georges Gilkinet al enkele maanden geleden pleitte voor het schrappen van btw op ov-tickets, pleiten nu reizigersvereniging Rover en brancheorganisatie voor ov-bedrijven OV-NL voor hetzelfde. Door de btw van 9 procent op 0 procent te brengen blijven bus, tram, metro en trein “betaalbaar en aantrekkelijk”, aldus de organisaties. Volgens hen is mobiliteit een fundamentele voorziening en hebben veel mensen het nu “zwaar” door de sterk gestegen prijzen als gevolg van de energiecrisis en de inflatie.

Rover deed in januari 2020 ook al een oproep voor het verlagen van de btw in het openbaar vervoer en beide organisaties doen hun oproep nogmaals gezien de moeilijke tijden waarin veel reizigers verkeren. “Lang niet iedereen is in het bezit van een auto of kan zijn bestemming lopend of met de fiets bereiken. Een grote groep mensen zijn aangewezen op het openbaar vervoer en ook de prijzen van het ov staan onder druk door de hoge inflatie”, stelden OV-NL en Rover.

Het ov is daarnaast een “schoon, duurzaam en inclusief vervoerssysteem”, aldus beide organisaties, en daarmee een “basisvoorwaarde om Nederland in beweging te houden”. Ook is het ov dringend nodig om de klimaat- en bereikbaarheidsdoelen te halen, stellen beide clubs.

Enkele jaren jaren geleden werd de belasting op het ov nog verhoogd van 6 procent naar 9 procent. De organisaties wijzen ook op een nieuwe Europese richtlijn die het mogelijk maakt de btw helemaal af te schaffen voor reizen met de bus, tram, trein en metro.

• Reizigers- en brancheverenigingen: schrap btw op openbaar vervoer. Foto HTM.

Vakbond FNV heeft vrijdag tijdens een manifestatie met honderden buschauffeurs op de Koekamp in Den Haag de werkgevers opgeroepen om “verder te praten over een goede cao”. Dat moet binnen vijf weken gebeuren, anders volgt een driedaagse staking in het streekvervoer.

Dat zei FNV-bestuurder Marijn van der Gaag op die manifestatie. De bijeenkomst werd gehouden op de dag dat op initiatief van de FNV een landelijke staking in het streekvervoer werd gehouden. De bond pleit onder meer voor hogere lonen, meer personeel en vermindering van de werkdruk.

Van der Gaag constateerde dat de animo om te staken groot is. Hij wees erop dat in het streekvervoer ongeveer 13.000 mensen werken, van wie er maar liefst 6.000 lid van de FNV zijn.

FNV-voorzitter Tuur Elzinga zei dat de bond doorgaat met acties tot er een goede cao ligt. In zijn toespraak richtte hij zich ook tot de werkgevers en politici. “De aanbestedingen – waar de overheid verantwoordelijk voor is – maken dat werknemers al jaren aan het kortste eind trekken. Winstgevendheid staat voorop, niet meer de kwaliteit. De concurrentie is hoog, vervoersbedrijven bieden zich te goedkoop aan en de medewerker betaalt de prijs. Een pervers systeem.”

Volgens Van der Gaag werd vrijdag vanwege de staking zo’n 70 procent van de dienstregelingen in het streekvervoer niet gereden. Fred Kagie, voorzitter van de Vereniging Werkgevers Openbaar Vervoer (VWOV), weersprak dat. Volgens hem werd 20 tot 30 procent van de ritten niet uitgevoerd.

• FNV dreigt met nieuwe acties in het streekvervoer als “werkgevers niet verder willen praten over een goede cao”. Foto FNV.

Het Londense ov-bedrijf (Transport for London – TfL) zegt voor de staatsbegrafenis van koningin Elizabeth II morgen, maandag, zo’n een miljoen bezoekers te verwachten. “We zijn voorbereid op een van de drukste dagen die TfL ooit heeft meegemaakt,” zei TfL-baas Andy Byford. “Het is moeilijk om precies te zeggen hoeveel mensen er extra zullen reizen, maar we verwachten een potentieel van een miljoen mensen.”

Ook voorzitter Peter Hendy van de Britse spoorbeheerder Network Rail waarschuwt voor ‘extreem drukke’ treinen. “Dit is de grootste inzet van het ov sinds de Olympisch en Paralympische Spelen van 2012 in Londen. We werken nauw samen met alle treinoperators.” Vorige week besloten de Britse spoorbonden om de nog geplande stakingen gezien de bijzondere omstandigheden voorlopig op te schorten. 

Er worden morgen ongeveer 250 extra treinen ingezet, waaronder enkele nachttreinen. Alle geplande werkzaamheden in heel Engeland waarvoor snelwegen zouden moeten worden afgesloten, zijn opgeschort om het risico op files te verminderen.

De Londense taxi’s rijden – hoewel het morgen een Bank Holiday (een officiële vrije dag) is – voor het normale taxitarief en niet voor het hogere taxitarief voor feestdagen. Dat hebben de samenwerkende taxiorganisaties in overleg met Transport for London besloten.

• Londens ov-bedrijf TfL verwacht morgen maar liefst 1 miljoen bezoekers voor staatsbegrafenis Queen Elizabeth II. Foto London.gov.uk.