Taxi

Uber en Ola-Cabs moeten de taxichauffeurs die gebruik maken van de Uber Driver/Ola Driver app meer informatie verstrekken over de totstandkoming van belangrijke besluiten jegens hen. Dat heeft het gerechtshof Amsterdam vandaag in hoger beroep beslist in een zaak die Londense taxichauffeurs en een Portugese collega aanspanden tegen de platformexploitanten, aldus Rechtspraak.nl

In een drietal zaken stapten een aantal Londense chauffeurs, gesteund door hun vakbond (de App Drivers & Couriers Union), naar de Nederlandse rechter. In het hoger beroep tegen uitspraken van de rechtbank Amsterdam verzochten zij het hof om Uber en Ola te bevelen aan hen uit te leggen hoe bepaalde besluiten tot stand komen. Het gaat onder meer om besluiten van Uber om eenzijdig de accounts van chauffeurs op te heffen wegens een vermoeden van fraude. Bij het nemen van deze besluiten wordt de chauffeur niet gehoord.

Daarnaast willen de chauffeurs informatie over de besluiten waarmee ritten aan hen worden toebedeeld (koppeling van passagier aan chauffeur), waarmee hun ritprijs wordt bepaald en waarbij aan hen, in het interne systeem, bepaalde ‘scores’ worden toebedeeld, zoals de ‘fraud-probability’-score.

Het hof stelt de chauffeurs grotendeels in het gelijk. Volgens het hof gaat het om besluiten die volledig geautomatiseerd en zonder menselijke tussenkomst worden genomen. Het zijn besluiten die de chauffeurs in aanmerkelijke mate treffen, onder meer omdat zij van invloed zijn op hun inkomsten. De besluiten over fraude-vermoedens impliceren ernstige aantijgingen die ook andere gevolgen voor de chauffeurs kunnen hebben, bijvoorbeeld voor het behouden van de Londense taxivergunning. Uber en Ola moeten de chauffeurs uitleggen op basis van welke factoren zij tot al deze besluiten komen. Ook moeten Uber en Ola de chauffeurs voorzien van andere informatie die nodig is om de redenen van de besluiten te kunnen begrijpen. Dit stelt de chauffeurs in staat om hun rechten op grond van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) uit te oefenen, zoals het recht op rectificatie.

Uber en Ola weigerden de door de chauffeurs gevraagde informatie met onder meer een beroep op hun recht op bescherming van hun bedrijfsgeheimen. Volgens het hof toonden de platformexploitanten echter niet aan dat een volledige weigering noodzakelijk is voor die bescherming.

• Beroepszaak Gerechtshof Amsterdam: ‘Uber en Ola Cabs moeten Londense chauffeurs beter informeren over automatische besluiten’. Illustratie Entrackr.  

Uit een baanbrekend onderzoek naar de algoritmen van taxiplatformen in Spanje is gebleken dat Uber, Cabify en Bolt de concurrentie-, arbeids- en consumentenbeschermingswetten schenden vanwege indirecte prijsafspraken, algoritmische straffen van chauffeurs en geografische prijsdiscriminatie.

De studie, die afgelopen woensdag werd gepubliceerd, werd uitgevoerd door Eticas, een onderzoeks- en adviesbureau gespecialiseerd in algoritmische auditing, Taxi Project 2.0, een denktank voor taxiwerkers, en het Observatory of Work, Algorithms and Society (TAS), een nieuwe instelling die eind 2022 is opgericht om de platformeconomie vanuit het perspectief van de werknemer te onderzoeken.

De “tegenstrijdige audit van ride-hailing-platforms” gebruikte een combinatie van digitale tools en traditionele methoden om onafhankelijk de ‘black box’-algoritmen te onderzoeken die verborgen worden gehouden voor zowel werknemers als consumenten.

Wat consumentenbescherming betreft, verzamelden de auteurs Uber-, Cabify- en Bolt-passagiersgegevens over tarieven voor 20 routes vanuit Madrid en Malaga, in verschillende buurten met verschillende inkomensniveaus. Ze ontdekten dat, omdat rijkere buurten de neiging hebben om meer gebruik te maken van taxiplatformen, de beschikbaarstelling van platformchauffeurs aan die gebieden gemakkelijker was en dat de prijsalgoritmen dus lagere prijzen handhaafden omdat er minder behoefte was aan prikkels om chauffeurs aan te trekken. Om chauffeurs naar armere buurten te lokken waar minder vraag was, stelde het algoritme de prijzen hoger in.

“Het resultaat is dat je klanten discrimineert op basis van hun inkomensniveau”, zegt Gemma Galdón, oprichter van Eticas. “Als ik een platformtaxi moet nemen om naar het ziekenhuis te gaan en ik woon in een buurt met lage inkomens, gaan ze me meer in rekening brengen voor de trip dan wanneer ik in een rijke buurt zou wonen.”

Dit prijsbeleid zou in strijd kunnen zijn met de Spaanse ‘Algemene wet ter bescherming van consumenten’, die consumenten beschermt tegen discriminatie op basis van woonplaats.

Het rapport beweert ook bewijs te hebben van indirecte “algoritmische prijsafspraken”. Academische studies hebben aangetoond dat vergelijkbare of zelflerende algoritmen neigen naar systematische collusie, zelfs als er geen directe coördinatie is. In deze studie worden de prijzen van routes in Madrid en Andalusië over een periode van drie maanden onderzocht door middel van een combinatie van diverse methodes, waarbij tussen oktober en januari 2022 elke 10 minuten geautomatiseerde ritaanvragen werden verzonden.

“De prijsalgoritmen van Uber, Cabify en Bolt werken samen op enkele van de belangrijkste routes in Andalusië en Madrid”, schrijven de auteurs. “Ondanks dat er geen expliciete overeenstemming is tussen de bedrijven, zijn er aanwijzingen voor indirecte prijsafspraken via algoritmen. Dit creëert ongelijke concurrentievoorwaarden en schaadt andere marktdeelnemers, zoals traditionele taxi’s en nieuwe markttoetreders.”

Dit zou ook in strijd zijn met wet 15/2007 ter verdediging van de concurrentie in Spanje, die het “direct of indirect vastleggen van prijzen of andere commerciële of dienstvoorwaarden” als “heimelijke verstandhouding” beschouwt.

Tot slot constateert het rapport dat de intermediaire bedrijven die opereren tussen de platformen en chauffeurs, en worden beschouwd als de werkgevers van de chauffeurs, uiteindelijk ondergeschikt zijn aan de algoritmen in de beheerketen. Uit interviews met platformchauffeurs bij Uber, Cabify en Bolt bleek dat de algoritmen werknemers nog steeds rechtstreeks kunnen blokkeren om verbinding te maken via de app als er bijvoorbeeld te veel ritannuleringen of klachten van klanten zijn. Andere mogelijke schendingen van de arbeidswetgeving die zijn geïdentificeerd, zijn onder meer het niet in aanmerking nemen van legitieme afwezigheden op het werk, twijfels of chauffeurs alle fooien krijgen en gebrek aan transparantie over beloningsprikkels.

“Er zijn al uitspraken in Spanje die de platformen veroordelen voor het niet respecteren van arbeidsrechten en in het bijzonder het recht op ziekteverlof”, zei Galdóns. “Met de Uber-, Cabify- of Bolt-apps kun je bijvoorbeeld niet aangeven wat de reden van verzuim is. Als je een week met ziekteverlof bent, gaat je algoritme je dan bestraffen? De chauffeurs die we hebben gesproken, denken van wel. De bal ligt aan de kant van de bedrijven, je kunt nu niet zeggen dat ze zich aan de arbeidswet houden.”

Het rapport besluit met een oproep tot nieuw onderzoek door de mededingingsregulator op basis van haar bevindingen. De mededingingsautoriteit voerde in 2019 een onderzoek uit naar prijsafspraken en gaf de platformen een ‘all-clear’, hoewel een bestuurslid tegen de resolutie stemde en zei dat een van de zaken niet goed was onderzocht.

Het rapport doet ook een beroep op het ministerie van Arbeid en het ministerie van Consumentenzaken om de mogelijke schendingen van respectievelijk het arbeidsrecht en de rechten van consumentenbescherming te onderzoeken.

Sergi Cutillas, een econoom en onderzoeker bij TAS, zei dat het onderzoek de “eerste studie ter wereld was die met een grote hoeveelheid gegevens aantoont dat de dynamische prijsalgoritmen van de platforms prijzen overeenkomen.”

“Met algoritmen hoeven bedrijven niet langer rond de tafel te zitten om prijzen af te spreken of de markt te verdelen, dus moeten de mededingingsautoriteiten hun inspanningen richten op deze nieuwe geautomatiseerde mechanismen”, voegde hij eraan toe.

“We hopen dat de mededingingsautoriteiten, gezien het flagrante bewijsmateriaal dat in ons onderzoek naar voren is gebracht, zich realiseren dat hun huidige standpunt over deze kwestie in het voordeel is van monopolies.”

De krant El Confidencial meldt dat noch Uber noch Cabify rechtstreeks op het onderzoek wilden reageren, waarbij Uber verklaarde: “We houden ons nauwgezet aan alle voorschriften op het gebied van concurrentie, arbeid en consumentenbescherming.”

• Uit Spaans onderzoek blijkt dat Uber, Bolt en Cabify klanten meer in rekening brengen in arme buurten dan in rijke. Redactiefoto.

Chauffeurs van de Londense ‘black cabs’, de TXe-modellen van LEVC, vinden het vanwege de stijgende prijzen goedkoper om hun hybride taxi’s op benzine te laten rijden in plaats van op elektriciteit, zo ontdekten collega’s van de BBC.

Chauffeurs die vertrouwen op snelle en ultrasnelle openbare oplaadpunten hebben het afgelopen jaar een prijsstijging van 50% gezien, volgens de Charge Watch van de autoclub RAC.

Vakbonden van taxichauffeurs pleiten voor lagere prijzen voor straatladen met btw-verlaging. De regering zei dat ze al genereuze belastingmaatregelen had voor emissievrije voertuigen.

Kevin Paul rijdt al zes en een half jaar met een Londense ‘black cab’ en drie daarvan met een TXe van LEVC. Hij moet z’n taxi op straat opladen omdat er geen voorzieningen zijn in zijn huis in Croydon, Zuid-Londen, en vertelde er bij  dat zijn kosten zo zijn gestegen dat hij gedwongen is benzine te gebruiken.

‘Ik heb geen probleem met groene infrastructuur, maar het moet wel betaalbaar zijn’, zei Paul. “De straatlader kostte toen ik voor het eerst begon ongeveer £ 7- £ 8 (8 à 9 euro). Dezelfde lading vandaag is ruim £ 16 (18 euro), en is het afgelopen jaar bijna verdubbeld.”

“Het gebrek aan oplaadpunten in de stad betekent ook dat taxichauffeurs twee uur werk per dag verliezen om in de rij te staan en op te laden”, voegde hij eraan toe. Vaak worden de voor taxi’s geserveerde plaatsen daar ingenomen door wagens van Uber- en Bolt-chauffeurs.

Chauffeurs betalen 20% btw bij oplaadpunten op straat, tegenover 5% als ze thuis opladen. Paul, die ook secretaris is bij de RMT-vakbond die taxichauffeurs vertegenwoordigt, zei: “Sommige chauffeurs staan in de rij en dit heeft invloed op het aantal ritten dat ze kunnen aannemen. “Veel chauffeurs merken dat het goedkoper is om de taxi op benzine te laten rijden.”

De taxi- en particuliere verhuursector moest de afgelopen jaren overstappen op elektrische voertuigen onder druk van vergunningverlener Transport for London (TfL) om de emissies in de Britse hoofdstad te verminderen.

Alle particuliere huurauto’s die in 2023 voor het eerst een vergunning krijgen, moeten emissievrij kunnen zijn als onderdeel van de ambitie van de Londense burgemeester om tegen 2030 een netto koolstofvrije stad te zijn.

Maar er gaan stemmen op voor de overheid en TfL om in te grijpen om de btw op oplaadpunten te verlagen, om deze plannen haalbaar te maken.

RAC-woordvoerder voor elektrische voertuigen, Simon Williams, zei dat de kosten van snel en ultrasnel opladen “aanzienlijk waren gestegen als gevolg van stijgende groothandelsprijzen voor energie. Een lading van 80% thuis is de helft van de prijs van een gelijkwaardige snelle lading”, voegde hij eraan toe.

Vakbonden beweren dat er “weinig stimulans” is voor taxichauffeurs om elektriciteit te gebruiken in hun hybride taxi’s. James Farrar, oprichter van de ADCU-vakbond, die chauffeurs van huurauto’s  vertegenwoordigt, zei dat de meeste chauffeurs in Londen “niet de luxe hebben van toegang tot oplaadpunten thuis”. Hij voegde eraan toe dat de verwachting van TfL voor een schone transportrevolutie in de privéhuurautosector “op zijn best onrealistisch en in het slechtste geval onoprecht” waren. Particuliere huurautochauffeurs zijn “nog steeds in financiële moeilijkheden” door de gevolgen van de pandemie, zei Farrar.

“Nu benzine vergelijkbaar is met elektrisch, is er voor taxichauffeurs geen stimulans om uren van hun dag te wachten om op te laden, zoals particuliere huurautochauffeurs moeten doen”.

Een reeks particuliere aanbieders in Londen betekent bovendien dat er prijsverschillen zijn tussen oplaadpunten.

In een verklaring stelde TfL dat hoewel het een zaak van de overheid was, het “de verlaging van de btw ondersteunt, zodat het consistent is tussen openbare oplaadpunten en thuislaadgebruik”.

Een TfL-woordvoerder voegde toe: “Er is een uitgebreid oplaadnetwerk in heel Londen met meer dan 12.000 openbare oplaadpunten, waarvan er meer dan 850 snel of ultrasnel zijn. Dit is bijna een derde van het totaal in het VK en een stijging van 180% ten opzichte van 2019”

TfL voegde er aan toe dat de eis om taxichauffeurs en privéhuurautochauffeurs naar elektrische auto’s te verplaatsen, als een ‘katalysator’ zou moeten werken om de uitstoot van giftige stoffen in Londen aanzienlijk te verminderen.

• Chauffeurs van Londense hybride ‘black cabs’: “Het is goedkoper om benzine te gebruiken dan elektriciteit”. Vorige week liep in Ansty LEVC’s 10.000^e TXe van de band. Foto LEVC.

Het kabinet omarmt weliswaar de ‘duidelijke handvatten’ die het arrest van de Hoge Raad in de Deliveroo-zaak biedt om te beoordelen wanneer iemand wel of niet als werknemer aan de slag is, maar grijpt de uitkomst niet aan om een tandje bij te steken bij het handhaven op schijnzelfstandigheid.

GroenLinks-Kamerlid Senna Maatoug drong daar dinsdag tevergeefs op aan bij verantwoordelijk minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid). De hoogste rechter oordeelde vrijdag dat de maaltijdbezorgers van Deliveroo wel degelijk werknemers waren. Volgens Maatoug zou de uitspraak voldoende aanleiding moeten zijn om platformbedrijven met een vergelijkbaar bedrijfsmodel – zoals Uber en Uber Eats – aan te pakken.

Van Gennip hield echter de boot af, aldus het FD. In afwachting van een nieuwe zzp-wet, die deze zomer in consultatie zou moeten gaan, heeft het kabinet besloten om tot 2025 alleen bij ‘evidente kwaadwilligheid’ te handhaven op de arbeidsrelatie. Daar is onder meer sprake van als een bedrijf aanwijzingen van de Belastingdienst, die eerstverantwoordelijk is voor handhaving, naast zich neerlegt.

Volgens Van Gennip vallen de platformbedrijven onder de reguliere handhaving van de Belastingdienst. Wel blijft het kabinet ‘actief aandacht’ besteden aan ‘fiscaal urgente’ dossiers waarin er onzekerheid bestaat over de ‘juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie’. Met andere woorden: “De Belastingdienst gaat dus bekijken of de uitspraak (…) gevolgen heeft of moet hebben voor de handhaving in algemene zin voor platformbedrijven,’ aldus Van Gennip.

Het arrest heeft ‘hele duidelijke gevolgen’ voor de nieuwe zzp-wet waar het kabinet nu nog aan werkt, aldus Van Gennip. “Het geeft hele duidelijke handvatten hoe wij de aanscherping van wet- en regelgeving verder vorm kunnen geven.” Gevraagd of zij zich wilde uitspreken tegen het alsnog belasting en sociale premies vorderen van mensen die ten onrechte als zelfstandige zijn aangemerkt verwees Van Gennip door naar staatssecretaris Marnix van Rij als aanvoerder van de Belastingdienst. Maar, voegde zij eraan toe in het FD, “we hebben met elkaar eerder uitgesproken dat dat niet wenselijk zou zijn.”

• Overheid voelt zich niet aangespoord tot sneller handhaven op nep-zzp’ers bij platformbedrijven door Deliveroo-arrest. Foto FNV.

De fietskoeriers die jarenlang maaltijden bezorgden voor het vorig jaar uit Nederland vertrokken Britse platform Deliveroo waren geen zelfstandige ondernemers (zzp’ers), maar werknemers. Uit een arrest dat de Hoge Raad vrijdag heeft gewezen, volgt dat de koeriers sinds 2018 als schijnzelfstandigen werkten.

De hoogste Nederlandse rechter stelt vakbond FNV, die al jarenlang strijdt tegen schijnzelfstandigheid bij platformbedrijven, in het gelijk. De uitspraak heeft potentieel verstrekkende gevolgen voor andere zzp’ers en bedrijven die zzp’ers inhuren. Het arrest is minder baanbrekend dan advocaat-generaal Ruth de Bock afgelopen zomer had geadviseerd. Haar herhaalde pleidooi om ‘inbedding’ in een organisatie als ‘startpunt’ te hanteren om te bepalen of iemand onder het gezag van een opdrachtgever valt — en dus een werknemer is — legt de Hoge Raad voor de tweede keer naast zich neer. Omdat er zowel in Nederland als in Europa (door de Europese Commissie) wordt gewerkt aan nieuwe wetgeving voor platform-werkers ziet de Hoge Raad geen aanleiding om zelf nog aan de criteria te gaan sleutelen.

Of van een arbeidsovereenkomst sprake is, hangt volgens de Hoge Raad af van álle omstandigheden van het geval. Eerst de rechtbank en daarna het gerechtshof kwamen op grond van die afweging tot de conclusie dat de Deliveroo-bezorgers werknemers waren. De Hoge Raad noemt dat oordeel juridisch niet onjuist en ook begrijpelijk gemotiveerd.

“De Hoge Raad doet geen ‘sweeping statements’, haalt geen capriolen uit en blijft keurig binnen de lijntjes. De wet uit 1907 en de staande jurisprudentie volstaan nog steeds om het werken voor een partij als Deliveroo onder de arbeidsovereenkomst te vangen. Ook met de bestaande wetgeving blijft maatwerk mogelijk”, reageert Stefan Sagel van De Brauw, die de FNV in cassatie bijstond in het FD. Naar zijn zeggen was de verdediging ook zo opgezet, dat het voor de Hoge Raad niet nodig zou zijn om aan zogenoemde rechtsvorming te doen.

Pikant genoeg volgt de Hoge Raad nu de lijn die een andere advocaat-generaal, Robert van Peursem, in oktober had aangewezen. Hij concludeerde in een heel andere zaak dat inbedding maar een van de vele omstandigheden is die bepalend zijn voor een gezagsverhouding. Volgens Joyce Snijder, arbeidsrechtadvocaat bij Legaltree, is het zeldzaam dat leden van het parket zo openlijk de degens kruisen.

• Hoge Raad: ‘Fietskoeriers Deliveroo waren geen zzp’ers maar werknemers’. Foto FNV.