Uit een rapport van het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV), dat speciaal onderzoek deed naar fietsers in het Noorden, lijkt het snel onveiliger te worden op fietspaden in Friesland, Groningen en Drenthe. Volwassenen (30-65 jaar) en vooral ouderen (66-89 jaar) in de drie noordelijke provincies zijn de afgelopen tien jaar meer gaan fietsen, mede dankzij de elektrische fiets. Jongvolwassenen (18-29 jaar) stapten juist minder vaak op de tweewieler. Voor dit onderzoek gebruikte het insitituut data van tienduizenden noorderlingen die meedoen aan het Lifelines-gezondheidsproject. 

Enerzijds zijn de uitkomsten van het onderzoek positief. Immers, volwassen en oudere mensen blijven mobiel en zijn meer in beweging. Anderzijds blijken met name de oudere fietsers op elektrische fietsen vaak chronische aandoeningen te hebben. Hun toegenomen aanwezigheid op de fietspaden, met zware elektrische fietsen die soms moeilijk in balans zijn te houden,  vormt meteen ook een risico. 

Het SWOV merkt op dat deze verschuiving wellicht gevolgen heeft voor de verkeersveiligheid, “omdat een groeiend aandeel van de gefietste kilometers wordt afgelegd door ouderen die vanwege hun kwetsbaarheid een verhoogde kans hebben om betrokken te raken bij een ongeval met ernstig letsel als gevolg”, is te lezen in het SWOV-rapport. Uit de SWOV-cijfers blijkt ook dat van de drie leeftijdscategorieën die het SWOV hanteert, oudere fietsers het vaakst de elektrische fiets kiezen boven een gewone fiets. In alle leeftijdsgroepen waren elektrische fietsers vaker vrouw en bovendien negatiever over hun eigen gezondheid dan gewone fietsers. 

Het rapport bevat nog meer interessante gegevens. Zo zijn elektrische fietsers vaker laag opgeleid en hebben ze vaker te maken (chronische) aandoeningen dan gewone fietsers. Hierbij vallen problemen met gewrichten op, zoals rugklachten. Gewone fietsers zijn over het algemeen tevredener over hun eigen gezondheid. 

“Het is inderdaad een dilemma”, zegt Gert Jan Wijlhuizen, projectleider bij het SWOV. “Er zijn twee kanten. Dat ouderen mobiel blijven is een mooie ontwikkeling, maar je krijgt meer kwetsbare mensen in je verkeerssysteem. Het genereert een grotere kans op letsel. Het aantal kwetsbare fietsers neemt de komende jaren alleen maar toe. De uitdaging voor de verkeersveiligheid is enorm.” 

Van de drie leeftijdsgroepen fietsen ouderen het meest: gemiddeld 323 minuten per week. Dit is bijna twee keer zoveel als de 172 minuten van volwassenen. Jongvolwassenen blijven met 130 minuten nog verder achter. Het SWOV stelt in een tweede rapport dat de overheid nu aan zet is. Het instituut denkt aan betere, bredere en ‘vergevingsgezinde’ fietspaden, met veilige oversteekplaatsen. Aan lagere snelheden op wegen waar fietsers en auto’s elkaar tegenkomen. Aan het stimuleren van het vrijwillig gebruik van de fietshelm, met name bij e-bikers. En aan het terugdringen van risico’s als zware voertuigen en afleiding (telefoons) in het verkeer. Er komt een vervolgonderzoek.  

• Fietspaden in het Noorden steeds onveiliger? Ouderen die niet in balans zijn de boosdoeners? Foto: Fietsersbond.