Infrabel vernieuwt continu op meerdere plaatsen de bovenleidingen. Daarom sloot de spoorinfrastructuurbeheerder onlangs een nieuw strategisch contract af met Lamifil in Antwerpen voor de levering van koperen draden en kabels. Dankzij een innovatiepremie van de Vlaamse regering ontwikkelde de kabelfabrikant uit Hemiksem een milieuvriendelijkere en economischere manier om zijn kabels te produceren. Door deze ontwikkeling zijn de nieuwe bovenleidingen niet alleen beter voor mens en milieu, ze geleiden ook beter de stroom waardoor ze meer energie besparen. 

Het Belgische spoornet is sterk geëlektrificeerd. Meer dan 90% van de hoofdsporen heeft een bovenleiding (ongeveer 6.000 km). Eenvoudig gesteld bestaan de draden en kabels van de bovenleiding uit twee soorten: de zogenaamde rijdraad en de dragers. De stroomafnemer, op het dak van een elektrische trein, komt tegen de rijdraad en zo krijgt die stroom om te rijden. De dragers, die vasthangen aan de bovenleidingspalen, houden de rijdraad omhoog en geleiden ook de stroom. 

De bovenleiding is een cruciaal onderdeel van de spoorinfrastructuur, aangezien zij de treinen van energie op 3.000 of 25.000 Volt voorziet. Het is dus uiterst belangrijk dat de draden en kabels van hoge kwaliteit zijn. In geval van schade aan de bovenleiding heeft dat altijd een directe impact op de stiptheid en de regelmaat van het treinverkeer. De bovenleiding is dus geen ver-van-mijn-bed-show. 

De bovenleiding is een kritische schakel in het geheel van de spoorinfrastructuur. Daarom moet ze ook regelmatig onderhouden en op het einde van de levensduur vernieuwd worden. Om bevoorradingszekerheid te garanderen, sloot Infrabel een meerjarencontract voor drie jaar af (twee keer verlengbaar met telkens 1 jaar) voor het onderhoud van haar bestaande netwerk, de jaarlijkse vernieuwing van zo’n 90 km bovenleiding en de uitbreiding van het geëlektrificeerd netwerk. 

Na de wettelijke procedure werd het contract gegund aan Lamifil. De kabelproducent uit Hemiksem ontwikkelde een nieuwe legering (een mengsel van metalen) zonder cadmium, een element dat tot op vandaag nodig was in de legering om de kabels de juiste mechanische en elektrische eigenschappen te verschaffen. Dit zware metaal is belastend voor het milieu en wordt al langer niet meer gebruikt in de rijdraden van de infrastructuurbeheerder, maar tot op heden wel nog in de dragers. Op termijn zal er dus geen cadmium meer in de bovenleidingen zitten. Beter voor mens en milieu. 

Dankzij doorgedreven onderzoek en ontwikkeling slaagde de Antwerpse draad- en kabelproducent erin om een nieuwe legering (Powerfil®) te produceren waardoor de nieuwe draden en kabels mechanisch even sterk zijn als de bestaande variant en bovendien de stroom beter geleiden. En dat is een goede zaak want dat betekent dat die nieuwe, groenere draden en kabels energiebesparender zijn. Hoe hoger de geleidbaarheid van een kabel, hoe minder energie je nodig hebt. 

Innoveren vergt tijd en middelen. Tussen concept en afgewerkt, getest product, zit liefst zeven jaar. Voor de ontwikkeling van de nieuwe legering kreeg Lamifil een innovatiesubsidie van €826.274 van de Vlaamse regering. Deze belangrijke steun dekte voor Lamifil een aanzienlijk deel van de kosten. Niet alleen stelde de financiële injectie het bedrijf in staat om onderzoek te doen naar industrieel haalbare alternatieve legeringen voor de cadmiumhoudende koperkabel, het bewees ook dat de Vlaamse regering geloofde in deze innovatie. Naast de Vlaamse regering was ook Infrabel een belangrijke en betrouwbare partner in dit verhaal. De infrastructuurbeheerder gaf het vertrouwen aan de kabelproducent en stelde zijn infrastructuur ook ter beschikking om de nieuwe koperen draden en kabels gedurende 1 jaar te testen in Bilzen en tussen Mol en Hamont. 

• Infrabel ‘vergroent’ bovenleiding via contract met Antwerps bedrijf Lamifil. Foto Infrabel.