Twee elementen vallen op in de toekomstvisie voor de Belgische spoorwegen ‘Spoorvisie 2040’ dat de federale ministerraad afgelopen week goedkeurde: om het kwartier moet er een trein komen naar (en rond) de grote steden, en minstens om het halfuur op de rest van het spoornet. Met dit plan zet de federale regering de koers uit voor de komende 20 jaar. Op basis hiervan wil het tegen het eind van dit jaar een nieuwe beheersovereenkomst met de Belgische spoorwegen NMBS sluiten. Hoewel er nog geen budget gekoppeld is aan de plannen, reageren de belangenorganisaties – die de afgelopen maanden in de media veelal gezamenlijk de druk opvoerden om tot een nieuw en beter bedieningsmodel voor de spoorwegen in België te komen – alvast positief.

“We zetten de trein naar morgen op het spoor.” Initiatiefnemer minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) en de federale regering stellen dat het om een ambitieus en belangrijk plan gaat. “Voor de allereerste keer hebben onze spoorbedrijven, maar ook alle belanghebbenden, nu een langetermijnvisie en een stappenplan, met als doel om de klant een optimaal aanbod te bieden”, zegt Gilkinet. “Een primeur in de spoorweggeschiedenis”, klinkt het.

De centrale punten van het plan zijn, afgezien van de klokvaste verbindingen om het kwartier en naar en rond de grote steden en halfuursverbindingen op de rest van het railnet, een geïntegreerde dienstregeling, toegankelijke stations en treinen (met meer parkeerplaatsen voor fietsen en auto’s), een aantrekkelijk en overtuigend tariefbeleid, betere reizigersinformatie, Brussel als ‘Europese hub’ voor meer HST- en nachttreinverbindingen, meer aandacht voor een efficiënt goederenvervoer en een duurzamer spoor op basis van 100% groene energie. Daarnaast wordt het Belgische spoornet voorbereid op de toepassing van de Europese liberaliseringsregels. Centraal staat dat het marktaandeel in het reizigersvervoer van de huidige 8 procent naar 15 procent moet stijgen – een verdubbeling dus.

Om dat streefdoel te bereiken moet er nogal wat gebeuren, want bij ongewijzigd beleid zou het aantal spoorreizigers niet toenemen, rekende het Planbureau uit. De overheid wil daarom het spoor attractiever maken voor meer mensen en bedrijven.

“Na al te veel jaren van desinvesteringen in het spoor, voert de federale regering nu de ambitie uit om van het spoor de ruggengraat van onze mobiliteit te maken,” stelt het kabinet-Gilkinet.

Over het plan moet nu dus concreet onderhandeld worden in het kader van een nieuwe beheersovereenkomst. De N-VA, die federaal in de oppositie zit, reageerde alvast afwijzend. Het vindt de focus van het plan verkeerd omdat de minister geen rekening houdt met stijgend thuiswerk en bij dalende vraag een groter aanbod voorstelt. Maar Milieu- en belangenorganisaties reageren positief op de plannen. “Een betere en betrouwbaardere dienstverlening kan het spoor eindelijk echt op de kaart zetten als volwaardig alternatief voor wagens en vrachtwagens in België. Dit is de weg voorwaarts zowel voor burgers, milieu als klimaat”, zegt Jolan Rijmenams, beleidsexpert spoorvervoer bij Bond Beter Leefmilieu.

“Naast een beter aanbod moet het spoor werk maken van een betere dienstverlening aan de reiziger. In de langetermijnvisie is aandacht voor een aantrekkelijke en transparante tarifering, informatieverstrekking en toegankelijkheid. Vandaag zijn dit nog werkpunten voor de NMBS”, is Miguel Vertriest, beleidsmedewerker bij het Netwerk Duurzame Mobiliteit.

TreinTramBus steunt de minister voluit: “Wij feliciteren de minister met zijn spoorvisie en hopen dat de federale regering ook de middelen beschikbaar stelt voor het onderhoud en modernisering van onze spoorwegen. Deze beslissing biedt ook mogelijkheden om de kwaliteit van het stads- en streekvervoer te verbeteren. Goed uitgekozen knooppunten maken immers betrouwbare aansluitingen tussen trein enerzijds en bus en tram anderzijds mogelijk”, zegt Kees Smilde.

• Krijgt België op basis van ‘Spoorvisie 2040’ echt een innovatief spoorplan met een klokvaste dienstregeling naar Zwitsers model? Foto PDA Group/Mondaine.