De vier Belgische vervoersmaatschappijen hebben in 2024 5.908 gevallen van fysieke en verbale agressies op hun personeel geregistreerd, wat neerkomt op gemiddeld meer dan 16 gevallen per dag. In 2023 was dat 15 per dag. Ook dit jaar blijven de cijfers verontrustend, wat aantoont dat het fenomeen helaas actueler is dan ooit. Geconfronteerd met deze onaanvaardbare situatie voeren NMBS, De Lijn, MIVB en LETEC opnieuw een gezamenlijke campagne om het belang van wederzijds respect tussen hun personeel en de reizigers te benadrukken. 

De campagne, op 16 november gelanceerd naar aanleiding van de internationale dag van de tolerantie, toont twaalf medewerkers van de vier vervoersbedrijven die getuigen over (de impact van) agressies in het kader van hun functie. Ze belicht de gezichten achter deze cijfers. Want buiten hun werk zijn deze mensen ook ouder, grootouder, broer of zus, beste vriend(in) van iemand, zwemleraar of voetbalcoach. En het respect dat ze hiervoor krijgen, verdienen ze ook in hun werk. 

De campagne wordt ook gesteund door de Federatie van Belgische Autobus- en Autocarondernemers (FBAA). De federatie groepeert de bedrijven die in onderaanbesteding van De Lijn en LETEC rijden. 

Het aantal agressiegevallen heeft een onacceptabel hoog niveau bereikt. In 2024 hebben de openbaarvervoerbedrijven er 5.908 geregistreerd, wat neerkomt op een gemiddelde van 16 per dag. Dit komt overeen met een stijging van ongeveer 5,5% ten opzichte van 2023, dat met 5.598 gevallen al een recordjaar was wat betreft het aantal agressies. 

Iets meer dan een kwart van de gevallen gaat gepaard met fysiek geweld. In de andere gevallen gaat het om beledigingen of bedreigingen. Ongeacht het type aanval komen de getroffen medewerkers er nooit ongeschonden uit. In 2024 waren 780 medewerkers afwezig na een geval van agressie, goed voor 23.686 dagen arbeidsongeschiktheid. 

De campagne is in de eerste plaats een oproep tot wederzijds respect in het openbaar vervoer. Respect tussen het personeel en de reizigers, maar ook voor de basisregels die het reizen met het openbaar vervoer voor iedereen aangenamer maken. Discussies met reizigers die zich niet aan deze regels houden, zijn vaak de oorzaak van gevallen van agressie. 

Agressies kunnen voortkomen uit interventies vanwege het niet hebben van een geldig vervoersbewijs, na het veroorzaken van overlast of het overtreden van een regel, zoals fietsen of steppen in een station of metrostation, de voeten op de stoelen zetten, afval op de grond achterlaten, enzovoort. Sommige agressies gebeuren ook zonder directe reden. 

NMBS, De Lijn, de MIVB en LETEC nemen reeds tal van maatregelen om agressie tegen te gaan: de inzet van bijkomend personeel op het terrein, een netwerk van bewakingscamera’s en opleidingen voor medewerkers die direct contact met klanten hebben, om snel potentiële conflictsituaties te leren herkennen en er op een passende manier op te reageren. 

Iedereen die de regels niet naleeft of agressief gedrag vertoont, riskeert ook een administratieve boete, die bij herhaling kan oplopen tot 500 euro. Voor de meest ernstige overtredingen, zoals fysieke agressie of verstoring van het treinverkeer, zijn ook strafrechtelijke vervolgingen mogelijk. 

Elk geval van agressie wordt opgevolgd. Naast onmiddellijke psychologische ondersteuning bieden de vier maatschappijen hun medewerkers na elke agressie juridische bijstand aan om klacht in te dienen bij de politie. In elk geval wenden de maatschappijen zich tot het gerecht als benadeelde partij en, in het geval van vervolging door het openbaar ministerie, stellen zij zich ook burgerlijke partij. 

Dossiers die leiden tot strafrechtelijke vervolging kunnen resulteren in gevangenisstraffen, met of zonder uitstel. Daders van agressie lopen ook het risico op boetes of werkstraffen. Bovendien wordt agressie tegen het personeel van openbare diensten als een verzwarende omstandigheid beschouwd. 

Sophie Dutordoir (CEO NMBS), Brieuc de Meeûs (CEO MIVB), Ann Schoubs (CEO De Lijn), Jean-Michel Soors (CEO LETEC) en Pieter Van Bastelaere (CEO FBAA): “Elke dag opnieuw, zorgen duizenden medewerkers van de vier vervoersmaatschappijen ervoor dat reizigers steeds vlot, geïnformeerd en veilig op hun bestemming raken. Het is niet meer dan logisch dat zij die missie van openbare dienst eveneens in veilige omstandigheden kunnen uitvoeren. Onze medewerkers blijven echter geconfronteerd worden met agressies, verbaal of fysiek, terwijl ze ten dienste staan van de reizigers. We veroordelen deze vormen van geweld dan ook met klem en nemen zelf maatregelen om agressies in te dijken. Elk geval van agressie wordt ernstig opgevolgd. Maar het is zonneklaar dat dit probleem niet stopt aan de ingang van de bus, de tram of de trein of de toegang tot een station. Dit maatschappelijk fenomeen vraagt ook zichtbare aanwezigheid van de politie in en rond de omgeving van het openbaar vervoer, gepaard met strenge bestraffing van geweld door justitie. Wij blijven deze oproep herhalen, want enkel via een dergelijke geconsolideerde aanpak kunnen deze agressies een halt worden toegeroepen.” 

• NMBS, De Lijn, MIVB en LETEC samen in actie tegen agressie tegen hun personeel en roepen op tot wederzijds respect.