Voor NS was 2022 “een zwaar en vervelend jaar. Het absolute dieptepunt was september toen NS fors minder treinen reed door een tekort aan collega’s,” aldus NS president-directeur Wouter Koolmees tijdens de presentatie van het jaarverslag 2022.

“Hierin hebben we de reiziger tekort gedaan. Het laat duidelijk zien hoe belangrijk de collega’s zijn. In december zijn we met een nieuwe dienstregeling gestart. De eerste weken sinds de invoering van deze dienstregeling laten positieve resultaten zien. Ten opzichte van vergelijkbare periodes in 2019 en 2020 hebben reizigers minder vaak een te drukke trein, worden ze minder geconfronteerd met uitvallende treinen en kunnen ze vaker zitten. Vanuit deze nieuwe basis bouwen we voort. 2023 moet het jaar zijn waarin de reiziger weer op ons kan rekenen.”

“Door de vergrijzing zal de krapte op de arbeidsmarkt komende jaren aanhouden. Iedereen in Nederland, werkgevers in het bijzonder, gaat dat merken. We willen dat medewerkers met plezier hun werk doen en als werkgever moet je zorgen dat werknemers worden ingezet waar ze het meest nodig zijn. Dat geldt ook voor NS”, voegde Koolmees nog toe. “We blijven investeren in onze collega’s om ook tevreden reizigers te houden. Daarnaast blijven we inzetten op de werving, selectie en opleiding van nieuwe collega’s. We willen namelijk voorkomen dat 2022 zich herhaalt.”

Ook in 2022 vervoerde NS minder reizigers dan voor de coronapandemie. In maart, waarin de laatste coronamaatregelen zoals het verplichte mondkapje verdwenen, kwam de reizigersgroei weer op gang. De groei is echter in het najaar gestagneerd, waardoor NS nu 20 procent minder reizigers vervoert dan voor corona. Daarbij valt op dat het reispatroon in Nederland fors veranderd is. Zo is het in de weekenden drukker geworden. Doordeweeks is het vooral druk op de dinsdag en donderdag, terwijl het op de andere werkdagen (maandag, woensdag en vrijdag) juist rustiger is geworden omdat de forens meer vanuit huis is gaan werken.

De lagere reizigersaantallen hebben, net zoals in 2020 en 2021, grote gevolgen voor de financiën van NS. Hierdoor heeft NS een negatief onderliggend resultaat uit bedrijfsactiviteiten (resultaat uit bedrijfsactiviteiten geschoond voor de ontvangen beschikbaarheidsvergoeding OV en bijzondere posten) gerealiseerd van -€ 304 miljoen (2021: -€ 952 miljoen). Dat is een minder groot onderliggend operationeel verlies dan eerdere jaren sinds de uitbraak van corona, maar het resultaat is nog steeds ruim onvoldoende voor een financieel gezond NS. Door de beschikbaarheidsvergoeding OV van € 274 miljoen en een vergoeding van € 12 miljoen uit de NOW-regeling, die NS van de overheid ontving, bedraagt het operationele verlies -€ 16 miljoen. Tezamen met € 408 miljoen aan andere incidentele en bijzondere boekhoudkundige posten, bedraagt het resultaat uit bedrijfsactiviteiten € 391 miljoen (2021: € 71 miljoen).

In het jaarverslag rapporteert NS over de gemiddelde prestaties over het jaar. Vooral in een jaar met veel uitersten zegt dit niet alles over de individuele ervaringen van NS-reizigers. In 2022 kwam 91,6% van de reizigers op tijd (2021: 94,4%). Het percentage reizigers dat een zitplaats in de spits had, komt over heel 2022 uit op 96,6% (2021: 99,6%).

Op de Hogesnelheidslijn (HSL) kwam 82,0% van de reizigers op tijd. Dat is minder dan in 2021 (89,2%). Dit komt grotendeels door een snelheidsbeperking die eind oktober is ingevoerd op de HSL, een voorzorgsmaatregel omdat er problemen zijn met de constructie van een viaduct ter hoogte van Rijpwetering. Hierdoor is op delen van het traject de maximale snelheid verlaagd voor de Intercity Direct-treinen, de IC Brussel, Eurostar en Thalys. Ook in 2023 zullen reizigers hier hinder door ondervinden. Het percentage reizigers dat een zitplaats in de spits had op de HSL, komt uit op 98,0% (2021: 99,9%).

Op 11 december is NS gestart met Dienstregeling 2023 die beter aansluit op het nieuwe reisgedrag met structureel minder reizigers en meer mensen die thuiswerken. De eerste resultaten van de dienstregeling in januari 2023 laten zien dat het beter gaat, in vergelijking met januari 2020, de laatste januarimaand zonder coronamaatregelen. In januari 2023 waren gemiddeld 55 treinen per week te druk tijdens de spits (januari 2020: 129). Tijdens de spits had 96,8% van de reizigers in januari een zitplaats (januari 2020: 95,3%) en is 2,0% van de treinen uitgevallen (januari 2020: 2,4%). Ook zijn er aanzienlijk minder druktemeldingen gedaan door reizigers in januari (januari 2023: 2.800, januari 2020: 5.000).

NS had vorig jaar 7.048 vacatures, waarvan het bedrijf voor 5.162 vacatures een geschikte kandidaat vond. In totaal heeft NS afgelopen jaar 50.938 sollicitaties ontvangen. Door de krappe arbeidsmarkt en het gestegen ziekteverzuim groeide in 2022 het tekort aan onder andere conducteurs, machinisten, medewerkers Veiligheid & Service en retailmedewerkers in onze winkels op de stations. Met name door het tekort aan collega’s op de trein hebben reizigers veel hinder ondervonden. NS is in de zomer gestart met het intensiveren van wervingscampagnes, heeft de wervingscapaciteit uitgebreid en heeft solliciteren laagdrempeliger gemaakt. Hierdoor heeft NS afgelopen jaar fors meer collega’s aangenomen dan voorgaande jaren, waarvan het overgrote deel in de tweede helft van het jaar: 350 conducteurs, 487 machinisten, 119 medewerkers Veiligheid & Service en 1.721 retailmedewerkers.

• NS president-directeur Wouter Koolmees noemt 2022 ‘een zwaar en vervelend jaar’; NS had 20 procent minder reizigers. Foto NS.