Treinen spelen een grote rol in Oekraïne. En ook in de buurlanden. Niet alleen voor de evacuering van vluchtelingen maar ook voor troepentransporten en de bevoorrading van steden met humanitaire en militaire goederen. Zelfs de regeringsleiders van Polen, Tsjechië en Slovenië kwamen per trein naar Kiev voor overleg met de Oekraïense premier Volodimir Zelenski.

Snelheid is daarbij van belang. Niet alleen voor de treinen zelf, maar ook voor de chef van de Oekraïense spoorwegen, Oleksandr Kamyshin (37). De zwaar-beveiligde spoorman moet daarbij ook nog eens uit handen van de Russische troepen zien te blijven.

BBC’s Fergal Keane maakte een profiel van de spoorman, die vanwege de Russische dreiging continu zijn afspraken en reiswegen verandert. Hij moet steeds sneller zijn dan de Russen die hem volgen. Dus verandert de baas van het Oekraïense spoorwegnet voortdurend zijn reisplannen. “Blijf nooit te lang op één plek. Heb nooit een routine die de Russen kunnen ontdekken.”

Volgens Kamyshin heeft het Oekraïense spoorwegpersoneel naar schatting 2,5 miljoen mensen geholpen om in veiligheid te komen.

De spoorwegmaatschappij is de grootste werkgever van het land met 231.000 medewerkers op een grondgebied van 603.470 vierkante kilometer. Oekraïne is het op één na grootste land van Europa. Maar die enorme operatie heeft wel een prijskaartje. Schema’s moeten constant worden bijgewerkt vanwege Russische aanvallen.

Sinds de invasie is begonnen, zijn 33 spoorwegwerkers omgekomen. “De Russen beschieten dagelijks de sporen. Ze beschieten de stations. Onze mensen riskeren hun leven. Ze gaan door onder beschietingen. Ze blijven mensen redden”, zegt Kamyshin. De voormalige accountant en zakenman is nu een van de belangrijkste mannen van het land. In een paar weken tijd is hij van de hervormer van de spoorwegsector uitgegroeid tot operationeel directeur in oorlogstijd. Zijn eigen leven is een opeenvolging van treinreizen, hij stopt op de ene plek om met het lokale personeel te praten, op een andere plek om regeringsfunctionarissen te ontmoeten en staat voortdurend in contact met de hogere leiding in Kiev.

Als we elkaar voor het eerst ontmoeten, schrijft de BBC-journalist, zit Kamyshin aan een lange tafel met zijn naaste adviseurs een kaart van het nationale spoorwegnet te bestuderen. De politie bewaakt de ingang van de kamer. Kamyshin houdt zijn bewakers en adviseurs in de buurt. Er zijn constant telefoontjes.

Kamyshin heeft zijn vrouw en twee jonge zoons niet meer gezien sinds de oorlog bijna drie weken geleden begon. Niet alleen houden de spoorwegen vluchtelingen in beweging, ze leveren ook tonnen hulp aan de strijdende gebieden van het land, vervoeren troepen naar frontliniesteden en blijven exporteren wat Oekraïne kan produceren in deze oorlogstijd. Een Russische blokkade heeft de belangrijkste havens in het zuiden gesloten.

Kamyshin komt over als een man die van plan is een lange campagne te voeren. “In plaats van zeehavens gaan we naar het westen”, legt hij uit. “We hebben een programma gelanceerd om de productie van oost naar west te verplaatsen. Zodat we mensen, ideeën, plannen, misschien machines kunnen verplaatsen om nieuwe productie in het westen te lanceren.” Het is een ambitieus project en zou essentieel kunnen zijn voor het economisch voortbestaan ​​van het land. Kamyshin is echter van mening dat het Westen meer moet doen dan het leveren van wapens en humanitaire hulp.

Bij een spoorwegdepot in de voorsteden neemt de BBC-reporter tegen middernacht afscheid van Kamyshin. Hij loopt in het donker langs de kant van de sporen totdat de schijnwerpers van de naderende trein zijn groepje – CEO en veiligheidsmensen – kort verlichten. De conductrice verwelkomt hem aan boord. De komende nacht zal gevuld zijn met telefoontjes en discussies. Er zullen misschien een paar uur slaap zijn en een constante controle waar de Russen recentelijk hebben aangevallen. “We zullen de sporen blijven repareren zodra het schieten stopt”, zegt hij voordat hij vertrekt. “We zullen de treinen zo lang mogelijk laten rijden. Er is geen andere optie voor ons.”

• Oleksandr Kamyshin (Oekraïnse spoorwegen): “We zullen de treinen zo lang mogelijk laten rijden. Er is geen andere optie voor ons.” Foto UIC.