Het gratis ov is weer terug. Ditmaal in een GroenLinks en PvdA voorstel om te experimenteren met gratis openbaar vervoer voor mensen met minder geld. Ook willen de partijen prijsstijgingen in het ov ongedaan maken. De maatregelen moeten worden gefinancierd door de winstbelasting en de vermogensbelasting te verhogen.

De beide samenwerkende linkse fracties hebben hun voorstellen samengevat in het plan ‘Iedereen stapt in’. Daarin stellen ze voor om 400 miljoen euro uit te trekken om ‘vervoersarmoede’ tegen te gaan. Die is volgens de partijen groter geworden doordat het kabinet automobilisten het afgelopen jaar wél tegemoetkwam door de brandstofaccijnzen te verlagen, maar de ov-reiziger die te maken kreeg met hogere ritprijzen niet.

Tweede Kamerleden Habtamu de Hoop (PvdA) en Kauthar Bouchallikht (GroenLinks) willen naar eigen zeggen de ‘kaalslag in het ov’ te lijf gaan. De Hoop schetst dat het ov onder druk is komen te staan toen het aantal reizigers tijdens de coronapandemie fors afnam. Daardoor verschraalden buslijnen in de regio’s, maar ook binnen steden vervielen diensten en lijnen. “We moeten van dat rendementsdenken af. Het ov moet meer in dienst staan van de samenleving.”

Bouchallikht: “Het ov moet een primair basisrecht zijn, niet iets waarmee geld wordt verdiend. Er zijn kleine groepen die het ov heel hard nodig hebben. Mensen in een rolstoel en slechtzienden worden heel hard vergeten.” De Kamerleden wijzen erop dat automobilisten voor 1,2 miljard euro zijn gecompenseerd toen de benzineprijzen hoog waren, terwijl kaartjes voor tram, bus en metro 7 procent duurder zijn geworden en treinkaartjes 4,3 procent.

Het Centraal Planbureau heeft berekend dat het terugdraaien van die prijsverhogingen vierhonderd miljoen euro kost. Dat willen twee fracties betalen door de winstbelasting en de belasting op vermogen te verhogen. Het duo wil een jaar lang met de maatregelen experimenteren in steden en op het platteland. Als de proeven goed uitpakken kan het ov eventueel gratis worden, stellen ze.

Bouchallikht vindt bovendien dat een bereikbaarheidsnorm van drie kwartier afdwingbaar moet zijn. Burgers moeten via het gemeenteloket een taxivoucher kunnen krijgen als ze niet binnen drie kwartier vanaf vertrek op school, supermarkt of ziekenhuis kunnen zijn. Gemeenten moeten dit kunnen declareren bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Bouchallikht en De Hoop zijn alvast enthousiast over Duitse experimenten met goedkoop openbaar vervoer, in de vorm van het ‘9 Euro ticket’ dat afgelopen zomer verrassend populair was, en vanaf mei een vervolg krijgt in de vorm van een ‘klimaatticket’ of ‘Deutschlandticket’ van 49 euro. De Hoop: “Je zag hoe belangrijk dat ticket in Duitsland werd gevonden. Begin met mensen met een laag inkomen die zo’n zetje nodig hebben.” Bouchallikht: “Het kost geld, maar dat moet het de samenleving waard zijn als iedereen meedoet.”

• PvdA en GroenLinks willen in plan ‘Iedereen stapt in’ gratis ov voor mensen met lage inkomens. Redactiefoto.