Vroeger – tot twee jaar geleden – was het mogelijk voor bijna niets een zomers dagje te treinen bij NS. Een zomers dagje naar het Groninger Museum of het strand van Scheveningen? Het was van 2005 tot 2020 voor een habbekrats mogelijk, waar je ook woonde in het land. Bij winkelb https://www.prorail.nl/nieuws/spoor-tussen-utrecht-en-den-bosch-weer-in-dienstedrijven met veel vestigingen als Kruidvat, Blokker en Albert Heijn was een dagkaart al voor 15 tot 20 euro op te halen. De NS kon het hebben, omdat de treinen in de zomer doorgaans leger zijn.

In de coronapandemie werden de aanbiedingen uit de (digitale) schappen gehaald. Tijdelijk, liet de NS weten aan treinreiziger.nl: “Zodra het verantwoord is, willen wij niets liever dan ook weer goedkope treinkaartjes aanbieden.” Maar hoewel het virus deze zomer een bescheiden rol speelt, blijven de kortingen uit. Waarom is de NS met de aanbiedingen gestopt, vraagt De Volkskrant.

Dat er geregeld treinen uitvallen vanwege personeelsgebrek staat hier los van, zegt een woordvoerder van de NS. De maatschappij merkte de laatste jaren dat de voordeelkaarten bijdroegen aan drukte “op de verkeerde momenten op de verkeerde plekken”. Ze brachten gebruikers ertoe naar steden te trekken op dagen dat die al werden overstelpt met bezoekers van een festival of evenement. “Terwijl je juist wilt, bijvoorbeeld, dat als er in Zandvoort een race wordt gehouden strandgangers voor Castricum kiezen”, aldus de NS-woordvoerder.

De nieuwe voordeelacties van de NS moeten ‘gerichter’ zijn: mensen lokken die niet vaak met de trein gaan, en deze sturen naar plekken die meer toeloop willen. Daarvoor heeft de NS online een ‘Spoordeelwinkel’ ingericht. Die biedt dag- en weekendaanbiedingen aan naar bijvoorbeeld Leeuwarden, Breda of het Limburgse pretpark Toverland, zij het niet voor de prijs waarvoor het vroeger kon.

Maar zijn voordelige treintickets juist nu niet hard nodig? Het contrast met Duitsland is frappant. Daar kunnen burgers juist voor bijna een tientje de hele zomer gebruikmaken van regionaal openbaar vervoer. Dit ‘9-euroticket’ is een van de uitermate populaire maatregelen die de Duitsers door de energie- en inflatiecrisis moeten helpen. Vooral voor minder bedeelden betekent het schrappen van de oude kortingen dat zij ‘niet of aanzienlijk minder’ naar hun gewenste bestemming kunnen, vermoedt Paul Peeters, docent duurzaam transport en toerisme bij de Hogeschool Breda (Buas). Maar of dat een reden is voor structureel goedkope treinkaartjes? “De vraag is klassiek: help je armeren door alles gratis te maken? Moet je ze niet gewoon een hoger inkomen geven?” Jongeren van 12 tot 18 kunnen wel ‘tienertoeren’. Dagkaarten van 7,60 euro gelden voor hen buiten de spits.

Dan is ook nog de vraag hoe aantrekkelijk het ov en met name het railvervoer is voor uitjes, afgezet tegen de auto. Herre Dijkema, directeur van het adviesbureau Toerisme Veluwe Arnhem Nijmegen, kent weinig twijfel: “Als we naar een duurzame toeristische sector willen, is het belangrijk dat de overheid het ov-gebruik stimuleert.” Het schrappen van de goedkope aanbiedingen is geen goed signaal, vindt hij. Dijkema schreef met city- en regiomarketeers een transitieplan voor duurzamer toerisme, met daarin een grote rol voor het ov.

Dat de auto, naar Dijkema’s waarneming, onverminderd populair is onder dagjesmensen, heeft volgens hem nog een reden: bereikbaarheid. Neem de Veluwe. In omliggende dorpen als Hoenderloo of Otterlo komen lukt nog vanuit Gelderse steden, maar het centrum van de Veluwe bereiken vergt met de bus minstens een overstap. Ook volgens Peeters zit daar de crux. “In Nederland kalft het streekvervoer af. Bergen aan Zee heeft in de zomer op zondag geen busverbinding. Ik kan daar met mijn hoofd niet bij.”

• Waar zijn de goedkope Kruidvat/Blokker/AH/HEMA-zomerkaartjes voor NS-trips gebleven? Redactiefoto.