PV

Gisteren stapte Mark MacGann, die tussen 2014 en 2016 de Europese lobbybaas van Uber was, naar voren om duidelijk te maken waarom hij de vuile was van Uber buiten hangt. Vanaf afgelopen weekend explodeerde vanuit een enorm datalek de berichtgeving over de onwettige bedrijfsvoering van Uber.

MacGann was in die tijd hét gezicht van Uber in Europa, het Midden-Oosten en Afrika. Zijn taak was een team van lobbyisten aansturen dat overheden om moest praten om Uber en UberPop toe te staan. Iets dat niet overal lukte. Zo verklaarde de Nederlandse overheid UberPop illegaal. In andere landen liepen protesten tegen Uber regelmatig uit op gewelddadige confrontaties met de politie.

MacGann zegt in gesprek met The Guardian dat hij doodsbedreigingen kreeg en daarom beveiligd werd door bodyguards. Boze taxichauffeurs volgden MacGann door steden, vielen hem meermaals aan en deelden zijn huisadres op sociale media. In onderstaand video-interview met The Guardian geeft MacGann uitleg over zijn beslissing om jaren na zijn vertrek de vuile was van Uber buiten te hangen.

MacGann beaamt deels schuldig te zijn aan de bedrijfsvoering van Uber, die gestoeld was op landen veroveren met zijn diensten. “Ik was degene die met regeringen sprak; Ik was degene die dit met de media pushte; Ik was degene die de mensen vertelde dat ze de regels moesten veranderen omdat chauffeurs hiervan zouden profiteren en mensen zoveel economische kansen zouden krijgen.” Gaandeweg kreeg MacGann door dat dit niet het geval was. “We verkochten mensen een leugen.”

In 2016 vertrok MacGann bij Uber. De stress leverde hem een PTSD-stressstoornis op waarvoor hij behandeld is. Zes jaar later noemt hij het zijn morele plicht om de internationale pers te voorzien van ruim 124 duizend interne Uber-bestanden, inclusief gesprekken tussen het topmanagement en met wereldberoemde politici en andere lobbyisten. 

De publicaties over onder meer Kroes zijn echt nieuws, stelt ook journalist en boekauteur Rens Lieman in reclame-managementvakblad Adformatie. Hij bracht vier jaar geleden het boek ‘Uber voor alles’ uit, waarvoor hij onder meer medewerkers van Uber sprak. “En van sommige zaken die nu in het nieuws zijn, gingen al langer geruchten rond maar zijn nu voor het eerst schriftelijke bewijzen geleverd.”

Lieman vindt het nogal wat dat MacGann uit de school klapt. “Dit is geen jonge programmeur die bij Uber aan de slag is gegaan vanwege zijn fascinatie voor technologie. MacGann zegt dat hij op zijn eerste werkdag bij Uber al wist dat het bedrijf veel over heeft om te groeien, en heeft er zelf meerdere jaren aan meegewerkt. Dat hij na zes jaar alsnog als klokkenluider naar buiten stapt, is in ieder geval beter laat dan nooit.”

Kan MacGann na het openbaren van de Uber Files nog bij een ander bedrijf aan de slag of heeft hij zichzelf met zijn actie persona non grata gemaakt? Lieman: “Dat vind ik een lastige. MacGann heeft natuurlijk een groot netwerk en tientallen jaren ervaring, met een bewezen trackrecord hoe hij een disruptief bedrijf goed in de markt kan zetten.” Lieman heeft mede voor zijn boek veel ervaring met de lobbystrategie van Uber. “De onthullingen gaan over misstanden uit het tijdperk dat Travis Kalanick nog ceo van Uber was. Volgens Uber is er onder de nieuwe ceo een andere bedrijfscultuur ontstaan. Ik volg Uber met enige scepsis op dat vlak, maar tot nu toe is er inderdaad geen bewijs dat misstanden van dezelfde orde plaatsvinden.  Wel wordt er nog altijd agressief gelobbyd.”

Het lobbygedrag van Uber ziet Lieman niet veranderen. Hij verwijst naar november 2020, toen Uber en Lyft in de VS gezamenlijk meer dan tweehonderd miljoen dollar uitgaven aan een lobbycampagne om in Californië voor een initiatiefwet te stemmen die regelt dat chauffeurs zelfstandig blijven. In tientallen landen is Uber bovendien op agressieve wijze verwikkeld in rechtszaken die eveneens tot doel hebben Uber-chauffeurs blijvend als schijnzelfstandigen te laten werken.

In deze video van The Guardian vertelt MacGann meer over wat hem dreef in zijn Uber-job en waarom hij klokkenluider werd. (Engels).

• Uber-klokkenluider Mark MacCann is Uber’s voormalige lobbydirecteur: “We verkochten mensen een leugen”. Foto ICIJ.

De ‘Uber Files’ beslaan een periode waarin Uber van een moedige startup naar een wereldwijde kolos ging. De ‘Files’ zijn een schat aan documenten die naar de Britse krant The Guardian zijn gelekt, en werpen licht op de activiteiten van het bedrijf op het hoogtepunt van zijn wereldwijde opkomst. Uber heeft wetten overtreden, de politie en vergunningverleners op een dwaalspoor  gezet en in het geheim gelobbyd bij regeringen.

De ‘Uber Files’ zijn een wereldwijd onderzoek naar een schat aan 124.000 vertrouwelijke documenten van het technologiebedrijf Uber. De gegevens laten zien hoe Uber de wet heeft overtreden, de politie heeft misleid, geweld tegen chauffeurs heeft uitgebuit en in het geheim heeft gelobbyd bij regeringen over de hele wereld.

Het lek bestaat uit e-mails, iMessages en WhatsApp-uitwisselingen tussen de hoogste leidinggevenden van de Silicon Valley-gigant, evenals memo’s, presentaties, notitieboekjes, briefingpapieren en facturen. De dossiers beslaan maar liefst 40 landen en gaan over de periode 2013 tot 2017, de periode waarin Uber van een moedige start-up naar een wereldwijde kolos ging, zich bruut een weg baande naar steden over de hele wereld zonder rekening te houden met de bestaande taxiregelgeving.

Om een ​​wereldwijd onderzoek mogelijk te maken, deelde The Guardian de gegevens met 180 journalisten bij meer dan 40 mediaorganisaties via het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ). En wat ontdekten ze? De cache van meer dan 124.000 interne Uber-bestanden legt de ethisch twijfelachtige praktijken bloot waarmee het bedrijf zich een weg baande naar nieuwe markten, vaak waar bestaande wet- of regelgeving zijn activiteiten illegaal maakten, voordat het agressief lobbyde om diezelfde wet- of regelgeving te wijzigen in Uber-vriendelijke wetgeving.

Een aantal opmerkelijke bevindingen: als minister van Economische Zaken deed Emmanuel Macron buitengewoon veel moeite om Uber en zijn campagne om de Franse taxisector open te breken, te ondersteunen, en vertelde het bedrijf zelfs dat hij een “deal” had gesloten met zijn tegenstanders in het Franse kabinet.

Bij invallen in Uber-vestigingen moesten de computers zo snel mogelijk op zwart. Senior executives bij Uber hebben regelmatig het gebruik van een ‘kill-switch’ bevolen om te voorkomen dat politie en regelgevers toegang kregen tot gevoelige gegevens tijdens invallen in Uber-kantoren in ten minste zes landen. Door toepassing van deze ‘kill-switch’ gingen de beeldschermen in de betreffende vestiging – bijvoorbeeld in Amsterdam – op zwart en kon de politie niet (meteen) bij de Uber-gegevens.

Twee van Barack Obama’s meest senior campagneadviseurs voor de presidentsverkiezingen, David Plouffe en Jim Messina, bespraken het helpen van Uber om toegang te krijgen tot leiders, functionarissen en diplomaten. En de voormalig vicevoorzitter van de Europese Commissie, Neelie Kroes, hielp Uber enthousiast in het geheim bij het lobbyen bij een reeks Nederlandse toppolitici, waaronder de premier, Mark Rutte. Haar relatie met het bedrijf was zo gevoelig dat Uber’s Europese toplobbyist waarschuwde dat het “zeer vertrouwelijk was en niet buiten deze groep mocht worden besproken”.

Waarom is de periode van het lek van belang? De periode van vijf jaar die door de gegevens wordt gedekt, besloeg een cruciale periode voor de expansie van Uber. Toen de app in 2010 voor het eerst publiekelijk werd gelanceerd in San Francisco, konden Uber-klanten alleen gereguleerde huurauto’s of taxi’s bestellen. De introductie in het jaar daarop van UberX, waarmee chauffeurs passagiers in hun eigen auto konden ophalen (later UberPop in Europa), won snel aan populariteit en begin 2013 was de service actief op meer dan 30 locaties, voornamelijk in de VS.

Het was rond dit punt dat Uber snel naar het buitenland wilde uitbreiden. De periode die door de gelekte gegevens werd bestreken, werd gekenmerkt door een waanzinnige groei, aangezien Uber zijn recordinvesteringen in durfkapitaal gebruikte om ritten in steden over de hele wereld te subsidiëren. In juni 2017, toen de controversiële mede-oprichter Travis Kalanick ontslag nam als CEO, was Uber actief op meer dan 600 locaties.

De vervanger van Kalanick, Dara Khosrowshahi, wilde de aandeelhouders bewijzen dat het bedrijf winstgevende groei kon realiseren. Vijf jaar later biedt Uber – nu gewaardeerd op $ 45 miljard – on-demand vervoer in meer dan 10.000 steden, maar maakt het nog steeds geen reële winst, behalve via boekhoudkundige trucjes.

• Wat zijn de ‘Uber Files’? Een gedetailleerde gids voor de meedogenloze expansietactieken van Uber.

In een verklaring zei Uber’s senior vice-president van public affairs, Jill Hazelbaker: “We zullen geen excuses maken voor gedrag in het verleden dat duidelijk niet in overeenstemming is met onze huidige waarden. In plaats daarvan vragen we het publiek om ons te beoordelen op wat we de afgelopen vijf jaar hebben gedaan en wat we de komende jaren zullen doen.”

Ze vervolgde: “Uber is nu een van de grootste platforms voor werk ter wereld en een integraal onderdeel van het dagelijks leven voor meer dan 100 miljoen mensen. We zijn van een tijdperk van confrontatie overgegaan naar een tijdperk van samenwerking, waarbij we blijk hebben gegeven van de bereidheid om aan tafel te komen en raakvlakken te vinden met voormalige tegenstanders, waaronder vakbonden en taxibedrijven.”

“We zijn nu gereguleerd in meer dan 10.000 steden over de hele wereld en werken op alle overheidsniveaus om het leven te verbeteren van degenen die ons platform gebruiken en de steden die we bedienen.”

In een afzonderlijke verklaring zei de woordvoerder van Travis Kalanick dat hij “nooit toestemming heeft gegeven voor acties of programma’s die de rechtsgang in welk land dan ook zouden belemmeren”, en dat hij “nooit heeft gesuggereerd dat Uber misbruik zou moeten maken van geweld ten koste van de veiligheid van de bestuurder. Elke beschuldiging die aan de heer Kalanick is gericht, dat hij betrokken was bij een van deze activiteiten, is volledig onjuist.”

“De realiteit was dat de uitbreidingsinitiatieven van Uber werden geleid door meer dan honderd leiders in tientallen landen over de hele wereld en te allen tijde onder direct toezicht en met de volledige goedkeuring van Uber’s robuuste juridische, beleids- en nalevingsgroepen.”

De woordvoerder voegde daar aan nog toe: “Toen de heer Kalanick in 2009 Uber mede oprichtte, pionierden hij en de rest van het Uber-team in een bedrijfstak die nu een werkwoord is geworden. Om dit te doen, was een verandering van de status-quo nodig, aangezien Uber een serieuze concurrent werd in een sector waar concurrentie van oudsher verboden was. Als een natuurlijk en voorzienbaar resultaat vochten diepgewortelde industriële belangen over de hele wereld om de broodnodige ontwikkeling van de vervoerssector te voorkomen.”

• Hoe hebben Uber en Travis Kalanick op de ‘Uber Files’ gereageerd?