Begin 2020 werd – met de aankomst van de eerste Nightjet uit Wenen op Brussel-Zuid (en het vertrek van de retourtrein) – de 17 jaar afwezigheid van de nachttrein beëindigd en het nieuwe tijdperk van de nachttreinen ingeluid. Vooral de lagekosten-luchtvaartmaatschappijen deden de nachttrein de das om. Maar ziedaar: de klimaatcrisis en vooral de mate van vervuiling door luchtvaartmaatschappijen, zorgden dat de luchtvaart tegenwind kreeg en de nachttreinen de wind in de rug. Helaas gooide enkele maanden later de coronacrisis roet in het eten, de Nightjet stopte tijdens corona enkele maanden en gedroomde nieuwe verbindingen (Brussel-Berlijn via Amsterdam en een verbinding Brussel-Malmö) kwamen niet tot stand. European Sleeper (die van Brussel-Berlijn) stelde de start van de nieuwe verbinding vorig jaar uit vanwege problemen met financiën en beschikbaar materieel en geeft voorlopig geen nieuwe startdatum.

Belgisch federaal mobiliteitsminister Georges Gilkinet, blijft – net als vele reizigers – enthousiast over de nachttreinen, maar betreurt dat het aanbod zich te langzaam ontwikkelt. Om de start van een nachttrein vanuit België aantrekkelijker te maken en van Brussel de Europese hub van de nachttreinen te maken, heeft de minister een financiële steunregeling uitgewerkt. Nieuwe operatoren krijgen voortaan een korting op hun energiefactuur. Een voorontwerp van wet is al goedgekeurd door de ministerraad en de Belgische overheid wil de komende twee jaar subsidies geven aan treinbedrijven die een nachttrein laten rijden naar of van een station in België. Dat doet de Belgische overheid door de rijpadvergoeding te betalen die de bedrijven aan infrastructuur-beheerder Infrabel zijn verschuldigd zijn om hun

Treinen op de Belgische sporen te laten rijden. De overheid vergoedt daarbij ook de energiekosten die ze op het Belgische net maken om de treinen te laten rijden. Die stroom wordt in de meeste gevallen door Infrabel aangekocht en geleverd. Voor de steunmaatregel heeft de regering 2 miljoen euro vrijgemaakt.

Gilkinet wil met deze maatregel “het krachtige signaal geven” dat operatoren van nachttreinen welkom zijn in België, en hoopt dat andere landen het voorbeeld volgen. “Als we minder willen vliegen,

Zullen nachttreinen een deel van de oplossing zijn”, zegt zijn Woordvoerder tegen De Standaard.

Maar de businesscase voor de nachttreinen blijft moeilijk, zegt een transporteconoom bij consultant Ecorys. “Voor consumenten is het relatief duur, terwijl ze lang onderweg zijn, zeker in vergelijking met vliegen. Bovendien is het opstarten van zo’n nachttrein een dure investering – zeker als er nieuwe rijtuigen moeten worden gebouwd.” En daaraan is nu al een nijpend gebrek.  Nieuwe nachttrein-exploitanten – zoals European Sleeper – vinden niet gemakkelijk nieuw of gebruikt materieel. “Dat alles maakt dat de zogenoemde en geroemde ‘nachttrein-revival’ er vooral een in woorden was”, aldus de Ecorys-specialist.

• Belgische regering geeft nachttrein rijpadsubsidie en energieboost van 2 miljoen. Foto ÖBB Nightjet.