Bus

In heel Twente rijden tot en met volgende week vrijdag minder bussen. Vervoerder Twents hanteert op verschillende trajecten de vakantiedienstregeling vanwege personeelskrapte. Voor buurtbussen verandert er niets.

Scholierenlijn 681 (Den Ham – Almelo Centraal) rijdt helemaal niet. Voor deze route is een alternatieve lijn 81 (Ommen – Westerhaar – Almelo). Op acht trajecten wordt de vakantiedienstregeling ingezet:

• lijn 9 (Enschede -Hengelo);
• lijn 53 (Hengelo – Haaksbergen – Eibergen);
• lijn 59 (Tubbergen – Hengelo);
• lijn 60 (Oldenzaal – Enschede);
• lijn 61 (Overdinkel – Enschede);
• en lijn 62 (Borculo – Denekamp).

De scholierenlijnen 264 (Denekamp – Almelo) en 625 (Almelo Centraal – Aalderinkshoek) blijven wel volgens gewone dienstregeling rijden. Plan je route voor vertrek, is het dringende advies. De reden van de aanpassing is een tekort aan chauffeurs. Om toch bussen te laten rijden kiest Twents ervoor om op doordeweekse dagen de aangepaste dienstregeling in te zetten. Daarvoor zijn namelijk minder chauffeurs nodig.

• Minder bussen bij Twents door chauffeurstekort. De buurtbussen blijven de gewone dienstregeling rijden. Foto Twents.

Op maandag 11 september wordt de dienstregeling in Limburg tijdelijk lichtjes aangepast. Door een tijdelijk personeelstekort bij een aantal van haar onderaannemers is De Lijn genoodzaakt om een aantal ritten te schrappen. Dit heeft voornamelijk in de ruime regio van Genk enkele lichte aanpassingen van de dienstverlening tot gevolg. Deze bijsturing zal minstens de komende 2 weken van kracht zijn.

De voorbije week kampten een aantal onderaannemers van De Lijn in Limburg met een tijdelijk personeelstekort, voornamelijk door ziekte. Daardoor werden er tijdens de eerste week van het schooljaar heel wat ritten onvoorzien of laattijdig geschrapt.

De Lijn wil haar reizigers een betrouwbare en efficiënte dienstverlening aanbieden. Om deze te garanderen, kiest De Lijn ervoor om maandag 11 september enkele tijdelijke en lichte aanpassingen aan de dienstregeling door te voeren op een aantal buslijnen in de regio. Hierdoor kan de betrouwbaarheid van de dienstverlening worden gegarandeerd en weet de wachtende reiziger zich verzekerd van z’n rit.

De Lijn verwacht dat deze situatie met betrekking tot het personeelstekort bij de onderaannemers opnieuw gestabiliseerd zal zijn binnen een tweetal weken. Daarom wordt de aanpassing nu ingevoerd tot 23 september. Welke ritten dit betreft verschilt tussen een woensdag en de andere dagen van de week.

De Lijn doet er alles aan om de hinder voor de reizigers op deze lijnen zo minimaal mogelijk te houden. Reizigers kunnen via de routeplanner in de app en op de website van De Lijn het aangepaste aanbod consulteren. De Lijn verontschuldigt zich alleszins voor het ongemak, en werkt nauw samen met alle betrokkenen om zo snel mogelijk de aangepaste ritten te kunnen normaliseren.

• De Lijn Limburg: aanpassing busdienst door tijdelijk personeelstekort bij onderaannemers. Foto De Lijn.

De Chinese elektrische bussen die na een frauduleuze aanbesteding sinds een paar jaar in Oost-Nederland rijden, zorgen voor veel fysieke problemen bij chauffeurs. “Gisteren weer de hele dag met pijn gereden,” meldt een van hen in De Volkskrant. Dat die krant zich er nu over buigt is opmerkelijk, want meestal zijn het de lokale media die met de regelmaat van de klok over de problemen met de BYD-bussen berichten. Al sinds de Chinese e-bussen in de concessie IJssel-Vecht arriveerden is het hommeles: chauffeurs klagen over fysieke problemen door diverse difecten aan de bus. Reparatie- en renovatieprogramma’s bij de vorige concessionaris Keolis’ leverden nauwelijks soelaas op. Voor veel chauffeurs zijn de bussen, die destijds in no-time geleverd konden worden, ondingen.   

Net voordat buschauffeur Henk tegen de stoep aan knalt, grijpt hij het stuur. Als hij weer veilig rechtdoor rijdt, is tussen zijn handen op het stuur duidelijk te zien dat ‘BYD’, de afkorting van het Chinese busmerk ‘Build Your Dreams’, niet recht staat. “Zie je dat: de bus trekt vanzelf opzij,” zegt hij rijdend door Apeldoorn. “Bij lange ritten krijg ik schouderpijn van het tegensturen.” 

Henk – niet zijn echte naam, “want dan is het morgen op het matje komen” – is niet de enige die in concessiegebied IJssel-Vecht last heeft van zijn werkplek. De 234 elektrische bussen van BYD, blijken voor chauffeurs al jaren een nachtmerrie. Pols, rug, nek, zitvlak, elleboog: de klachtenlijst is omvangrijk. Behalve veroorzaakt door tegensturen, ook door stoelen die slecht zitten, of niet recht achter het stuur staan, een te kleine cabine, zwaar sturen. 

De Chinese BYD-bussen waren voor provinciebestuurders direct al een kwelling. Kort na het aanbestedingstraject bleek in 2020 uit onderzoek van Follow the Money dat vervoerder Keolis fraude had gepleegd. Het Franse bedrijf had bij het verkrijgen van de concessie geheime afspraken met de Chinese leverancier verzwegen. Keolis werd van de concessie gehaald, maar vanwege tijdgebrek en de coronapandemie mocht de vervoerder toch tot eind vorig jaar blijven rijden in de regio, die strekt van Apeldoorn tot Zwolle en van Harderwijk tot Hardenberg. 

Maar dus wel met bussen waar van alles mee mis bleek. “Voordat ik in die bussen ging rijden had ik nog nooit bij een fysio gelopen”, zegt Simone Scholten (47) tijdens haar pauze in Apeldoorn. Door de rare positionering van de stoel werd ze van nek tot heupen een jaar lang behandeld. Inmiddels staat sinds december 2022 op Scholtens werkkleding EBS (onderdeel van Israëlische Egged Group) dat de aanbesteding voor de opvolging van Keolis won. Scholtens klachten zijn weg, omdat de nieuwe eigenaar volgens haar veel heeft verbeterd. Zo staan de stoelen nu recht achter het stuur, zijn de zitvlakken vervangen en is aan het voorkomen van tegensturen gewerkt. 

Maar er klinken ook andere geluiden. “Gisteren weer de hele dag met pijn gereden”, stuurt een chauffeur per sms. “Ik heb echt wel aan ander werk gedacht, maar ik laat me niet het beroep dat bij me past afnemen, omdat de provincies niet de ballen hebben deze bussen op de boot terug naar China te zetten.” De provincies, reageert een woordvoerder, zijn weliswaar verantwoordelijk voor streekvervoer en kiezen de vervoerders, maar gaan niet over hun bussen en personeelsbeleid. Op station Apeldoorn klinken klachten over EBS’ omgang met chauffeurs.  

Hoewel EBS wist dat het een probleemvloot overnam, viel het eind vorig jaar alsnog tegen. Mankementen bleken talrijker en hardnekkiger. Dertig bussen hebben volgens het bedrijf nog altijd stuurproblemen. De vakbonden krijgen signalen dat het om veel meer gaat, maar hebben geen middelen EBS te dwingen ze aan de kant te laten staan. Ook moet nog blijken of oplossingen die bij sommige bussen werken – van uitlijnen tot banden wisselen – na pakweg 20 duizend kilometer nog het gewenste effect hebben. 

Exacte verzuimcijfers wil EBS niet geven. “Die liggen nog steeds te hoog, laat dat duidelijk zijn, maar ze zijn wel op het laagste punt sinds we de bussen overnamen, en vergelijkbaar met andere concessies van ons.” De vakbonden zijn niet gerust. In juni reageerde meer dan de helft van de leden die in de Chinese bussen rijden op een vragenlijst van CNV en FNV. Driekwart van de respondenten koppelt klachten aan het rijden in de BYD-bussen, bijna de helft zegt om die reden medicatie te gebruiken. 

Vakbondsbestuurder Marijn van der Gaag (FNV) vindt dat EBS een kans verdient, maar wil ook voorkomen dat hij net als bij Keolis “aan het lijntje wordt gehouden” met loze beloften. “Met EBS is daarom afgesproken dat ze eind september de exacte mankementen per bus in kaart hebben, zodat we de vorderingen kunnen meten.” 

De hele kwestie toont de vakbondsbestuurder hoe destijds onder toeziend oog van provincies Gelderland en Overijssel door de vervoerder een totaal verkeerde aankoop is gedaan. “Je moet nooit je volledige wagenpark in een keer aanschaffen.” Maar van een miskoop wil EBS niet spreken, al roept de woordvoerder zelf de vraag op of de vorige eigenaar er verstandig aan deed dit merk te kiezen. “Maar onze experts hebben er vertrouwen in dat de bussen, zoals gepland, de resterende twaalf jaar mee kunnen.” Na drie jaar in krakkemikkige bussen kijken de chauffeurs daar niet naar uit. Bijna 60 procent van de respondenten op de vakbondsenquête zegt “weinig tot geen vertrouwen te hebben dat de problemen met de elektrische bussen opgelost zullen worden”. 

• Krakkemikkige BYD-bussen in IJssel-Vecht-concessie blijven de krantenkoppen halen; chauffeurs blijven klagen. Foto RRReis.

Op vrijdag 25 augustus kondigde De Lijn aan dat ze in verschillende regio’s vanaf 1 september busritten schrapt omdat ze nog steeds te weinig chauffeurs heeft en ze tegelijkertijd onvoldoende rijvaardige bussen op de baan krijgt. Drie dagen voor de start van het nieuwe schooljaar kunnen reizigers in de planner of op de site van De Lijn nog steeds niet terugvinden welke ritten wegvallen. 

In de vervoerregio’s Antwerpen, Gent, Kempen, Kortrijk, Limburg, Mechelen en Vlaamse Rand worden vanaf vrijdag ritten geschrapt omdat De Lijn met een tekort aan bussen, chauffeurs en technici kampt. Reizigers moeten het stellen met een opsomming van de lijnen waarop ritten worden geschrapt. Welke ritten wegvallen, weten we nog steeds niet. Na de gebrekkige communicatie bij de start van fase 1 van de basisbereikbaarheid begin juli, gaat De Lijn opnieuw de mist in. 

Ouders weten niet eens of de busrit naar de school van hun kinderen nog wel zal rijden. Stefan Stynen, bestuurder TreinTrambus: “De Lijn belooft weliswaar dat er geen schoolritten wegvallen en er bovendien alleen ritten worden geschrapt op hoogfrequente lijnen. Uit informatie die we via informele weg kregen over de regio Mechelen blijkt alvast dat ze die belofte niet kan hard maken. Er vallen wel degelijk ritten weg in de schoolspits en op sommige lijnen ontstaan wachttijden van één of twee uur.”   

Met deze noodgreep belandt De Lijn op een nieuw dieptepunt na bijna 15 jaar onophoudelijke besparingen. Peter Meukens, voorzitter TreinTramBus: “De laatste drie mobiliteitsministers Hilde Crevits (CD&V), Ben Weyts (N-VA) en Lydia Peeters (Open VLD) beloofden vaak dat ze het wagenpark van De Lijn zouden elektrificeren. Op hun woorden volgden maar weinig daden. Ze bestelden maar met mondjesmaat elektrische bussen en investeerden ook te weinig in laadinfrastructuur. Ten opzichte van onze omliggende landen slaat het Vlaamse stads- en streekvervoer een modderfiguur.  Minister Peeters maakt van Vlaanderen eerder een lage-ambitiezone dan een lage-emissiezone.” 

Minister Peeters dwingt De Lijn om te blijven rijden met vervuilende en tot op de draad versleten Euro 3-bussen, die bijna 20 jaar oud zijn. Want de bestelde nieuwe elektrische bussen laten langer op zich wachten dan voorzien. In afwachting daarvan zou De Lijn snel en zonder veel poespas in onze buurlanden tweedehands recente dieselbussen (Euro 6) moeten kunnen kopen. Daarmee kan ze op een betrouwbare manier de periode tot de levering van een groot lot elektrische bussen overbruggen. “Maar dat mag niet van minister Peeters”, zegt Peter Meukens. “Het wordt hoog tijd dat de minister De Lijn voldoende middelen geeft om haar exploitatie op internationaal niveau te brengen. Ook De Lijn is aan zet. Zij moet eindelijk de reiziger au sérieux nemen en duidelijk en correct communiceren over de ritten die ze tijdelijk niet kan rijden.” 

• TreinTramBus boos: De Lijn schrapt ritten, maar reizigers weten niet welke. Redactiefoto.

Op 53 buslijnen alleen al in de provincie Antwerpen worden vanaf 1 september een aantal ritten geschrapt. Volgens De Lijn door een gebrek aan chauffeurs. Bij de chauffeurs zelf horen we echter iets anders, stelt de Gazet van Antwerpen. Een stuur dat loszit, brandstoflekken en brandalarmen die afgaan op de bus. Het is maar een kleine greep uit de vele gebreken waarmee zij dagelijks worden geconfronteerd. 

Op 22 augustus konden volgens de krant in Antwerpen al 28 bussen niet uitrijden vanwege technische mankementen. Op buslijn 19 in Deurne Zuid reed vrijdag amper één bus op vier. “Er zijn wél genoeg chauffeurs, maar geen bussen”, klaagt een buschauffeur. 

Donderdag trok de christelijke vakbond ACV al nadrukkelijk aan de alarmbel. De werknemersorganisatie vreest dat maar liefst 20% van het bus- en tramaanbod op korte termijn zal verdwijnen. Volgens ACV-secretaris Jo Van der Herten heeft dat te maken met de veroudering van het bestaande materieel en problemen met de levering van nieuwe bussen. “Doordat de levering van nieuwe bussen op zich laat wachten, rijdt De Lijn verder met oude bussen. Maar net omdat er nieuwe bussen werden verwacht, is de voorraad onderdelen voor de oude modellen niet meer aangevuld. Daardoor kunnen veel technische problemen simpelweg niet verholpen worden.” 

De aanhoudende problemen leiden tot veel frustratie bij werknemers van De Lijn. Naar aanleiding van eerdere berichtgeving over deze problematiek kwamen bij de krant verschillende boze reacties binnen van buschauffeurs. Het gaat dan vooral om foto’s en filmpjes van gebreken, zoals een stuur dat loszit, of een dieseltank waar de brandstof gewoon uitspuit. 

De meest opvallende reactie was echter de foto van een werkrooster waaruit blijkt dat recent 28 bussen op één dag niet konden uitrijden hoewel er wel voldoende chauffeurs beschikbaar waren. “De Lijn liegt wanneer ze zegt dat er niet genoeg personeel is”, klinkt het. “De bestuurders waren klaar om aan hun shift te beginnen, maar ze konden gewoon de baan niet op.” 

Volgens een andere chauffeur is er niet alleen een probleem met oude bussen en de onderdelen. Ook met de nieuwe hybridemodellen beginnen veel bestuurders naar verluidt onzeker aan hun ronde. “Met de nieuwe bussen van fabrikant VDL zijn er vooral veel problemen met de deuren omdat ze niet compatibel zijn met de perrons. Daarom moeten deze omgebouwd worden, maar daarna functioneren ze vaak niet naar behoren. Er zijn ook problemen met de elektronische sensoren. Daardoor gaat bijvoorbeeld het brandalarm te pas en te onpas af waardoor chauffeurs het na een tijdje gaan negeren.” 

Het ACV wijst intussen met een beschuldigende vinger naar de politiek. “Er is sinds 2010 amper nog geïnvesteerd in het wagenpark van De Lijn terwijl er net nood is aan voortdurende vernieuwing”, zegt Van der Herten. “De instroom van nieuwe voertuigen is veel kleiner dan de uitstroom van de oude. Voor de nieuwe voertuigen is bovendien ook een aanpassing nodig van de infrastructuur. Zo zijn voor elektrische bussen laadpalen nodig, maar ook die transitie verloopt traag.” Gezien de staat van het huidige materieel, het tekort aan onderdelen en de achterstand van lopende bestellingen ziet het er volgens Van der Herten niet naar uit dat de situatie snel zal verbeteren. “De openbare vervoermaatschappij wordt stilletjes doodgeknepen. Men zal schreeuwen om verdere privatisering van het openbaar vervoer en de eigen verantwoordelijkheid minimaliseren”, besluit de vakbondsman. 

• De Lijn dunt de dienstregeling uit in Vlaanderen vanwege gebrek aan chauffeurs; Bonden wijzen juist op slechte staat van verouderde bussen. Redactiefoto.