Bus

Bram Hansma, de OV ombudsman, maakt zich zorgen over de trend dat woonkernen en soms ook woonwijken van steden moeilijker bereikbaar worden met het openbaar vervoer. Dit komt doordat OV-bedrijven en hun opdrachtgevers (overheden) kiezen voor het versterken en verbeteren van grote doorgaande lijnen. De ombudsman voor het openbaar vervoer zegt de indruk te hebben dat bij deze ontwikkeling niet alle betrokken reizigers voldoende “gehoord” worden.

Dit staat in de rapportage over de klachten van reizigers die in het laatste kwartaal van 2019 bij de OV ombudsman zijn ingediend. Met investeringen in grote, doorgaande verbindingen (hogere frequenties, luxere bussen) wordt het openbaar vervoer aantrekkelijker voor grote groepen reizigers. Om dit te betalen worden vaak minder goed bezette buslijnen geschrapt. Dit gebeurde eind vorig jaar onder andere in de Utrechtse wijk Schaakwijk, in De Bilt (Utrecht) en in Sint Willebrord (Noord-Brabant). Hierdoor moeten reizigers verder lopen van en naar een bushalte. Ouderen, wijkbewoners zonder eigen vervoer en mensen die slecht ter been zijn, kunnen daardoor in problemen komen.

De OV ombudsman pleit voor een “zeer zorgvuldige afweging tussen grotere efficiency en meer snelheid tegenover de ook gewenste fijnmazigheid van het openbaar vervoer”. Bij die afweging moet de publieke rol van het openbaar vervoer centraal staan, aldus de ombudsman. Soms worden buslijnen vervangen door flexibele oplossingen als een streekbus of een belbus. Dat kán, vindt de OV ombudsman, maar “zorg dan dat dit ook echt een goed alternatief is en dat dit er ook daadwerkelijk komt. Het komt nog wel eens voor dat de realisatie van het alternatief aan derden wordt overgelaten.”

Bij de publieke functie van het openbaar vervoer hoort ook dat het toegankelijk is voor reizigers die digitaal minder vaardig zijn, zegt de OV ombudsman. Vervoerders moeten rekening houden met een generatie die niet is opgegroeid met digitale communicatie. In deze kwartaalrapportage wordt deze aanbeveling herhaald voor NS, die heeft besloten klachten niet meer per e-mail in ontvangst te nemen. Het mailformulier is van de website gehaald. Wie een klacht heeft moet deze telefonisch of per chat kenbaar maken, met als argument dat ze dan sneller afgewikkeld kunnen worden. Dat laatste zou de OV ombudsman zeer toejuichen, maar op de functionaliteit van de chat is nog wel wat af te dingen. Zo kunnen bepaalde bestanden niet worden toegevoegd (wat per mail wel kan) en ontbreekt goede communicatie over het downloaden van de chatgegevens. Daarom is de de OV ombudsman van mening dat NS het besluit om het indienen van klachten per e-mail (via het gebruikersvriendelijke formulier) te schrappen, te vroeg heeft genomen.

• OV ombudsman Bram Hansma heeft moeite met doorgeschoten digitalisering (geen klachten per email meer naar NS) en opheffen buslijnen in wijken en dorpskernen.

Ajax en Oostenrijk Group hebben een 6,5-jarige overeenkomst getekend. Het internationaal opererende vervoersbedrijf uit Diemen was in de jaren ’90 al sponsor van Ajax en keert nu terug als Official Supplier.

Commercieel directeur Menno Geelen is blij met de overeenkomst: “Oostenrijk en Ajax hebben al een lang verleden met elkaar, waaronder de samenwerking in de succesvolle jaren ’90. We zijn verheugd dat we met de nieuwe generatie aan het roer wederom een samenwerkings-overeenkomst hebben gesloten. Oostenrijk zou aanvankelijk pas per komend seizoen Official Supplier zijn, extra dank en waardering is er voor het feit dat ze al per direct aan boord zijn gekomen.”

Ook Rogier Staal, CEO van de Oostenrijk Group, is content. ”Het voelt goed om weer terug te zijn in de sponsorgroep van Ajax. We ondersteunen Ajax met het busvervoer op alle fronten en waar nodig met VIP-vervoer. Dat doen we voor de gehele organisatie; van (jeugd)spelers tot en met de vereniging en van de Foundation tot en met de fans. Ik durf vast te stellen dat de nieuwe Mercedes-spelersbus voor Ajax 1 die er komend seizoen komt, de mooiste van Nederland wordt. Dat past natuurlijk ook bij Ajax.”

• Oostenrijk Group keert als Official Supplier terug bij Ajax. Foto Ajax.

Busfabrikant BYD heeft een indrukwekkende categoriewinst behaald tijdens de prestigieuze iF Design Awards 2020. De onderscheiding, in de categorie openbaar vervoer, is toegekend aan de 12 meter lange BYD eBus. De bestverkochte elektrische bus van Europa is bekroond om zijn innovatieve ‘Home from Home’ ontwerpfilosofie.

Het ‘Home from Home’ concept van BYD is het resultaat van een zorgvuldig overwogen visie op de toekomst van elektrische mobiliteit. Binnen deze toekomstvisie dient de beleving van de passagier als uitgangspunt voor het ontwerp en vormen de binnen- en buitenkant van de bus een functioneel en emotioneel geheel. Minstens zo belangrijk voor de juryleden van de iF Design Awards is het gegeven dat de fantasievolle vormgeving van de elektrische bus van BYD gastvrijheid, plezier en inspiratie uitstraalt.

Het ontwerp van de nieuwste 12 meter lange BYD eBus is ontstaan vanuit de ‘Vision in Product’ (ViP) gedachte. Voor dit langdurige, meervoudig gelaagde werkproces heeft het ontwerpteam van BYD zich laten leiden door designtentoonstellingen, inspirerende presentaties en nauwe samenwerking met designspecialisten uit andere sectoren. Deze afzonderlijke stappen vormen de bouwstenen die samen komen in het ‘Home from Home’ concept.

Voorafgaand aan de uitreiking van de iF Design Awards hebben maar liefst 70 designexperts uit 20 landen de elektrische bus van BYD minutieus beoordeeld. Ook een presentatie door vertegenwoordigers van de ontwikkelingsafdeling van BYD aan juryleden, afgelopen januari in Hamburg, was onderdeel van het jureringsproces. Met de bekendmaking van de overwinning, eerder deze week, kijkt BYD met veel plezier vooruit naar de speciale iF Design Awards-ceremonie in mei.

De internationale ontwerpwedstrijd ontving dit jaar 7.300 aanmeldingen uit 56 landen. De iF Design Awards bestaan sinds 1953 en beslaan een grote verscheidenheid aan ontwerpcategorieën. De inzendingen vertegenwoordigen de nieuwste trends, innovaties en het unieke karakter van hedendaags design. De winnaar van een iF Design Award ontvangt het prestigieuze iF goedkeuringszegel als erkenning voor een uitstekend ontwerp.

De juryleden van de iF Design Award beoordelen aanmeldingen op basis van verschillende ontwerpcriteria, waaronder innovatie en detaillering, esthetiek, functionaliteit, verantwoordelijkheid en positionering. Met betrekking tot het ‘Home from Home’ ontwerp van BYD spreekt de jury zijn waardering uit voor de harmonie tussen de vormgeving van het interieur en het exterieur.

De vloeiende daklijn onttrekt technische installaties aan het zicht en draagt bij aan een pure esthetiek, terwijl levendig oranje en koel pastelblauw een dynamisch contrast creëren. In het interieur dragen de kleurcombinaties, subtiele materiaalafwerking en sfeerverlichting bij aan een ruimtelijke en ontspannen sfeer. Vanuit technologisch oogpunt zorgen digitale spiegels en een nieuw instrumentarium voor verhoogde veiligheid en toekomstbestendigheid. De lichtgewicht bouwwijze, het batterijbeheersysteem en de nieuwe co2-airconditioning verlagen het energieverbruik.

• BYD ‘Home from Home’-concept bekroond tijdens prestigieuze iF Design Awards.

In een blog (‘oude schoenen weggooien’) op de Rover-website pleit Rover-directeur Freek Bos voor het behoud van de ‘gewone bus’ en tegen het zoveel mogelijk ‘strekken’ van buslijnen.

“Steeds vaker worden buslijnen versneld door ze niet meer door dorpen en wijken te laten slingeren. Door de bus snel over een rondweg om het dorp of wijk heen te laten rijden, wordt de reistijd korter. Daarmee wordt de bus in reistijd een alternatief voor de auto. Dit levert grote successen op. Een ambtenaar van de provincie Zuid-Holland vertelde mij afgelopen week nog dat de snelle RNet-bussen in Zuid-Holland vorig jaar een reizigersgroei van 17% kenden. Dubbele groeipercentages in het hele land laten zien dat de reiziger op deze snelle busdiensten zat te wachten.”

“Snellere bussen met minder stops onderweg, betekent dus ook minder haltes in de dorpen en wijken. Uit onderzoek van het Kennisinstituut Mobiliteitsbeleid blijkt dat 94% van de reizigers geen moeite heeft de reis naar een bushalte iets verderop te maken. Deze reizigers profiteren van meer bussen en kortere reistijd. De overige 6% van de reizigers krijgt echter te maken met een afstand tot de bushalte die hij of zij niet zomaar kan overbruggen. Voor deze reizigers moet er natuurlijk ook een oplossing zijn. Want 6% van de reizigers in de kou laten staan, kan niet de bedoeling zijn.”

“Enkele jaren geleden al schreef Rover het rapport ‘Als de gewone bus verdwijnt…’ Eind 2018 presenteerden we bovendien nog eens tien punten om succesvol flexvervoer, als alternatief voor de bus, mogelijk te maken. Er bestaan namelijk goede voorbeelden, zoals het Zutphense flexsysteem Vlinder. Daar zitten tegenwoordig meer reizigers in de bus dan voorheen. Eén van de belangrijkste speerpunten van Rover blijft dat openbaar vervoer altijd beschikbaar moet zijn. Reizigers malen niet om blauwe of gele nummerplaten van een taxi of een busje. Reizigers willen van A naar B. Altijd en overal. Zonder zorgen om speciale pasjes, moeilijke reserveringssystemen en andere barrières.”

“De nieuwe, snelle busdiensten zijn als een nieuw paar flitsende schoenen. Deze schoenen zitten nog niet iedereen lekker. Gelijktijdig is het oude paar al wel weggegooid. Laten we de nieuwe schoenen zo ontwerpen, dat iedereen ze past. Ook als de reiziger de pech heeft bij de groep van 6% te horen.”

• Freek Bos (Rover): ‘Niet oude schoenen (buslijnen) weggooien ten faveure van nieuwe, snellere lijnen’

De contracten voor de busdiensten airside en landside op Schiphol zijn ondertekend. Hiermee zijn de opdrachten voor Arriva Touring definitief. Vanaf 1 april 2020 start Arriva Touring met het vervoer op het platform (airside) en de pendel van/naar de Logistic Hub en de bouwterreinen van het Capital Programme. De parkeershuttle P3/P4, die onderdeel uitmaakt van het landsidecontract, start op 1 november dit jaar.

De implementatie van de busdiensten is in volle gang. Vorige week woensdag en donderdag zijn toekomstige medewerkers bijgepraat over de plannen en de persoonlijke gevolgen van de overgang naar Arriva Touring. Zo gaan arbeidsvoorwaarden die voortvloeien uit de cao en de collectieve bedrijfsregelingen, zoals die gelden op het moment van overgang, van rechtswege mee over naar Arriva Touring.

Arriva Touring gebruikt voor de pendel van/naar de Logistic Hub en de bouwterreinen van het Capital Programme zeven (diesel)bussen van het type Ambassador, waar Arriva eerder nog mee reed in het Oosten van Nederland. Deze 12-meter lange bussen hebben een lage vloer, twee deuren en zijn voorzien van airconditioning. Airside wordt gereden met 64 – voornamelijk elektrische – BYD-bussen die eigendom zijn van Schiphol. Voor de parkeershuttle P3/P4 schaft Arriva Touring nieuwe bussen aan. Onderdeel van de samenwerking is een onderzoek naar het gebruik van elektrische bussen voor de parkeershuttle P3/P4.

Airside is het vervoer op het platform. Met name tussen de gate en de vliegtuigen die op het platform staan opgesteld. De opdracht heeft een looptijd van vier jaar, met een optie tot verlenging tot maximaal 4 jaar, in nader te specificeren perioden. Landside bestaat uit twee contracten: de pendel van/naar de Logistic Hub en de bouwterreinen van het Capital Programme, en de parkeershuttle P3/P4. Deze opdracht heeft een looptijd van vijf jaar, met een optie tot verlenging van maximaal drie jaar, in nader vast te stellen perioden.

• Miriam Hoekstra, directeur Airport Operations zette haar handtekening onder het contract voor airside. Dieme Ketel, senior manager Parking & Mobility Services zette zijn handtekening onder het contract voor het landsidedeel parkeershuttle P3/P4. Tom Davies, construction Services Lead zette zijn handtekening onder het contract voor het landsidedeel HCP. Namens Arriva tekende Anne Hettinga, voorzitter Raad van Bestuur Arriva Nederland.

De Amsterdamse Vervoerregio (VRA) wil uiterlijk in 2025 met een busvloot rijden die 100 procent emissievrij is. In Zaanstreek-Waterland werkt de VRA daarom samen met netbeheerder Liander aan acht netaansluitingen voor toekomstige oplaadpunten. Dit gebeurt ook met het oog op de aanbesteding van de OV-concessie Zaanstreek-Waterland die in volle gang is.

De VRA wil dat alle dieselbussen vervangen worden door elektrische batterijbussen. Sanne van Breukelen, projectleider bij de Vervoerregio, schetst in de VRA-nieuwsbrief de situatie rond de ontwikkelingen van Zero Emissie in het project Zaanstreek-Waterland.

Op de vraag hoe de VRA een zero-emissie (CO2-neutraal) vervoerssysteem kan waarmaken, antwoordt Van Breukelen: “Dat kan alleen maar door samen te werken. Dat klinkt als een open deur. Maar in dit geval is het al een zoektocht om te weten met wíe je precies moet samenwerken – en wat ieders rol is. Om de uitrol van de nieuwe concessie mogelijk te maken, werkt de Vervoerregio nauw samen met netbeheerder Liander. Dat is een nieuwe partner voor ons. Als je elektrisch vervoer wilt bieden, is het cruciaal om tijdig in gesprek te gaan met je netbeheerder, want de aanleg van kabels en leidingen is de belangrijkste factor voor de planning. Samen met de netbeheerder onderzoeken we ook of er voldoende capaciteit op het stroomnet is. In totaal doorlopen we zeven stappen om het nieuwe systeem voor te bereiden.”

“De Vervoerregio is de logische partij die de regie op zich neemt in deze voorbereidende fase. Want er moet vanwege de impact op de openbare ruimte ook nauw samengewerkt worden met de betrokken gemeenten, zowel op ambtelijk als op bestuurlijk niveau. En dat is waar wij voor staan. Samen met onze gemeenten en de netbeheerder bereiden wij als Vervoerregio maar liefst acht netaansluitingen voor.”

En hoe reageren de gemeenten op deze transitie?

“Ik ben eerlijk gezegd best verrast door de positieve reacties. Natuurlijk stellen zowel raadsleden en bestuurders als collega ambtenaren kritische vragen over de transitie, maar daar ben ik alleen maar blij mee. Dat helpt ons ook om ons werk zorgvuldig te doen. Maar het viel me op dat de meerderheid van de gemeentes naast kritisch ook positief tegenover deze verandering staat. We zijn er zo open mogelijk over geweest in het proces: we hebben aangegeven welke dingen we nog niet precies wisten en welke stappen in het proces ook voor ons nieuw waren. En juist dat werd enorm gewaardeerd.”

Op de vraag of het stroomnet al die elektrische bussen wel aan kan, is Van Breukelen positief: “Ja, het stroomnet kan dit aan. Dat hebben we samen met onze netbeheerder Liander vooraf gecontroleerd. Maar we staan aan het begin van de energietransitie. Als straks alle auto’s elektrisch rijden en alle huishoudens van het gas af moeten, dan vraagt dat nog veel meer van ons stroomnet. Daar is het vooralsnog niet geschikt voor.”

“We moeten toe naar lokaal groen opgewekte elektriciteit. Projecten zoals ‘Wind op Zee’ en de vervanging van aardgas door waterstof in het Noorden gaan ons helpen bij die transitie. En het helpt natuurlijk ook als we met ons allen net iets minder stroom verbruiken natuurlijk.”

Biedt waterstof als bus brandstof toekomst voor OV? “Waterstof is fantastisch. En we zouden gek zijn als we het niet gebruiken. Maar de vraag is wel waarvoor precies. Vooralsnog is de productie en distributie van waterstof erg kostbaar. Dat kán snel veranderen als er genoeg marktpartijen zijn die baat hebben bij het creëren van een waterstofmarkt. Het kost energie om waterstof te maken. Dus alleen als we energie overhebben (in de daluren), biedt dit uitkomst.”

“Waterstof kun je wel heel erg goed opslaan; en misschien wel distribueren in ons gasnet. Dus stel dat we er genoeg van zouden hebben en dat we het relatief goedkoop kunnen verspreiden, dan nog is de vraag: wat wil je met die waterstof doen? Je zou het kunnen inzetten om huizen mee te verwarmen. Maar je kunt het ook gebruiken in de mobiliteitssector – en zeker ook als brandstof voor bussen. Laten we met elkaar vooral alle opties verkennen!”

• Sanne van Breukelen (VGA): “Elektrisch rijden vergt goede samenwerking met alle partijen” Foto Vervoerregio Amsterdam (VRA).