Rail

De mededingingswaakhond Autoriteit Consument en Markt (ACM)  geeft Arriva groen licht voor drie nieuwe treindiensten die de vervoerder vanaf 2023 wil gaan rijden op basis van de Europese wetgeving. Arriva wil wekelijkse nachttreinen tussen Groningen en Schiphol en tussen Maastricht en Schiphol gaan rijden, plus een dienst tussen Apeldoorn en Amersfoort die vijfmaal per dag rijdt.

Het is de eerste keer dat de ACM zo’n toets uitvoert. Arriva diende de aanvraag begin juni in. Spoorvervoerders kunnen sinds januari 2021 ‘opentoegangsdiensten’ aanbieden. Die moeten ze wel eerst melden bij de ACM, waarna houders van bestaande spoorconcessies en de verleners van die concessies de gelegenheid krijgen de ACM te vragen om te onderzoeken of er sprake is van een aanzienlijke negatieve impact op de concessie.

Dit onderzoek is uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de verlener van de hoofdrailnetconcessie.

Deze ‘opentoegangsdiensten’ vallen niet onder een door de overheid gegunde spoorconcessie en mogen op basis van Europese wetgeving sinds 2021 worden aangeboden. Ze mogen geen aanzienlijke negatieve impact hebben op een bestaande concessie. De ACM concludeert na onderzoek dat daarvan geen sprake is: de maximale negatieve impact op de winstmarge van de hoofdrailnetconcessie, die wordt geëxploiteerd door de NS, is 0,03 procentpunt. Arriva mag van de ACM dus met zijn nieuwe treindiensten gaan rijden.

• ACM geeft groen licht voor drie nieuwe treindiensten van Arriva die starten in 2023. Redactiefoto.

De slachtoffers van de chroom-6-zaak in Tilburg hebben dinsdag woedend gereageerd op de claim van NedTrain dat de NS-dochter vanuit strafrechtelijk oogpunt geen schuld zou hebben aan het schandaal. Dat meldt De Telegraaf. Bij de treinen van NS is vooral bij treinstellen uit de jaren ’90 de kankerverwekkende stof chroom-6 gebruikt.

Volgens de slachtoffers “is Nedtrain de grote boosdoener, want het stelde de hallen en treinen met chroom-6 beschikbaar. Dan kun je vervolgens niet je handen er vanaf trekken en je verschuilen achter de gemeente Tilburg”, aldus Natascha van de Put (47). “Als ik mijn buurman vergiftig dan zit ik de volgende dag in de gevangenis.” Zij werkte tussen 2006 en 2008 in de toenmalige NS-hallen in Tilburg aan het opknappen van enkele oude treinstellen die werden opgeknapt voor het Spoorwegmuseum. Dat deed ze samen met andere uitkeringsgerechtigden – naar schatting 800 – die daar door de gemeente Tilburg tussen 2004 en 2012 werden tewerkgesteld.

Het OM stelt dat Nedtrain en de gemeente Tilburg de Arbeidsomstandighedenwet overtraden door “de veiligheid en de gezondheid van de werknemers” in gevaar te brengen. Door “onvoldoende beleid en toezicht” zouden de uitkeringsgerechtigheden schuur-, verf- en slijpstof binnen hebben gekregen. Het Functioneel Parket van het OM heeft – vanwege verjaring – de gemeente en Nedtrain de periode van 1 maart 2009 tot en met 31 december 2010 ten laste gelegd.

Tijdens een inleidende zitting op dinsdag in de rechtbank van Rotterdam beweerde NedTrain dat het niet strafrechtelijk verantwoordelijk is, hoewel het bedrijf eerder wel meedeed aan een compensatieregeling voor slachtoffers. “De rol van Nedtrain was slechts faciliterend, het bedrijf was geen werkgever. De gemeente Tilburg had de zorgplicht”, zei ze.

Slachtoffer Fons Tannenbaum omschreef deze ‘onschuldclaim’ als ‘schandalig’. ’’Ik ben ontzettend boos. Hier gaan nog veel tranen vallen”, zei Van de Put daarna. “Als alleen de gemeente Tilburg straks een boete krijgt van de rechters, dan gaan de slachtoffers zelf die prijs via de belasting betalen.” De slachtoffers hopen dat de rechtszaak uiteindelijk bijdraagt aan een stukje erkenning en verwerking, maar wijzen er ook op dat “het menselijke leed niet valt af te kopen met 7.000 of 10.000 euro. Een veroordeling zou een signaal zijn dat dit niet meer mag gebeuren.”

• De slachtoffers van de chroom-6-zaak zijn kwaad over ‘onschuldclaim’ van NedTrain. Foto RIVM.

Vakbonden FNV en VVMC hebben NS een ultimatum gestuurd naar aanleiding van de voorgenomen inkrimping van het aantal treinstations waar servicemedewerkers aanwezig zijn. NS wil een groot aantal van die ‘servicestations’ opheffen en op de stations die overblijven een deel van de service weghalen. “Dat heeft niet alleen effect op de werkgelegenheid bij de servicemedewerkers, maar ook op de werkdruk bij andere NS-medewerkers,” zegt Roos Rahimi, bestuurder FNV Spoor: “Reizigers die geholpen willen worden, zullen in plaats van een servicemedewerker bijvoorbeeld een conducteur om hulp vragen, mogelijk ook tijdens zijn pauze, want een reiziger ziet natuurlijk niet of iemand pauze heeft of niet.”

Er zijn in Nederland ongeveer 40 stations waar servicemedewerkers reizigers helpen met de verkoop van kaartjes, het plannen van hun route of helpen de trein in en uit te komen. Als het aan NS ligt, wordt dat aantal drastisch teruggebracht, waardoor uiteindelijk bijna 295 fte minder nodig zijn. “De gevolgen van deze plannen zijn groot,” vindt Rob de Groot, bestuurder VVMC: “Het wordt steeds moeilijker de veiligheid en de service naar de reizigers te garanderen en ervoor te zorgen dat de overgebleven medewerkers onder goede arbeidsomstandigheden hun werk kunnen blijven doen.”

De vakbonden maken zich ook zorgen over de gevolgen van de plannen voor de concessie van NS. “De concurrentie van NS bouwt de service juist uit, waardoor de concurrentiepositie van het bedrijf verzwakt. Daarbij zullen door minder service te verlenen, de rapportcijfers die klanten aan NS geven, ook nog eens naar beneden gaan. Allemaal belangrijke punten bij het bepalen of NS in de toekomst wel of geen concessie krijgt,” aldus Rahimi van FNV Spoor.

FNV en VVMC geven NS tot donderdag 16 september 18.00 uur om in te gaan op hun eisen. Als het bedrijf daar niet op ingaat, komen er acties bij NS, in eerste instantie alleen bij de servicemedewerkers. Als NS dan nog niet op de eisen in gaat, sluiten we niet uit dat acties uitgebreid gaan worden naar andere functies zoals bijvoorbeeld het rijdend personeel. Rahimi: “De leden hebben zich duidelijk uitgesproken, zij laten hun mooie en supergoed presterende bedrijf niet door de directie kapot maken.”

• In tegenstelling tot NS zette Keolis onlangs (op proef) servicemedewerkers in op een aantal stations in Twenthe. Foto Keolis.  

NS-CEO Marjan Rintel vindt het huidige mondkapjesbeleid van de demissionaire regering ‘onwerkbaar’, zei ze gisteren in een interview bij BNR. “Ik zie in de praktijk dat het lastig wordt. Niemand begrijpt het meer. In het winkelcentrum van Hoog Catharijne hoef je geen mondkapje op, maar op het station van NS wel.” Haar onbegrip is begrijpelijk, want winkelcentrum en station lopen naadloos in elkaar over. Of is dit wellicht een voorzet van de hele ov-sector om de mondkapjesverplichting per 20 september op te ruimen, juist nu het aantal ov-gebruikers weer snel toeneemt?

De NS-topvrouw verwacht dat het mondkapjesbeleid per 20 september zal vervallen. Voor die datum maakt het kabinet binnenkort het nieuwe coronabeleid bekend. “Ik heb begrepen dat als de anderhalve meter vervalt per 20 september, het mondkapje in het openbaar vervoer ook niet meer nodig is. Dan kan iedereen zonder mondkapje reizen, daar ga ik nu vanuit.”

Toch houdt Rintel bij BNR een slag om de arm. “Als de coronacijfers heel erg tegenvallen en de anderhalve meter-regel wordt niet losgelaten, dan handhaven we ook de mondkapjes in de treinen. Maar dan moeten we daar samen op letten dat we het ook doen.” Want dáár wringt de schoen, vooral in de handhaving door NS-medewerkers. “Het is absoluut een onwerkbare situatie, want mensen spreken elkaar er nu op aan en onze NS-collega’s krijgen er last van.”

Rintel begrijpt niet waarom het mondkapjesbeleid nu niet in het algeheel geldt voor openbare ruimtes. “Ik ben altijd voor de mondkapjes geweest. (…). Maar nu zie je ziet dat het in heel Nederland is afgeschaft en reizigers er moeite mee hebben. Ze spreken elkaar erop aan, daar ontstaat ook agressie uit. Daarom vind ik dat je of moet zeggen dat je overal het mondkapje moet dragen en dat ook handhaaft, of je doet het niet. Nu is het half.”

Daarom wil Rintel een duidelijke keuze van het kabinet. Ook de werksfeer is voor NS-medewerkers door het huidige mondkapjesbeleid in het ov verminderd. “Als je continue bezig bent om reizigers aan te spreken op de mondkapjes, dan is dat natuurlijk niet leuk werken”, aldus Rintel.

• Mondkapjesverplichting in het ov aan de kant? NS-topvrouw Marjan Rintel vindt het “huidige mondkapjesbeleid in het ov onwerkbaar.” Foto NS.

Het ‘Davos van de Mobiliteit’, zo presenteren de politiek en de autosector – traditioneel organisator van de IAA – het concept van de nieuwe mobiliteitsbeurs IAA Mobility 2021 in München. Als een internationale mobiliteits-topconferentie (van 7-13 september, maar wel van 13 naar 6 dagen). Maar de scepsis is groot.

De ‘toverwoorden’ voor de IAA Mobility 2021 zijn: Summit, Blue Lane en Open Space. De Summit (topontmoeting) spreekt voor zich, de ‘Blue Lane’ is een unieke verbinding door het centrum van München die alleen gebruikt mag worden door zero-emissievoertuigen. Ook zou er een fiets-snelweg moeten komen – uniek voor de Beierse hoofdstad. Open Space duidt dan weer op de ruime opzet van de beurs.

Een belangrijke vraag die niet alleen op de vakbeurs zal spelen, is: Met welke snelheid breidt de federale overheid in Duitsland het spoorwegnet uit? Om meer passagiers te vervoeren plant de federale overheid verschillende spectaculaire spoorprojecten. Een belangrijk probleem: deelstaten en burgers voelen zich buitengesloten. Zoals op 14 december 2019 toen ‘spoorwegcommissaris’ Enak Ferlemann in Hamburg een nieuw S-Bahnstation opende en ineens een nieuwe S-Bahntunnel voor Hamburg uit de hoge hoed toverde. ‘Het project van de eeuw’, zeiden de verblufte Hamburgers.  

Zelfs bij de verkeersautoriteit van Hamburg was het tunnelidee slechts in hoofdlijnen bekend vóór de aankondiging van Ferlemann. De tunnel, die zo’n drie miljard euro zal gaan kosten, toont een nieuwe trend: de federale overheid plant nu weer haar eigen spoorprojecten en hecht soms weinig waarde aan afspraken met de deelstaten. In plaats van onderhandelingen met deelstaten en gemeenten koerst Ferlemann op een ‘modeldienstregeling’ (de ‘Deutschlandtakt’) en vult daarvoor zelf de infrastructuur in.

Ferlemann & Co willen het aantal langeafstandsreizigers tegen 2030 verdubbelen. Er reizen dan 260 miljoen passagiers met ICE’s en intercity’s. Hiervoor is in drie stappen een streeftijdschema ontwikkeld en is een lijst opgesteld van de benodigde infrastructurele maatregelen, aldus Ferlemann. In het langeafstandsverkeer wil hij elk half uur snelle verbindingen tussen de grote steden mogelijk maken en tegelijkertijd zorgen voor goede verbindingen met de regio’s.

De planners van het federale ministerie van Mobiliteit onderzoeken nu zelfstandig oplossingen voor knelpunten in het netwerk, zoals opstelsporen en nieuwe perrons. Bij de ontwikkeling van de ‘Deutschlandaktakt’ werden alle belanghebbenden en ook de deelstaten meegenomen als klanten van het streekvervoer.

De uitbreiding van de infrastructuur volgens de dienstregeling is nu onomstreden in de Duitse spoorindustrie. Maar Ferlemann liep vaak voorop als het om grote projecten ging. In maart 2019 kondigde hij bijvoorbeeld verrassend vier nieuwe hogesnelheidslijnen aan – waaronder Hannover-Bielefeld en Neurenberg-Würzburg, die niet eerder waren besproken. Maar twee complexe tunnelprojecten midden in de grote steden ­- de een in Hamburg, de ander in Frankfurt/Main – zorgden vooral voor veel opwinding. Vooral Frankfurt/Main wacht met ingehouden adem op de haalbaarheidsstudie. De eerste versie voor Hamburg ligt er al. Ferlemann wil met de spectaculaire tunnel een lastig probleem oplossen. Met 500.000 passagiers per dag is het centraal station van Hamburg niet alleen het drukste station van Duitsland, het is ook volledig overbelast. Er passen nauwelijks extra treinen in het smalle station met slechts acht langeafstandssporen. Een verdubbeling van het aantal passagiers lijkt hier onmogelijk.

Daarom ontwikkelden de planners van het federale ministerie van Mobiliteit een gedurfde visie: de S-Bahn moet ondergronds rijden in een 5,4 kilometer lange tunnel tussen het centraal station en het nieuwe langeafstandstreinstation Altona. Bovengronds worden in de stations en daar tussenin sporen vrijgemaakt voor langeafstands- en regionaal verkeer. “Dit loste het capaciteitsprobleem in één keer op”, aldus Ferlemann.

Op de nieuwe lijn Hannover-Bielefeld heeft zich de eerste oppositie al gemanifesteerd – allemaal tegen de gekozen ICE-route in het Weserbergland. Ferlemann hoopt de oppositie met een ‘burgerdialoog’ in januari op andere gedachten te brengen. Voordien komt er weinig informatie naar buiten.

• De ambitieuze ‘Deutschlandtakt’-dienstregeling en de infra-uitbreiding in Duitsland – zoals hier in het krappe Hamburg HBF – zijn ‘Chefsache’ en in handen van de federale regering. Foto DB S-Bahn.

NS heeft tijdens het afgelopen F1-weekend een kleine 90.000 racefans met 522 treinen naar Zandvoort en ’s avonds ook weer naar huis gebracht. Hiervoor reed er drie dagen lang iedere vijf minuten een trein tussen Amsterdam Centraal en Zandvoort aan Zee. De gehele operatie, die NS samen met ProRail heeft voorbereid, is goed verlopen. “NS kijkt terug op een geslaagd Formule 1-weekend, met als kers op de taart natuurlijk de winst van Max Verstappen.” 

“Ik ben trots op wat we dit weekend onze reizigers richting het circuit hebben kunnen bieden,” zei Tjalling Smit, Lid van de Raad van Bestuur van NS. “En ik wil alle collega’s die deze uitzonderlijke operatie mogelijk hebben gemaakt enorm bedanken. Veel Nederlanders hebben door de coronacrisis lange tijd geen gebruik kunnen maken van de trein. Voor veel reizigers was de reis naar Zandvoort dan ook een hernieuwde kennismaking met NS.”

300 extra collega’s hebben ervoor gezorgd dat alle racefans die de trein namen, goed zijn aangekomen en de weg konden vinden naar het circuit. “Samen met ProRail hebben we ons zo goed mogelijk voorbereid. Zo stonden er dit weekend extra storingsploegen, een sleeplocomotief en een reservetrein met personeel paraat zodat een storing snel verholpen kon worden.” Die medewerkers zijn ook nadat de laatste reizigers gisteravond naar huis waren, nog druk in de weer geweest om de reizigers vanochtend een schone trein te bieden.

• NS is tevreden met geslaagd GP-weekend waarin 90.000 reizigers werden vervoerd. Foto NS Weekly.

Het kwam niet echt als en verrassing, maar de arbeidsrechtbank in Frankfurt Am Main legde het verzoek van de Deutsche Bahn om de machinistenstaking van vakbond GDL te verbieden, gisteravond naast zich neer. Volgens de DB was de staking ‘politiek gemotiveerd.’ Vandaag gaat de DB in beroep.

Afgezien van het beroep, en het feit dat de staking van de GDL niet alleen over arbeidsvoorwaarden, maar ook over politieke invloed gaat, groeit de druk op mobiliteitsminister Scheuer om in te grijpen in dit arbeidsconflict.

• Duitse machinistenstaking gaat (voorlopig) door. Foto GDL.