Rail

In 2022 ontving de ombudsdienst 3.480 dossiers (26% meer dan in 2021) en kwam het tussen bij 2.545 klachten. Inclusief de klachten uit voorgaande jaren die in 2022 werden afgesloten, behandelde de dienst in totaal 2.859 klachten.

Opvallend feit is, dat voor het eerst in zijn 30-jarige geschiedenis, de klachten over internationaal verkeer die over het binnenlands verkeer overtroffen. Bijna 2 op de 3 hadden betrekking op internationaal passagiersvervoer (63% tegenover 37% voor binnenlands verkeer; in 2021 waren de cijfers respectievelijk 26,9% en 73,1%).

De drie meest gemelde grieven gingen over de behandeling van klachten door spoorwegondernemingen (20,4%), gevolgd door vertragingen, annuleringen en gemiste aansluitingen (19,7%) en de terugbetaling of omwisseling van tickets (11,4%). Deze top 3 vertegenwoordigt meer dan één op twee klachten, of 51,5% van het totale aantal. De klagers waren in bijna 80% van de afgesloten zaken tevreden. In 15% bleven ze teleurgesteld en in de resterende 5% werd de procedure stopgezet door de klant of de ombudsvrouw.

In 2022 bracht Ombudsrail 32 adviezen uit aan de spoorwegondernemingen. 13 gingen over vervoerbewijzen (waaronder nog 7 over de terugbetaling, verlenging of omruiling van ongebruikte tickets door de pandemie), 5 aanbevelingen in het kader van gevolgschade en aansprakelijkheid in geval van o.a. een gemiste vlucht of taxikosten en 4 adviezen over de toepassing door de spoorwegondernemingen van contractsegmentatie. Van deze adviezen, die bijna steeds voorstellen tot structurele verbetering van de dienstverlening bevatten, waren er 22 gericht aan de NMBS, 7 aan Thalys en 3 aan de SNCF. Zes ervan werden volledig en twee slechts gedeeltelijk gevolgd.

Cynthia van der Linden, de ombudsvrouw zou voor de toekomst graag zien dat haar wettelijke bevoegdheden worden geactualiseerd, in het bijzonder met betrekking tot klachten over touroperators en verkopers of doorverkopers van tickets.

Ten slotte stelt zij nogmaals de procedures met betrekking tot administratieve boetes aan de kaak. Deze zijn te rigide en te complex wat niet alleen een doeltreffend optreden van Ombudsrail belemmert, maar ook kan leiden tot uiterst ingewikkelde en soms zelfs ronduit onmenselijke situaties.

Het jaarverslag van Ombudsrail is gratis beschikbaar op aanvraag en kan worden geraadpleegd op www.ombudsrail.be.

• Belgische rail-ombudsdienst behandelde voor het eerst meer klachten over internationaal verkeer dan binnenlands verkeer. Redactiefoto.

De gunning van de concessie voor het hoofdrailnet door de Nederlandse overheid aan NS, mag voorlopig doorgaan, oordeelde het Gerechtshof in Den Haag gisteren. De Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), waarin Arriva, Qbuzz, Transdev en Keolis zijn vertegenwoordigd, hebben een daartegen aangespannen kort geding in hoger beroep verloren. Ook in december kreeg FMN al ongelijk van de rechter.

De hoofdzakelijk regionale vervoerders waren het er niet mee eens dat de overheid van plan is het hoofdrailnet zonder aanbestedingsprocedure, in een onderhandse gunning, aan NS te geven voor de periode van tien jaar. Volgens FMN gaat dit in tegen Europese regelgeving. Volgens die EU-regels moeten ook andere partijen een kans krijgen om op het hoofdrailnet te rijden.

De FMN spande eind oktober vorig jaar een kort geding aan en wilde daarmee dat het aanbestedingsproces voor het hoofdrailnet aan NS werd gestopt totdat de rechter uitspraak had gedaan in een bodemprocedure, later dit jaar. De uitspraak daarin wordt verwacht in mei. Als de rechter dan van oordeel is dat de Europese regels niet worden nageleefd, dan kan de onderhandse gunning aan NS alsnog worden gestopt.

Eerder oordeelde de rechtbank van Den Haag dat er niet van kan worden uitgegaan dat de overheid met de gunning handelt in strijd met Europese wet- en regelgeving. Het gerechtshof houdt nu die uitspraak in stand.

• Onderhandse gunning treinconcessie aan NS mag doorgaan, oordeelt Hof. Redactiefoto.

“Beste reizigers, het volgende station is Versoberen-Dienstregeling. Hier kunt u al jaren niet meer overstappen op bus- en streekvervoer. Is Versoberen-Dienstregeling uw eindbestemming, denk dan aan uw persoonlijke eigenwaarde en vergeet u niet voorgoed uit te checken bij NS. Prettige dag en vaarwel,” aldus een opvallend boze columnist Frank Heinen in De Volkskrant.

De plannen van NS voor duurdere kaartjes in de spits en een versoberde dienstregeling na 2024 – wanneer de NS volgens de kabinetsplannen voor tien jaar de concessie krijgt voor het HoofdRailNet (HRN) – beloven vooral voor forensen weinig goeds.

Ook reizigersorganisatie Rover uitte zich reeds kritisch over de plannen waarmee het kabinet NS na 2024 uit de wind en in de winst wil zetten. Ook voor reizigers buiten de spits wordt het reizen per trein minder aangenaam met een versoberde dienstregeling.

Rover zegt het zorgelijk te vinden dat de treinreiziger dreigt op te draaien voor de financiële problemen die door corona zijn ontstaan. Uit een Kamerbrief van staatssecretaris Heijnen blijkt dat NS mogelijk per 2025 een spitstoeslag mag heffen en met minder treinen mag gaan rijden. Per 2025 gaat het nieuwe contract met NS in. Op dit moment wordt daarom nagedacht over nieuwe eisen en afspraken. Ook overweegt het ministerie om NS subsidie te geven.

Voor Rover is het belangrijk dat de trein voor iedereen betaalbaar blijft. Om te zorgen dat NS uit de rode cijfers raakt, ligt op dit moment juist een mogelijkheid op tafel dat NS extra toeslagen mag heffen op drukke trajecten en tijdstippen zoals de spits. Een verkeerde keuze, vindt Rover. “Een leerkracht kan niet later voor de klas gaan staan omdat de trein onbetaalbaar is geworden”, stelt Rover-directeur Freek Bos. “De klimaat- en woningbouwopgave vraagt dat het gebruik van trein en bus juist moet groeien. Reizigers uit de spits jagen zorgt eerder voor het tegenovergestelde”.

Extra pijnlijk is dat er ook wordt gesproken over een kans dat de dienstregeling uitgekleed wordt. “Meer voor minder betalen, dat is het begin van een neerwaartse spiraal voor de trein,” vreest Freek Bos. Rover roept het kabinet op om te stoppen met de afbraak het openbaar vervoer en in te zetten op groei van treingebruik.

• “Meer voor minder betalen, dat is het begin van een neerwaartse spiraal voor de trein,” vreest Freek Bos (Rover). Foto Rover.

NS’ nieuwe ICNG heeft woensdagochtend voor het eerst met reizigers gereden tussen Amsterdam Centraal en Rotterdam Centraal. Deze ritten horen bij de laatste testfase van de trein, om te kijken hoe die het in de dienstregeling doet en of zich nog kinderziektes ontwikkelen. De trein kan sneller rijden (160 km/u tot 200 km/u) dan de treinstellen die de NS nu inzet. Verlopen de eerste ritten goed, dan komt er de komende weken nog een tweede stel in de dienstregeling.

Het is de bedoeling dat de huidige intercity’s op de hogesnelheidslijn het komende jaar stapsgewijs worden vervangen door de nieuwe ICNG waarvan NS er 99 heeft aangekocht voor iets meer dan 1 miljard euro. “Als alle huidige intercity’s vervangen zijn, kunnen ze vanaf dat moment ook de maximale snelheid van 200 kilometer per uur gaan rijden,” zegt programmamanager Maarten Bakker. Voorlopig rijdt de intercity – net als andere treinen – 160 kilometer per uur.

Fabrikant Alstom kan met de uitkomsten van de eerste test eventueel nog wat aanloopproblemen oplossen in bijvoorbeeld de software en verbeteringen doorvoeren. De NS wil volgens directeur nieuw materieel Roel Okhuijsen zoveel mogelijk met de trein rijden en haalt hem alleen uit de dienstregeling als bijvoorbeeld een softwareprobleem opgelost moet worden. “We willen geen softwareproblemen hebben met meerdere treinen om overlast voor reizigers te beperken,” zegt hij.

Naast het traject Amsterdam-Schiphol-Rotterdam moet de nieuwe trein bijvoorbeeld gaan rijden tussen Den Haag en Eindhoven. Twintig treinen worden geschikt gemaakt voor inzet in Nederland en België (Amsterdam-Brussel). Twee ICNG’s moeten ook in Duitsland kunnen rijden. Andere treinen van hetzelfde type (Coradia) als de ICNG rijden al in andere Europese landen als Duitsland en Frankrijk.

Via de intercom had NS-topman Wouter Koolmees het over ‘een historische rit’. “De stoelen zitten heerlijk en de trein rijdt soepel. Je voelt dat hij rustig optrekt,” zegt hij onderweg van Amsterdam naar Rotterdam. Dat comfort is te danken aan een gunstiger plaatsing van de wielen op de treinstellen.

Nieuw zijn onder meer ledlampen in verschillende kleuren boven de stoelen, loungebanken en speciale werkcoupés met lange tafels en stopcontacten. Het was de bedoeling dat de ICNG vorig jaar al zou gaan rijden, maar de start liep onder meer door leveringsproblemen vanwege corona vertraging op.

• Nieuwe IC Nieuwe Generatie (ICNG) maakt eerste testritten met reizigers tussen Amsterdam en Rotterdam. Foto NS.

Vanwege de aanhoudende crisis bij de Deutsche Bahn (DB) wil de Duitse overheid de groep opsplitsen. De machinistenbond GDL en de reizigersvereniging Pro Bahn steunen die eis, eerder geformuleerd door CDU-CSU. GDL-vakbondsbaas Claus Weselsky vertelde nieuwsradio MDR aktuell dat het huidige systeem leidt tot onpunctualiteit en onbetrouwbaarheid. “Daarom is het juist om de infrastructuur in één keer af te snijden en ervoor te zorgen dat de infrastructuur meer door de federale overheid kan worden beheerd en gecontroleerd”, aldus de GDL-chef. Het meest recente voorstel van de politiek is om netwerk, stations en energie af te scheiden en te bundelen in een federale infrastructuur GmbH.

Na scherpe kritiek op de staat van de spoorwegen in het weekend werd een position paper van de CSU-fractie in de Bondsdag bekend, die voorziet in de opsplitsing van de groep. In het concept, samengevat op zes pagina’s, wordt de staat van de DB scherp bekritiseerd: gebrek aan stiptheid, kapotte treinen en onbetrouwbaarheid zijn aan de orde van de dag voor veel treinreizigers. De gewenste verschuiving van het personen- en vrachtverkeer naar het spoor is de afgelopen jaren niet gerealiseerd. Daarom zijn een ingrijpende spoorweghervorming en de scheiding van infrastructuur (spoor en stations) en vervoersoperaties noodzakelijk.

Het ministerie van verkeer krijgt meer toegang tot de uitbreiding, nieuwbouw en verbouwing van het spoor. Weselsky: “Begin niet te dromen” Weselsky waarschuwde voor overdreven verwachtingen van zo’n herstructurering: “Een verbetering van de situatie zal pas merkbaar worden met miljarden aan investeringen uit belastinggeld.” Er moet meer capaciteit in het netwerk komen, meer wissels en inhaalroutes. Volgens de ideeën van de CSU zouden de sectoren plaatselijk vervoer, vervoer over lange afstand en goederenvervoer bij de DB blijven, die ook gestroomlijnd zou moeten worden.

“De DB-holding zal worden ontbonden en de vorige DB-structuur met 740 holdings en dochterondernemingen zal worden ontbundeld”, citeerde de ‘Augsburger Allgemeine’ de CDU en CSU. De voorzitter Detlef Neuss vertelde ‘Die Welt’ dat CDU en CSU al jaren voorstander zijn van het scheiden van het netwerk en de activiteiten op het spoor. Tegelijkertijd benadrukte hij: “Het is voor ons minder belangrijk om de DB AG-groep op te splitsen dan om zowel het netwerk als het station en de service om te zetten in een bedrijfsvorm die niet gericht is op winst, maar werkt in het algemeen belang.” Daar is een naamloze vennootschap niet geschikt voor. Een non-profit GmbH onder de paraplu van de DB is denkbaar.

Vertegenwoordigers van de regerende ‘Ampel-coalitie’ verwezen naar de bestaande plannen van de federale regering om het spoorwegbedrijf te herstructureren. “Het is toe te juichen dat de CSU de kracht van deze hervormingsinspanningen steunt. Dit is bedoeld om problemen op te lossen die ontstonden tijdens de door de CSU geleide federale regeringen”, aldus Michael Theurer (FDP), staatssecretaris bij het verkeersministerie. Hij begreep het voorstel van de CSU “als een aanbod om te praten, ook met betrekking tot een mogelijk noodzakelijke goedkeuring van de Bondsraad”. Matthias Gastel, woordvoerder voor het spoorwegbeleid van de Groenen-fractie, zei dat het voorstel van de CDU en CSU niets nieuws was. “Blijkbaar beseften ze niet dat we al een groot deel van wat werd voorgesteld, implementeerden”, vertelde Gastel aan SWR.

• De Duitse politiek lijkt voor opsplitsing van DB. Foto: DB.