Rail

Het aantal NS-reizigers stijgt geleidelijk door: in vergelijking met dezelfde periode in 2019 zag het spoorwegbedrijf over de afgelopen week zo’n 80 procent van de reizigers weer terug. Het aantal abonnementhouders steeg zelfs naar recordhoogte.

“80 procent over de hele week is een bemoedigend percentage en met Pasen en Koningsdag was het aantal reizigers zelfs nagenoeg gelijk aan 2019,” zei president-directeur Marjan Rintel. “Dat is een schitterende prestatie van al onze collega’s, maar voor NS nog niet voldoende. Hoewel het thuiswerkadvies is vervallen, werken veel mensen nog een paar dagen in de week thuis. Dat merken we ook in onze treinen.” Recentelijk zag de NS soms uitschieters tot over de miljoen reizigers per dag. Zo stapten op Koningsdag – altijd een hit bij NS – zo’n 1,2 miljoen reizigers in de trein, net als in 2019.

Tijdens de coronacrisis daalde het aantal treinabonnementen met ruim 180.000. Maar dat verlies is, volgens NS, inmiddels weer helemaal goedgemaakt. Afgelopen week steeg het aantal abonnementhouders zelfs tot recordhoogte. Dat komt volgens de NS deels doordat er inmiddels flexibelere abonnementen zijn (NS Flex) die geen vaste looptijd meer hebben, maar maandelijks te wijzigen zijn of gepauzeerd kunnen worden.

• Aantal NS-reizigers afgelopen week op 80 procent van oude niveau. Foto Greenpeace.

De bouwwereld wordt op dit moment geraakt door materiaalschaarste en prijsstijgingen. Dit is een gevolg van de verstoring van de wereldeconomie door achtereenvolgens de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne. ProRail heeft in dit kader nauw contact met spooraannemers, leveranciers, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en andere publieke opdrachtgevers. Want het bedrijf wil dat spoorprojecten en noodzakelijk onderhoud aan het spoor zoveel mogelijk door blijven gaan.

Op dit moment is daar soms maatwerk voor nodig vanwege prijsrisico’s bij aanbestedingen of plotselinge materiaalschaarste in lopende projecten. Zo ziet ProRail zich door deze problemen, na eerdere tegenslagen, genoodzaakt de aanbestedingsprocedure voor de elektrificatie van de Maaslijn in te trekken. De intrekking betekent een onvermijdelijke vertraging van de beoogde opleverdatum van 2024.

Ook bij de verlegging van een spoorboog bij Hoogeveen dienen zich problemen aan. De werkzaamheden beginnen op zaterdag 7 mei, maar zullen niet volledig kunnen worden uitgevoerd door een gebrek aan bouwmaterialen en seintechnische onderdelen. Daardoor is ProRail op 23 mei niet klaar met al het geplande werk daar en moeten het op een later moment afgemaakt worden. Dat betekent ook dat de tijdwinst voor de reiziger, die zou worden geboekt met dit project, voorlopig nog niet kan worden gerealiseerd.

De bouwsector kampt sinds de coronapandemie met uitdagingen op het gebied van de tijdige toevoer van materialen en prijsstijgingen. De oorlog in Oekraïne heeft die problemen verder versterkt in een tijd dat we er eigenlijk vanuit gingen dat de situatie zou verbeteren. ProRail gaf enkele weken geleden uitleg over wat de leveringsproblemen en prijsstijgingen betekenen voor de spoorbouwsector. Onder meer de levering van spoorstaven wordt flink geraakt, met name doordat enkele belangrijke leveranciers de deuren voorlopig hebben gesloten vanwege de hoge energieprijzen.

ProRail ziet op dit moment dat aannemers nog steeds inschrijven op aanbestedingen voor werkzaamheden en dat spoorwerkzaamheden nog steeds plaatsvinden. ProRail kijkt per aanbesteding en project of er risico’s zijn en of er eventueel maatwerk nodig is om aan het werk te kunnen gaan of te blijven. Zo probeert het uitstel van projecten en werk te voorkomen en zorgt het ervoor dat schaars personeel werkzaam blijft in de sector. Zij doen noodzakelijk onderhoud aan het spoor, zodat de treinen kunnen blijven rijden.

ProRail stelt prioriteiten in het werk aan het spoor om te voorkomen dat lopende en al geplande projecten moeten worden geannuleerd vanwege tekort aan materialen. De kosten van annuleren van deze projecten zijn namelijk hoog voor zowel aannemers als ProRail. Daarnaast laat uitgesteld werk zich lastig herplannen, waardoor de uitvoering van deze projecten in gevaar komt en systeemverbeteringen op de lange baan worden geschoven. Sommige spoorlocaties zijn cruciaal en krijgen daarom voorrang boven andere. Dat betekent dat ProRail op sommige plekken vervanging van spoorstaven uitstelt. ProRail monitort de situatie continu omdat er dagelijks ontwikkelingen zijn.

• ProRail waarschuwt voor tekort aan materialen en prijsstijgingen; problemen voor Maaslijn en spoorboog Hoogeveen

Infrabeheerder ProRail heeft de aanbesteding van de elektrificatie en gedeeltelijke spoorverdubbeling van de Maaslijn tussen Roermond en Nijmegen stopgezet. Momenteel zijn er geen marktpartijen te vinden die op de klus in willen schrijven, aldus gedeputeerde Maarten van Gaans (D66) in een mededeling aan het Limburgs Parlement.

De marktpartijen vinden de risico’s in tijd en geld op dit moment te groot en dus onverantwoord. Dat heeft onder meer te maken met tekorten aan materialen zoals staal, koper en hout. En de hoge prijzen die als gevolg daarvan betaald moeten worden. De oorzaak daarvan is de oorlog in Oekraïne en de Covid-pandemie.

“Daarom ziet ProRail geen andere mogelijkheid dan de aanbestedingsprocedure voor de elektrificatie van de Maaslijn in de huidige vorm in te trekken en deze opnieuw vorm te geven”, schrijft gedeputeerde Van Gaans.

Staatssecretaris Vivianne Heijnen (I&W) maakte anderhalve week geleden al bekend dat de aanpak van de Maaslijn opnieuw vertraging zou oplopen en dat de beoogde einddatum van eind 2024 niet meer haalbaar was. Daar komt nu de intrekking van de aanbesteding bovenop.

In juni komen alle betrokken partijen weer bij elkaar om de dan actuele situatie te bespreken. Volgens de gedeputeerde kan ProRail op dit moment de gevolgen van alle ontwikkelingen nog niet exact in beeld brengen en zijn die afhankelijk van de verdere nog onzekere ontwikkelingen in Oekraïne.

“Samen met de andere partners betreuren wij het ten zeerste dat de reizigers van de Maaslijn langer moeten wachten op de benodigde verbetering. Tegelijk willen we transparant en realistisch blijven over de verwachtingen”, zegt gedeputeerde Van Gaans. ProRail gaat in ieder geval wel door met alle overige werkzaamheden zoals grondverwerving.

• Weer vertraagd: ProRail zet aanbesteding Maaslijn stop: geen inschrijvers. Foto ProRail.

Al 12.000 reizigers hebben zich naar aanleiding van de grote treinstoring op zondag 3 april bij de NS Klantenservice gemeld met de vraag om compensatie voor de kosten die ze die zondag hebben moeten maken. Door een IT-storing viel het planningssysteem voor materieel en personeel uit en reden er het grootste deel van die zondag geen treinen bij NS.

De NS verwacht dat het aantal gedupeerden dat zich meldt nog verder zal oplopen, aldus NS. Voor de gedupeerden is een speciale compensatieregeling in het leven geroepen. Op de NS-website is daarvoor een aparte pagina aangemaakt waarop te zien is wat je moet doen als je daarvoor in aanmerking wilt komen. Ook is de klantenservice extra bezet. 

Gedupeerde reizigers kunnen een vergoeding aanvragen van kosten die ze die dag hebben gemaakt, zoals uitgaven voor een hotel, een taxi of andere vervoersmiddelen. Ook is compensatie mogelijk voor reizigers die een treinkaartje hadden gekocht of een abonnement hebben, maar niet hebben kunnen reizen. “We verwachten dat over drie à vier weken de eerste compensaties uitbetaald worden”, aldus NS.

“Hoeveel reizigers recht hebben op compensatie is op dit moment nog onduidelijk,” aldus NS. “Wel weten we dat er op 3 april 177.000 reizen zijn gemaakt met NS-treinen, ongeveer 40 procent van het gebruikelijk aantal reizen op een zondag. Eén reiziger kan echter op dezelfde dag meerdere reizen maken. En onder dit aantal vallen ook reizen die gemaakt zijn voordat de storing begon rond 12.00 uur.”

Niet alleen reizigers, maar ook medewerkers van de NS die kosten hebben gemaakt, krijgen die “vanzelfsprekend” vergoed, zegt NS. Over genoegdoening voor de spoormedewerkers volgt nog overleg tussen de vakbonden en de NS-directie. Met name de vakbonden waren uitermate kritisch over de wijze waarop NS de storing aanpakte. Volgens de bonden is er onvoldoende gebruik gemaakt van de kennis en kunde van de NS-medewerkers, die op die zondag veilig stoptreinen hadden kunnen laten rijden.

• Al 12.000 treinreizigers vroegen compensatie voor storing bij NS., maar het aantal is groeiende. Redactiefoto.

Het Modelspoor Museum, dat nu gehuisvest is in het station in Sneek maar naar een nieuwe en (per auto) beter bereikbare locatie op een industrieterrein wil verhuizen, krijgt voor die verhuizing geen geld van de provincie Fryslân.

Volgens Jan Willem van Beek van het museum komt die verhuizing er mede op initiatief van de provincie. “We kregen in 2017 de mededeling dat onze tijd bij het station eindig zou zijn, en dat de gemeente en de provincie ons zouden helpen bij de verhuizing.”

Inmiddels ligt er het plan voor die verhuizing, waarbij bowling- en partycentrum De Stolp – de nieuwe buur van het museum – het nieuwe pand gaat bouwen en het museum gebruiker wordt. Van Beek verwacht dat de nieuwbouw in het najaar begint en in april klaar is. Voor de inrichting en verhuizing denkt het museum vervolgens tot eind volgend jaar nodig te hebben.

Voor inrichting en verhuizing is zo’n 800.000 euro nodig. De gemeente Súdwest-Fryslân wilde daar aanvankelijk niet aan bijdragen, maar recent bepaalde de gemeenteraad dat er toch 135.000 op tafel moest komen. Zo is, inclusief de eigen bijdrage van het museum, ongeveer een derde gedekt.

Het museum vroeg 45.000 euro van de provincie, specifiek voor het ontwikkelen van een nieuw concept en inrichtingsplan voor het museum. Die aanvraag werd geweigerd: de provincie zegt geen potje te hebben waaruit dit kan worden betaald. “Dit valt ons zeer zwaar”, reageert Van Beek, vooral vanwege de sturende rol die de provincie volgens hem in 2017 speelde bij de verhuizing. Hij voegt toe dat toegezegde provinciale steun het gemakkelijker zou maken om ook bij andere fondsen aan te kloppen en hij wijst erop dat het Fries Landbouwmuseum en het Fries Scheepvaart Museum onlangs wel extra provinciegeld ontvingen. Van Beek neemt nu contact op met Statenleden om via Provinciale Staten alsnog geld los te krijgen. “Want eigenlijk vinden we dit niet kunnen.”

• Modelspoor Museum in Sneek krijgt geen geld van provincie Fryslân. Redactiefoto.