April markeert de verjaardag van de legalisering van platformritten in Japan – zij het in zeer beperkte vorm. Hoewel deze diensten geleidelijk worden uitgebreid in het hele land – met name op het platteland – klinkt er volgens de Japan Times steeds meer de roep om een uitgebreidere en meer flexibele implementatie van de wetgeving.    

Dankzij het felle en politiek goed georganiseerde verzet van de Japanse taxisector werden platformdiensten jarenlang volledig buiten het land gehouden in een hevige strijd. Japan was een van de weinige landen waar dit gebeurde. Verenigingen in de taxisector, zoals de National Federation of Automobile Transport Workers Union, bleven zich fel verzetten tegen de uitbreiding van platformdiensten en blijven lobbyen om de groei ervan te voorkomen.  

Afgelopen vrijdag diende de regionale oppositiepartij Nippon Ishin no Kai een wetsvoorstel in bij het parlement om privéplatformritten te allen tijde en zonder beperkingen toe te staan om te voldoen aan de behoeften van het openbaar vervoer. Platformdiensten in Japan zijn momenteel beperkt tot privéchauffeurs die aangesloten moeten zijn bij erkende taxibedrijven. Dit betekent dat de taxibranche indirect de voortgang van platformdiensten “controleert” en te allen tijde volledig op de hoogte is van de laatste ontwikkelingen. Deze particuliere, zzp-chauffeurs mogen echter alleen op bepaalde dagen en tijden rijden – meestal in periodes waarin lokale autoriteiten een taxitekort constateren, zoals van middernacht tot 3 uur ’s nachts in het weekend. 

In afwachting van het toegenomen toerisme tijdens de Osaka Expo van dit jaar, staat de prefectuur Osaka chauffeurs sinds februari van dit jaar toe om 24 uur per dag platformritten aan te bieden. Deze regelgeving blijft naar verwachting van kracht tot eind mei.  

Japan loopt achter in de invoering van platformdiensten, die een belangrijke vervoerswijze zijn geworden in landen zoals de VS en China. Deze vertraging is grotendeels te wijten aan de tegenstand van de economisch machtige en politiek goed ingevoerde taxibranche van het land. Het verbod op platformdiensten werd vorig jaar echter opgeheven vanwege een snelle daling van het aantal taxichauffeurs (veel oudere taxichauffeurs gaven hun baan op), een afname van de toestroom van het aantal jongere taxichauffeurs en een stijgende vraag naar alternatieve vervoersmogelijkheden. Deze maatregel werd ingegeven door het toenemende toerisme en de noodzaak om de mobiliteit te verbeteren in regio’s met beperkt openbaar vervoer.  

Volgens de meest recente cijfers van het Japanse Ministerie van Transport exploiteerden per 30 maart 937 taxibedrijven in alle 47 prefecturen platformdiensten waarmee privéchauffeurs hun eigen auto als taxi kunnen gebruiken via apps zoals Uber, GO of een lokaal ontwikkeld systeem. Dit is een stijging ten opzichte van april vorig jaar, toen de diensten aanvankelijk in slechts vier grote gebieden werden geïntroduceerd, waaronder Tokio, de prefectuur Kanagawa, delen van Kyoto en de prefectuur Aichi. 

Medio maart reden er meer dan 64.000 privéauto’s in de agglomeratie Tokio als taxi. Gemiddeld reed elke platformtaxi ongeveer 1,5 ritten per uur – meer dan het dubbele van het gemiddelde voor taxi’s, dat ongeveer 0,7 ritten per uur bedraagt. In veel landelijke gebieden van Japan – waarvoor de platformdiensten speciaal zijn toegelaten – blijft het gebruik echter beperkt, met een gemiddelde van 0 tot 0,3 ritten per uur.   

Uit een enquête die eind 2024 door het Ministerie van Transport werd uitgevoerd onder taxichauffeurs in Tokio, Osaka en Kyoto, bleek dat 60,8 procent van de respondenten de beperkingen op platformdiensten volledig wilde opheffen. Nog eens 36,7 procent gaf aan dat ze volgens vaste openingstijden open zouden blijven, maar hoopte op een uitbreiding van de toegestane dagen en tijden. Slechts 0,8 procent was tevreden met de huidige beperkingen. Nationale taxiorganisaties blijven zich echter verzetten tegen platformdiensten. 

• Particuliere chauffeurs kunnen in Japan hun eigen auto als taxi gebruiken en voor apps als Uber, GO of een lokaal ontwikkeld systeem rijden. Foto Zhanna Aleksandrova.