In het begin van elk jaar publiceert een of ander GPS-bedrijf de beroemde ranglijst van de ‘grootste filesteden in Europa’ waarop Brussel regelmatig in voorkomt. Om enkele misvattingen te ontkrachten, volgt hieronder een kritische analyse van de gegevens over de filetrends in Brussel. 

Bij het lezen van dit soort ranglijsten en studies wordt al snel duidelijk dat appels met peren vergeleken worden. Volgens één GPS-bedrijf bedroeg de gemiddelde reistijd in 2023 voor het afleggen van 10 kilometer in Brussel 27 minuten, waardoor de hoofdstad een van de grootste filesteden van Europa was.  

Deze reistijd is echter logisch gezien de maximumsnelheid in de hele Brusselse agglomeratie beperkt is tot 30 km/u. Wie de snelheidsbeperkingen naleeft, heeft minstens 20 minuten nodig om 10 km af te leggen. En dit is zonder de tijd die nodig is om te wachten aan verkeerslichten of om voetgangers te laten oversteken. Daarom is het interessanter een file-indicator te bepalen en na te gaan hoe deze tijdens het jaar of van jaar tot jaar evolueert. Brussel Mobiliteit hanteert een file-indicator die, op basis van 25 representatieve routes binnen het Brussels gewest, de reistijd tijdens de spits vergelijkt met de 10% snelste reistijden, gemeten tijdens de daluren (10.00 uur-15.00 uur). 

Volgens deze file-indicator van Brussel Mobiliteit bedroeg de gemiddelde vertraging op werkdagen voor een rit van 10 minuten: 

in 2023 

• in de ochtendspits: 1,0 minuut  

• in de avondspits: 2,6 minuten 

in 2024 

• in de ochtendspits: 1,0 minuut  

• in de avondspits: 2,7 minuten 

Verschillende factoren, met tegengestelde effecten, verklaren dat de filedruk globaal genomen uiteindelijk stabiel gebleven is. 

• Talrijke aanpassingen om de verkeersveiligheid te verhogen, fietspaden aan te leggen en de doorstroming van trams en bussen te verbeteren (onder andere dankzij de verkeerslichtenregeling) hebben er samen toe geleid dat de capaciteit om het verkeer op bepaalde segmenten en kruispunten van het hoofdwegennet te verwerken, afgenomen is. 

• Het autogebruik door de Brusselaars daalt jaar na jaar, en dus ook het aantal voertuigen op de weg. Zowel het autobezit van de Brusselaars als het aandeel van de auto in het totaal aantal verplaatsingen daalt al verschillende jaren structureel. 

• Het aantal inkomende en uitgaande pendelaars is ook sterk afgenomen, onder andere door het telewerk. Dit heeft vooral invloed op de ochtendspits, wanneer woon-werk- en woon-schoolverplaatsingen de belangrijkste redenen zijn om zich te verplaatsen. In vergelijking met de periode voor corona, rijden wekelijks in de ochtendspits ongeveer 30.000 (+/-10%) minder auto’s Brussel binnen via de belangrijkste autosnelwegen. 

• De avondspits blijft problematischer, omdat dan heel wat verplaatsingen plaatsvinden om andere redenen dan woon-werkverkeer (ontspanning, boodschappen…).

• Filedruk in Brussel de laatste jaren stabiel. Foto Brussel Mobiliteit.