Op 23 mei 2020 blijkt dat Keolis en BYD bij de aanbesteding van de concessie, ter waarde van 900 miljoen euro, geen eerlijk spel hebben gespeeld. Follow the Money onthult die dag dat er bij Keolis side letters zijn opgedoken, contracten met geheime afspraken tussen BYD en het in Veenendaal gevestigde Ginaf.

Daarin belooft Keolis af te zien van boetes of rechtszaken als het Chinese bedrijf zijn leveringsgaranties niet nakomt. Dat is opmerkelijk: eerder zei een woordvoerder van Keolis dat VDL naast de order had gegrepen, omdat de Eindhovenaren niet konden garanderen dat ze de bussen op tijd konden leveren. Een rel is geboren.

De fraude heeft grote consequenties. De drie provincies reageren als door een wesp gestoken: begin juli 2020 meldt de provincie Overijssel dat de ov-concessie aan Keolis vrijwel zeker wordt ingetrokken. “Valsspelen met serieuze zaken – en met in totaal 900 miljoen aan waarde is dit een serieuze zaak – heeft grote gevolgen. Deze gunning kunnen we absoluut niet in stand laten. Dat is een principieel besluit. Hier is wat integriteit betreft een grens overschreden en dat kunnen we niet laten lopen,” zegt gedeputeerde Bert Boerman van de provincie Overijssel tegen Follow the Money.

Een maand later wordt de concessie inderdaad ingetrokken.

In een niet gedateerde verklaring zegt Ginaf zich niet in de verhalen over onregelmatigheden bij de aanbesteding te herkennen. BYD is tegenover Follow the Money nog stelliger. ‘Er zijn geen side letters. Wij wonnen de aanbesteding omdat we konden voldoen aan de vereisten en de levertijd,” zegt een woordvoerder.

In mei 2020 onthulde Follow the Money op basis van interne bronnen bij ov-bedrijf Keolis dat er fraude is gepleegd bij de aanbesteding van de vervoersconcessie IJssel-Vecht. Keolis (voor 70 procent in handen van de Franse staat) heeft side letters ingezet om heimelijke afspraken te maken met de leveranciers van elektrische bussen. Dit met als doel om de concessie ter waarde van 900 miljoen euro binnen te halen. Daarin slaagde het ov-bedrijf in september 2019, toen het net een nieuwe topman aan het roer had staan: Frank Janssen. Hij tekende de winnende tender. “Als we IJssel-Vecht hadden verloren, waren we circa een kwart van onze omzet kwijt geweest – nu groeien we juist,” zegt hij in later in een interview op de website van Keolis.

Bij Janssen gingen op 19 maart 2020 de alarmbellen af toen een medewerker in de administratie een side letter vond die is ondertekend door ’tendermanager’ Cornelis Uijl. Uijl is als extern adviseur ingehuurd om de aanbesteding te laten slagen en heeft blijkens het document heimelijke afspraken gemaakt met leverancier Ginaf. Deze busfabrikant wordt blijkens de frauduleuze brief niet gehouden aan een afgegeven garantieverklaring inzake tijdige levering. Eind maart vindt dezelfde medewerker een tweede frauduleuze side letter, die door operationeel directeur Richard Bruns is ondertekend. Ook die betreft een afspraak met busfabrikant Ginaf.

• De problemen met de BYD-bussen breken Keolis op. Foto FTM.