De krimp van het aantal vluchten op Schiphol eind dit jaar tot 460.000 kan niet doorgaan. Volgens de rechter in Haarlem mag het ministerie van IenW volgens Europese regels geen maatregelen nemen om ‘zomaar’ 40.000 starts en landingen te schrappen. Dat betekent dat de krimp van het aantal vluchten dit jaar definitief van de baan is. Op zijn vroegst kan eind 2024 het aantal vluchten op Schiphol worden teruggebracht. Of het dan wel lukt, is hoogst onzeker. Wel lijken beperkende maatregelen voor de luchtvaart – zoals het onlangs door de luchthaven aangekondigde nachtvliegverbod – een kwestie van tijd, volgens duurzaamheidexperts.

Minister Mark Harbers van IenW wilde het aantal vluchten verminderen, zodat het vliegverkeer na jaren gedogen binnen de geluidsgrenzen zou blijven. Maar volgens de rechter in Haarlem volgt Harbers bij de eerste stap naar die krimp niet de verplichte procedures. De Europese regels bepalen dat de staat het aantal vliegtuigbewegingen van een luchthaven alleen mag verminderen na het doorlopen van een zorgvuldig proces, de zogeheten ‘evenwichtige aanpak’.

Daarbij moeten eerst alle andere maatregelen om geluidshinder te voorkomen zijn overwogen, moeten alle betrokkenen zijn geconsulteerd en moeten bezwaren onderbouwd zijn. De uitspraak volgt op een kort geding dat twee weken geleden door een aantal luchtvaartmaatschappijen en belangenorganisaties werd aangespannen tegen de staat en luchthaven Schiphol.

Harbers liet zowel de zoektocht naar alternatieven als inspraak van alle betrokkenen achterwege, oordeelt de rechter. “De staat heeft die procedure niet gevolgd voor de voorgenomen tijdelijke regeling waarbij de staat het maximaal aantal toegestane vliegtuigbewegingen wil terugbrengen tot 460.000. Dat had wel gemoeten.” De rechter volgt hiermee het pleidooi van de luchtvaartmaatschappijen. Volgens hen gebruikt de minister een ‘experimenteerregeling’ die daarvoor niet is bedoeld. De staat dacht dat dit was toegestaan. “Wij handelen zeer rechtmatig,” zei de landsadvocaat twee weken geleden tijdens de zitting. “Met de experimenteerregeling kan worden proefgedraaid voor definitieve krimp tot 440.000 vluchten. De uitkomsten kunnen worden gebruikt om nieuwe normen vast te stellen.”

De rechter wijst echter die redenatie af. Volgens hem is het ‘aannemelijk’ dat Harbers juist heeft gekozen voor de experimenteerregeling om eigenmachtig regels op te stellen, zonder Europese obstakels. Onlangs werd duidelijk dat er voor Harbers’ krimpplannen ook andere stappen zijn overgeslagen. Zo zijn er geen veiligheidsonderzoeken verricht, hoewel dat voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) wel moet. Met name de  pilotenvereniging VNV maakte zich daar grote zorgen over.

Maar met de uitspraak is krimp nog niet helemaal van de baan. Voor de definitieve krimpplannen (naar 440.000 vluchten) loopt nu wel een procedure volgens de Europese regels. Die maatregel wilde Harbers eigenlijk dit jaar al doorvoeren, maar daar stak de EU Commissie  een stokje voor waarna alsnog de voorgeschreven ‘gebalanceerde aanpak’ werd gevolgd. Daarvoor is de inspraak vorige maand begonnen. Het is onzeker of de Europese Commissie akkoord gaat. Zeker nu er sinds deze week een ingrijpend alternatief – een nachtvliegverbod – ligt van de kant van de luchthaven Schiphol, waarmee de geluidshinder in de regio mogelijk sterker afneemt dan bij krimp. In het verlengde van de uitspraak van de rechter zal minister Harbers eerst de impact van die plannen moeten beoordelen (en eventueel onderbouwd moeten afwijzen) voordat hij alsnog tot krimp kan overgaan.

• Krimp Schiphol mag niet doorgaan, zegt rechter; luchtvaart wint (voor nu). Foto Luchthaven Schiphol.