De spoordienstregeling voor het jaar 2025 zorgt voor veel veranderingen, waarschuwt reizigersorganisatie Rover in een uitgebreid en gedetailleerd overzicht van de hand en de lens van Martin Oudenaarden. Zelfs drie nieuwe treinnamen! En nieuwe rechtstreekse en snelle treinen. Helaas zijn er ook reizigers die hun rechtstreekse verbinding verliezen, met name die in het noorden van het land.  

“NS verbetert de dienstregeling 2025 flink en zet een forse stap richting de toekomst. Het is de grootste verandering in jaren en voor veel reizigers verandert er dus wel iets.”, schrijft de nationale spoorvervoerder in november 2024 aan de consumentenorganisaties. Wat NS schrijft klopt, aldus Rover. De dienstregeling van NS heeft een nieuwe structuur, vooral in de Randstad en naar het noorden en oosten van het land. Op veel plekken gaan ’s-ochtends vroeg en ’s-avonds laat meer treinen rijden. Goed nieuws is ook de terugkeer van een aantal treinen in de spits en in het weekend. 

De jubeltoon verhult wel dat die nieuwe structuur in 2025, en waarschijnlijk ook nog in 2026, verre van optimaal is. De oorzaken hiervan zijn gebrekkige infrastructuur en te weinig geschikte treinen. Bijna tegelijk met de dienstregeling 2025 start ook de nieuwe concessie voor het Hoofdrailnet, zeg maar de vergunning van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat waardoor NS de meeste treinen mag rijden. 

De nieuwe concessie voor het hoofdrailnet gaat op 1 januari 2025 in. De concessie eindigt op kerstavond in 2033. NS rijdt het overgrote deel van haar treinen onder het regime van de hoofdrailnetconcessie. Hierin is o.a. vastgelegd waar NS mag rijden, hoe vaak dat minimaal moet en hoe veel treinen mogen uitvallen. Ook staan er regels over reisinformatie en toegankelijkheid in.
Over de nieuwe concessie was en is veel te doen. De Europese Commissie vindt dat Nederland zich niet houdt aan de Europese regels. NS had de nieuwe concessie niet zomaar onderhands mogen krijgen. Dit vinden ook andere vervoerders als Arriva en Qbuzz. Zij azen al jarenlang op delen van het hoofdrailnet. 

Het juridische gevecht of de Minister van Infrastructuur en Waterstaat de concessie wel of niet in strijd met de Europese regels aan NS heeft verleend, is nog niet ten einde. Reizigers hoeven niet bang te zijn dat er plotsklaps geen treinen meer rijden als de rechter vindt dat de minister fout zit. In dat geval ligt er een noodscenario klaar. 

De HSL tussen Rotterdam Centraal en Schiphol Airport speelt een hoofdrol in de nieuwe structuur van de dienstregeling van NS. In 2025 zijn er meer overstapvrije verbindingen die via de HSL het snelst zijn. Voorbeelden zijn die tussen Rotterdam en Hilversum en tussen Rotterdam en Lelystad. Dit is mogelijk omdat de Intercity Direct voortaan naar Amsterdam Zuid rijdt. En van daar verder naar Amersfoort of Lelystad. Nadeel hiervan is wel dat er geen Intercity Direct treinen meer op Amsterdam Centraal stoppen. 

Als NS de nieuwe structuur helemaal had kunnen invoeren, dan waren er nog veel meer overstapvrije verbindingen via de HSL geweest. Zoals tussen Breda, Rotterdam en Groningen en Leeuwarden. Op de HSL kan echter niet hard genoeg worden gereden door de problemen met de viaducten in Zuid-Holland. Hierdoor zijn de rijtijden van treinen die over de HSL rijden langer en dat past in de Schipholtunnel niet goed met de dienstregeling van andere treinen. Er zijn ook te weinig Wespen, de nieuwe treinstellen ICNG. Hierdoor heeft NS niet genoeg treinstellen om met HSL-treinen door te rijden naar Groningen, Leeuwarden en Enschede. 

De meest in het oog springende slachtoffers hiervan zijn reizigers die van Rotterdam naar Zwolle en verder naar Groningen en Leeuwarden v.v. gaan. Al sinds mensenheugenis hebben zij een overstapvrije verbinding, in 2025 niet meer. Dit geldt ook voor reizigers van Schiphol Airport en Amsterdam Zuid naar Apeldoorn en verder naar Salland en Twente v.v.. Minder in het oog springend, maar minstens zo hinderlijk: in Leiden Centraal is er vaak geen aansluiting tussen de Intercity’s van Schiphol Airport naar Den Haag Centraal en die tussen Haarlem en Den Haag HS. Overdag valt de extra reistijd mee, maar op stille uren kan die oplopen tot een half uur. Het laatste gevolg dat we hier noemen is de extra reistijd tussen het noorden en Schiphol: zes minuten.
Dit is allemaal tijdelijk, maar het is onbekend hoe lang tijdelijk is. Op zijn minst anderhalf jaar is de verwachting. 

Download hier het complete overzicht van Rover.  

• Er zijn te weinig ICNG’s (Wespen). Hierdoor heeft NS niet genoeg treinstellen om met HSL-treinen door te rijden naar Groningen, Leeuwarden en Enschede. Foto NS