Actueel

Voor nostalgisch aanlegde eilandreizigers heeft Rederij Doeksen, die het vervoer tussen Harlingen, Vlieland en Terschelling verzorgt, een extra tractatie in petto. Om de capaciteit van het ms Midsland (Vlieland) en het ms Friesland (Terschelling) tijdens de weekends te verhogen (vanaf 1 juni varen beide op 40% van de capaciteit), zet Doeksen ‘golden oldies’ in: het eerste ms Friesland (bouwjaar 1956) en de zeesleper Holland (bouwjaar 1951) – beide gebouwd in opdracht van Doeksen – en de toeristenboot Regina Andrea. De rederij roept passagiers op warme kleding mee te brengen. De vervangingsschepen hebben ook geen WiFi.

Tijdens het Pinksterweekend vaart de Holland – nu het  museumschip van de Stichting Zeesleepboot Holland – versterking. De twee andere schepen (de Friesland vaart dagtochten in de historische driehoek Enkhuizen-Medemblik-Hoorn en de Regina Andrea doet rondvaarten en zeehondentochten) zijn van 29 mei t/m 30 juni gehuurd. Hoewel Doeksen het nostalgische karakter benadrukt (“Voor veel passagiers zal dit een feest van herkenning zijn. De schepen hebben zich bewezen op dit traject,’’ aldus directeur Paul Melles), is het enthousiasme bij de eilanders – die traditioneel toch al een haat-liefdeverhouding met de enige rederij op de route hebben – minder groot. Eerder had Melles eilander ondernemers al opgeroepen de wisselingen van hun accommodaties zo goed mogelijk te spreiden om massale drukte op de veerboten te voorkomen. Die ondernemers laken nu in de Leeuwarder Courant “het gebrek aan creativiteit” van de rederij.

Ondernemers willen juist de door de coronacrisis opgelopen schade inhalen en eisen meer creativiteit van Doeksen om toch meer toeristen naar de eilanden te krijgen. Doeksen stelt dat er een gespannen verhouding is ontstaan door de groeiende vraag naar capaciteit tijdens de zomermaanden en de coronamaatregelen – die zorgen voor een beperkt passagiersaantal per afvaart. Doeksen wil passagiers veilig en verantwoord overzetten en heeft gezocht naar schepen die vertrouwd zijn met het vaargebied en de komende weken beschikbaar zijn om extra afvaarten uit te voeren.

De komende week worden de schepen eerst ‘coronaproof’ gemaakt en voorzien van looproutes, plastic schermen en verspreide zitplaatsen, aldus de LC. Mindervaliden kunnen niet terecht op de boten, auto’s en fietsen gaan ook niet mee.

• Rederij Doeksen gaat noodgedwongen op de nostalgische tour met de inzet van oude Doeksen-schepen; eilander ondernemers niet enthousiast.

Traditiegetrouw stelt VVM De Lijn op de laatste dinsdag van mei haar jaarresultaten voor: “Voor het Vlaamse OV-bedrijf was 2019 een moeilijk jaar. En jammer genoeg hebben onze reizigers dat ook ondervonden. Met 31,5 stakingsdagen en 2,36 procent niet-gereden ritten bleven ze – soms ook letterlijk – in de kou staan.” 

De Lijn maakte ook intern een moeilijke periode door. Enerzijds was er het personeelstekort bij de chauffeurs, anderzijds was er een omvangrijke reorganisatie die de nodige tijd vergde om te stabiliseren. Uiteindelijk is 2019 ook het jaar van de ommekeer geworden, met bijzondere klemtonen op personeelsbezetting, efficiënte inzet van voertuigen en infrastructuur, versnelde verduurzaming van de vloot, en een verdere verdieping van de samenwerking met alle onze partners op lokaal en Vlaams niveau.

“De Lijn heeft de rug gerecht, en is klaar voor de toekomst. Een toekomst die staat voor kwaliteitsvol en betrouwbaar openbaar vervoer in Vlaanderen, gecombineerd met een maatschappelijk verantwoorde verdere uitbouw van de combimobiliteit.” 

In 2019 werd de vergroening en verduurzaming van de vloot verder doorgezet. Er was een recordbestelling van 200 hybride bussen (92 miljoen euro – de eerste grote bestelling van De Lijn ooit zonder dieselbussen). De levering wordt verwacht in 2020.

Ook werd er een selectiedossier opgestart voor de eerste levering van 970 elektrische bussen en de bijbehorende installaties. Deze e-bussen zullen gefaseerd worden ingezet vanaf 2023. Zo wil De Lijn de stadskernen tegen 2025 emissievrij bedienen. Het totale prijskaartje: ruim 1 miljard euro.  Verder werd 44 miljoen euro vrijgemaakt voor de bestelling van 23 lagevloertrams die vanaf de tweede helft van 2022 zullen worden ingezet in Antwerpen. De bestelling maakt deel uit van de grootste trambestelling ooit bij De Lijn, goed voor 146 gloednieuwe trams (kostprijs 294 miljoen euro). In Leuven worden dit jaar nog de eerste e-bussen in dienst genomen. Eind 2020 worden de eerste nieuwe kusttrams verwacht.

Door de Noorderlijn werd het Antwerpse tramnet uitgebreid met zo’n 2 kilometer nieuwe tramsporen. Dankzij tramlijn 1 zijn het noorden en het zuiden van de stad eindelijk met elkaar verbonden. De Ringtrambus had in 2019 te maken met wat initiële strubbelingen: de geplande start vóór Busworld lukte niet. Inmiddels is de eindfase gestart voor het nieuwe tracé dat het UZ Jette en Brussels Airport vanaf 28 juni 2020 met elkaar zal verbinden door middel van nieuwe trambussen in eigen rijbedding. Er werden al heel wat obstakels aangepakt om de vlotte doorgang van de trambussen te verzekeren op hun traject.  De komende jaren volgen er nog een aantal ingrepen.

De Lijn-app werd grondig vernieuwd zodat reizigers voortaan gemakkelijk een multimodale reis kunnen plannen, vervoerbewijzen kopen, de dienstregeling raadplegen en real time info checken.
Nadat in 2018 alle abonnementen op een elektronisch kaart – MOBIB- werden gezet, volgden nu ook de tickets, Lijnkaarten, dagpassen, groeps-, fiets- en evenemententickets. De oude magneet-kaarten zijn nog bruikbaar tot eind juni 2020. Dit voorjaar start De Lijn met cashless betalen op de voertuigen.

Er werden in 2019 624 nieuwe chauffeurs en 70 technici aangeworven. Ook in 2020 wordt er volop ingezet op de aanwerving van minstens evenveel chauffeurs en technici. Door de uitbraak van het coronavirus stapte De Lijn voor het traditionele sollicitatiegesprek deels over op rekruterings-gesprekken via online apps zoals onder meer Skype, Zoom en Whatsapp.  Zowel recruiters als sollicitanten zijn hier erg enthousiast over.

“De coronacrisis die in maart 2020 wereldwijd uitbarstte, zal ook grote gevolgen hebben voor het resultaat van het boekjaar 2020. Ten gevolge van de ‘lockdown light’, daalde het aantal reizigers op bus en tram aanzienlijk. Tijdens deze periode telden we gemiddeld slechts zo’n 10% van het aantal reizigers in een normaal voorjaar. De Lijn nam een heel scala aan maatregelen om een rit met het OV vlot en veilig te kunnen maken. Door het gefaseerd afbouwen van een aantal lockdown-maatregelen neemt ook het aantal reizigers op bus en tram langzaamaan weer toe.  Er bestaat geen twijfel dat de coronapandemie haar sporen zal nalaten op de netto-vervoerontvangsten en kosten voor het jaar 2020.”

• De Lijn stelde de jaarresultaten over ‘een moeilijk jaar’ (2019) voor.

Frauduleuze sideletters met Chinese fabrikanten van elektrische bussen vormden een onderdeel van de aanbesteding IJssel-Vecht (Overijssel, Gelderland en Flevoland) die het OV-bedrijf Keolis vorig jaar september wist te winnen. Dit laten bronnen Eric Smit van Follow The Money (FTM) weten. Het nieuws over de side letters tussen Keolis en de Chinese fabrikanten komt op een gevoelig moment. Vanwege de coronacrisis staat overheidssteun aan het openbaar vervoer hoog op de agenda.

Keolis zegt in een reactie dat het bedrijf recentelijk onregelmatigheden in de aanbesteding heeft ontdekt en dat “het afstand neemt van ieder niet integer gedrag en passende maatregelen zal nemen. Lopende het onderzoek kunnen we op dit moment geen verdere informatie verstrekken.” Ook Gedeputeerde Staten van Overijssel – recent door Keolis geïnformeerd – zegt “lopende dit juridische traject” geen verdere informatie te kunnen verstrekken.

Als één type document een publieke aanbesteding kan torpederen, dan is het de side letter: een contract waarin geheime afspraken tussen partijen staan. De side letter werd berucht toen in er in 2003 een paar opdoken bij het supermarktconcern Ahold; op die manier werd essentiële informatie voor de accountant verborgen gehouden. Het OV-bedrijf Keolis, dat vorig jaar september een aanbesteding met een waarde van 900 miljoen euro won, had vier side letters opgesteld, allemaal met Chinese fabrikanten van elektrische bussen. Het gaat om BYD en het van oorsprong Nederlandse Ginaf.

De side letters met geheime inhoud – twee met BYD en twee met Ginaf – hadden een specifiek doel: het binnenhalen van de aanbesteding. De Chinese bedrijven zouden niet met boetes of rechtszaken worden geconfronteerd als ze hun leveringsgaranties niet zouden nakomen. De garanties van de fabrikanten vormen een wezenlijk onderdeel van de aanbesteding.

Begin maart zijn de documenten binnen Keolis boven komen drijven. Ze worden binnen het bedrijf en bij de door het bedrijf ingehuurde adviseurs als ‘frauduleus’ aangemerkt. Één van de betrokken directeuren, wiens handtekening onder enkele side letters staat, is vanwege de kwestie geschorst en zit al weken thuis. Ook de vlootmanager van Keolis is geschorst. Dit melden goed ingevoerde bronnen aan FTM.

De opdracht tot levering van 259 elektrische bussen die Keolis aan BYD (omzet 2018: 16 miljard euro) gaf, was de grootste die het Chinese concern in Europa binnenhaalde. Enkele tientallen kleinere elektrische bussen werden bij het in Veenendaal gevestigde Ginaf besteld. Het Nederlandse VDL, dat ook elektrische bussen bouwt en Europees marktleider is, werd daarbij gepasseerd.

Dat laatste leidde in december, toen de opdracht wereldkundig werd gemaakt, tot verontwaardigde reacties in de politiek en het bedrijfsleven. “Eigen bussen eerst, geen Chinese!” riep het Overijsselse Statenlid Joeri Pool (PVV). Pool vindt dat het Nederlandse VDL – dat een bijdrage levert aan de werkgelegenheid in Overijssel en eerder een fabriek van Siemens in Hengelo van de ondergang redde – de bussen zou moeten maken.

Kamerleden Mustafa Amhaouch en Hilde Palland (beiden CDA) vroegen zich af of er wel sprake was van eerlijke concurrentie, omdat BYD staatssteun van China ontvangt, en stelden vragen aan staatssecretaris Mona Keijzer (eveneens CDA). Wim van der Leegte, topman van het familiebedrijf VDL, maakte in een ingezonden brief in Het Financieele Dagblad duidelijk dat hij zich ‘grote zorgen’ maakte over de gunningen aan Chinese fabrikanten van elektrische bussen.

De prijs speelde vanzelfsprekend een belangrijke rol bij het besluit van Keolis om voor BYD te kiezen en niet voor VDL. “Daarnaast kon [door VDL] niet worden gegarandeerd dat de voertuigen tijdig geleverd werden. Voor ons gaf dat te veel onzekerheid,” liet Keolis weten. Maar de contractuele garanties die BYD gaf, worden door de side letters juist ondermijnd.

Op 24 september 2019 werd bekend dat het Franse vervoerbedrijf Keolis, dat voor 70 procent eigendom is van de Franse staatsspoorwegen, tien jaar lang het openbaar busvervoer in het gebied IJssel-Vecht mag doen en in december van dit jaar moet beginnen. Het gebied bestrijkt delen van Gelderland, Overijssel en Flevoland; jaarlijks maken daar 17 miljoen mensen gebruik van het openbaar vervoer. Het bijzondere van de door drie provincies uitgeschreven aanbesteding was dat daarvoor verschillende vervoersgebieden werden samengevoegd en dat het ‘zero emissie-vervoer’ moest opleveren. Het grootste deel van de concessie betreft een gebied dat Keolis al bediende. Keolis, dat het hoofdkantoor in Deventer heeft staan, concurreerde in de aanbesteding met de vervoersbedrijven Connexxion, Arriva en EBS.

“Een beoordelingscommissie heeft alle vier de aanbiedingen gefileerd en aan onze eisen getoetst en Keolis had verreweg het beste bod,” liet de Overijsselse gedeputeerde en penvoerder Bert Boerman (Mobiliteit, Water en Klimaatadaptie) van de ChristenUnie in dagblad De Stentor optekenen. “De exploitatielasten [bijna 1 miljard euro in tien jaar, red FTM.] blijven gelijk, terwijl Keolis 15 procent meer dienstregelinguren levert en met een vrijwel volledige elektrische vloot rijdt. Dat is meer dan we gehoopt hadden.”

Enkele dagen na de bekendmaking van de winnaar van de aanbesteding kwam Boerman ongunstig in beeld. Een maand eerder werd een trein van vervoerder Keolis naar hem vernoemd. “Bijzonder onhandig,” zei Statenlid Joeri Pool daarover in De Stentor; “Dit komt echt heel verkeerd over.” De foto van Boerman voor ‘zijn’ trein haalde ook NRC Handelsblad. Het college van Gedeputeerde Staten van Overijssel betreurde later de ‘beeldvorming’ die zo rondom Boerman ontstond. Bronnen melden FTM dat Boerman pas afgelopen week op de hoogte is gesteld van de integriteitsproblemen bij Keolis.

Keolis-ceo Frank Janssen is verantwoordelijk voor de aanbesteding: zijn handtekening staat onder de bieding waarvan de side letters deel uitmaken. “Als we IJssel-Vecht hadden verloren, waren we circa een kwart van onze omzet kwijt geweest – nu groeien we juist,” zei Janssen in maart in een interview op de website van Keolis. “Dat geeft echt een boost en maakt het een iets gemakkelijkere start.”

Janssen kwam op 1 juni 2019, vlak voordat de aanbieding werd gedaan, bij Keolis in dienst. Hij komt bij zorgverzekeraar Menzis vandaan, werkte eerder bij adviesbureau Boer & Croon en had daarvoor ruim 16 jaar bij vervoersbedrijf Connexxion gewerkt, waar hij het tot de raad van bestuur schopte. Zijn vertrek bij Connexxion in 2008 stond in het teken van de coup die de nieuwe Franse eigenaar – Transdev – pleegde en de gesuikerde vertrekpremies die hij en zijn eveneens weggestuurde medebestuurders toucheerden. Janssen nam met 7,5 ton in zijn zak tijdelijk afscheid van het openbaar vervoer.

“Frank en ik hebben eerder succesvol samengewerkt,” merkte Keolis-ceo Cees Anker op toen hij Janssen als zijn opvolger introduceerde. “Hij is een gedegen bestuurder met oog voor zijn omgeving. Het kenmerkt Frank in zijn ambitie om te werken bij ondernemingen, die een relevante rol vervullen in de samenleving.”

Lees verder bij Follow The Money: https://www.ftm.nl/artikelen/vervoersbedrijf-keolis-frauduleuze-sideletters-chinese-bedrijven-aanbesteding

• Tevredenheid alom bij de grootste order ooit voor BYD in Europa: links Keolis Nederland CEO Frank Janssen en rechts BYD Europe Managing Director Isbrand Ho. Foto BYD.  

Uit onderzoek van de ANWB naar vervoersgedrag in corona-tijd blijkt dat een fors deel van de Nederlanders (36%) na de coronacrisis vaker met eigen vervoer wil reizen. Belangrijkste reden hiervoor is om de drukte in het openbaar vervoer te vermijden.

Eenderde van de ondervraagden wil na de crisis minder vaak gebruik maken van het openbaar vervoer. Maar liefst 27% geeft aan vaker de fiets of e-bike te willen pakken. Een kleiner gedeelte (17%) wil vaker met de auto, motor of bromfiets reizen.

Het gebruik van de trein, bus, metro en tram zijn het sterkst afgenomen door de coronacrisis. Als men de deur uitgaat is dit voornamelijk voor boodschappen of als ontspanning en in mindere mate voor werk. “Met de fiets ben je in de buitenlucht en zit je niet met veel mensen in één ruimte. Er is minder kans om ziek te worden”, zegt één van de ondervraagden.

De ANWB staat positief tegenover de ontwikkeling dat mensen van plan zijn meer te fietsen of te lopen. Daarbij vindt de ANWB dat er meer aandacht en ruimte moet komen voor andere vormen van duurzaam vervoer, zoals de e-step. Om te voorkomen dat het autogebruik verder stijgt pleit de ANWB voor snelle invoering dan wel legalisering van kleine elektrische voertuigen, zodat de consument meer keuze heeft. Nederland loopt daarin achter ten opzichte van andere landen.

Door naast fietsen en lopen in te zetten op kleine elektrische voertuigen als alternatief voor de auto wordt ook een bijdrage geleverd aan de ambities op het gebied van duurzaamheid en het verbeteren van de verkeersveiligheid. Daarom vraagt de ANWB nogmaals aandacht voor een goede plek op de weg voor de speed pedelec (snelle e-bike). Dit vervoermiddel kan een aantrekkelijk alternatief zijn voor de auto, maar dan moet deze worden toegelaten op het fietspad.

Elektrische vervoermiddelen zoals de e-step zullen gebruikt worden op het fietspad. De fietspaden zijn in veel steden tijdens de spits al erg druk. Snelheidsverschillen en bredere voertuigen zorgen voor conflicten. De capaciteit van het fietsnetwerk moet wegens grote drukte toch al worden uitgebreid. Dit vereist ingrijpende veranderingen bij de inrichting van straten en openbare ruimte. Hiervoor heeft de ANWB een ontwerpmethode ontwikkeld.

• Onderzoek ANWB: Nederlander wil na corona meer met fiets of e-bike reizen, minder met OV.